6 Şubat depreminin ardından hepimiz doğal olarak deprem uzmanı ve inşaat mühendisi olduk. Zemin etüdü yapılmış sağlam arazilerde; yapı-zemin uyumunun, tecrübeyle belirlenmiş ve yönetmeliklere yazılmış inşaat kalitesinin, mühendisliğin ve kaliteli işçiliğin ne kadar önemli olduğunu anlatmaya bile gerek yok.
Bu konuda uzman görüşleriyle detaylı yazılar kaleme aldık. Son günlerde haklı olarak kamuoyunun dikkatine sunulan bir hazır beton firmaları ve bunların denetimi konusu var ki zemin-yapı uyumu kadar hayati ve önemli…
Bir inşaatta beton dökülene kadar yapılması gereken işler var: Zemin etüdü, jeofizik ve jeolojik inceleme süreçleri... Bunun için jeoloji mühendisi lazım. Binanın zemin etüdü yapıldıktan sonra ihale süreci var. Diyelim ki işi bir müteahhit firma aldı. Gerekli izin ve ruhsatlar alındıktan sonra inşaata başlandı.
İş burada bitmiyor…
En önemli unsurlardan biri; binada çalışacak kalfa, işçi, usta, usta başı ve kalıpçının niteliği...
Binayı mühendis değil, işçi yapıyor. Kalıbı dökmek için bol miktarda keresteye ihtiyacınız var. Temeli attıktan sonra birinci katın kalıbını döktünüz; betonlaştı. İkinci katı çıkacaksınız. Sökülen kalıbı ikinci kat için tekrar kullanıyorsunuz. İşte ilk problem burada başlıyor. Kalıp niteliğini yitirmiş oluyor.
Beton döküldükten sonra sabah akşam, gölgede sulanması gerekiyor. İlk mukavemeti 7 günde, kalıcı sağlıklı mukavemeti ise 28 günde oluşuyor. Kürleme; uygun koşullarda betonu sulayıp, içindeki nemi koruyarak uygun koşullarda kurumasını sağlamaya deniliyor.
Diğer kritik aşamaları MÜSİAD Kütahya Kurucu Başkanı ve agrega şantiyesi sahibi Yılmaz Kırdar’dan dinleyelim…
BETON KALİTESİ NASIL DÜŞÜYOR?
Birçok inşaatta artık hazır beton kullanılıyor. Hazır beton firmalarının denetimi kadar Yılmaz Kırdar’ın dikkat çektiği şu hayati konular var:
“Betonun şantiyeden çıktığı gibi inşaat kalıbına dökülmesi lazım. Betonun bir formülasyonu var. C-30 dökülecekse şantiyede elektronik kontrolle bu karışım hazırlanır; miksere yüklenir. Mikserin inşaata kısa sürede ulaşması gerekir. İnşaata yanaştı ve betonu dökecek, vibratör kullanılması gerekir. Ancak çoğu zaman bu vibratör kullanılmaz. Bunun yerine betonun iyi yerleşmesi için oradaki işçi 'su veeerrr!..' diye bağırır. Suyu verince C-30 beton, daha düşük kalitede C-20 oluyor. Genelde çaktıkları kalıbın patlamasından korktukları için sulandırma işini yapıyorlar.”
Kırdar’a bunun denetlenip denetlenmediğini sordum. Şu yanıtı verdi: “Nasıl denetleyeceksin ki… Kurumsal firmalar bunu tespit ettiği zaman işçinin işine son veriyor. Çoğu zaman bunu denetleyen bir mekanizma yok.”
Betondan numune alma konusunda ise Kırdar’ın verdiği örnek çok çarpıcı:
“Yapı denetim firması mikser yüklendiğinde başında oluyor. Mikserin ağzından numune alıyor. O arada mikser dönüyor. Üste, betonun şerbetli kısmı çıkar. Biz buna şerbetli beton diyoruz. C-30 yüklenmiştir ancak çimento yoğunluğundan dolayı ölçümde C-35 çıkar. Asıl kum çakıl, alta düşmüştür. Yapı denetim firması şerbetli kısmından, pompaya basılmadan önce numune alıyor. Bu, sizi sağlıklı sonuca götürmez. Türkiye’de kimse bunları anlatmıyor!..”
KALFADA BİTER
Müteahhidin sorumluluğunun yanı sıra her şeyin inşaat kalfasının niteliğinde ve işini hassas yapmasında bittiğini anlatan Kırdar, metrajlar yazılırken kolon-kiriş bağlantı noktalarının belirlendiğini ancak kalfanın 20 cm aralık yerine 35 cm aralık bırakabildiğini söyledi. Kırdar, “Bir kirişte 10 etriye olacakken, 5 tane etriye atıyor. Ne kadar denetim yaparsan yap, bütün mesele, işçide-kalfada bitiyor” dedi.
Ne yapılması gerektiği konusunda Kırdar şunları söyledi:
“Ne olursa olsun betonu vibratör desteğiyle süresinde dökeceksin. Döküm işlemi sırasında ekstra su katılmayacak. Beton, şantiyede ölçümle hazırlandığı kalite ve yoğunlukta dökülecek. En az bir hafta sabah-akşam gölgede sulanıp kürlenme sağlanacak. Betonu sulamadın mı? O zaman selam söyleyeceksin o betona!..”
Bir santimetrekaresi 300 kilogram yük taşıyabilecek kapasiteye sahip olan C-30 beton özellikle deprem bölgelerinde yapılacak inşaatlarda kullanılıyor. C-30’un 1 metrekaresinde kullanılacak agreganın miktarı özel olarak hesaplanıyor. Miksere yüklenirken; ne kadar çimento, ne kadar su kullanılacağı elektronik olarak ölçülüyor.
MERDİVEN ALTI FİRMALAR
Normal şartlarda hiçbir hazır beton firmasının belirlenen standartların dışına çıkmasının mümkün olmadığını belirten Kırdar, merdiven altı üretim yapan firmalara dikkat çekti. Kırdar, “Kurumsal firmanın bin lira verdiği beton için diğerleri 700-800 lira fiyat veriyor. O zaman malzemeden çalıyor. Bunları denetleyecek bir kurumsal mekanizma olması lazım. Önüne gelen beton santrali kuramayacak. İnşaat işçisinin, kalfanın sertifikasının olması lazım ki gerektiğinde gidip hesap sorabilmelisin” dedi.
Çok yerinde ve hayati nitelikte tespitler…
