Arjantin Olayı: IMF'den sonra hayat var mı?
2018'in en fazla zorluk yaşayan gelişen ülkesi belki de Arjantin oldu.
Arjantin Pesosu (ARS) kısa süre içinde değerinin yarısını yitirdi. Son 7 yılın 4'ünde daralan ekonomi geçtiğimiz yılı da sert daralma ile tamamlarken, küçülmenin bu yıl da sürmesi bekleniyor. IMF tahminlerine göre 2019 daralması %1,6 olacak. Enflasyon oranı ise %49'a yükselmiş durumda.
Açıkladıkları verileri güvenilmeyen ve uzun süredir küresel sermaye ile küs olan ülkenin yabancı yatırımcılar ile barışı kısa sürdü. Reformcu Başkan Macri'nin rüzgarı kısa kaldı ve kurdaki artış enflasyona dönüşünce ülke dış yardım almak durumunda kaldı.
***
Uluslararası Para Fonu (IMF) ülkeye geldiğinde birkaç temel eksiklik saptadı. Bunların başında güven eksikliği geliyordu.
Güven eksikliğini besleyen unsurlar arasında uçup giden enflasyon, kurdaki devalüasyon baskısı, yüksek ticaret açıkları ve para politikasına güvensizlik vardı. Klasik bir Latin ülkesi olarak mali politikaların da yanlış tercihler ile harcanması sebebiyle kamu verimsiz olarak görülüyordu.
IMF Haziran ve Eylül aylarında iki taksitte Arjantin ile anlaştı. Ülkeye toplamda 50 + 7,1 milyar dolarlık kredi imkanı verildi.
Bu, Fon'un tarihinde verilmiş en yüksek kredi olarak tarihe geçti. Böylece güven unsuru kredibıl bir fon sağlayıcı tarafından istek listesinden çıkarılmış oldu.
Geriye reformlar ve kurdaki değersizleşme baskısını almak kaldı. Bunun için yepyeni bir para politikası seti belirlendi. Arjantin Merkez Bankasının kullandığı politika faizi tanımı değişti ve öncelikle kurun daha fazla değer kaybetmemesi hedeflendi.
Serbest kur rejimine geçildi ve ARS'nin olağan değer kayıpları dışında oynaklığa maruz kalması halinde müdahale etmesi tavsiye edildi.
Aşağıdaki grafikte bugün 44 seviyesine denk gelen ancak ilerleyen aylar itibari ile enflasyon kadar yükselen bandı görmek mümkün. Kur bu bantta hareket ettiği sürece TÜFE'ye kur kaynaklı daha fazla baskı gelmeyeceği öngörülüyor.
***
IMF sonrası hayatta birçok çıpasını kaybetmiş ülkenin reform çabalarını izliyoruz ancak IMF'nin gelişi her şeyi elbette bir anda değiştirmedi. Değiştirmeyecek. IMF sonrasında disiplinli kamu, kesinlikle kontrol altında fiyatlar ve inanılır para politikası uygulanması hedefleniyor.
Görüldüğü gibi, işler IMF'den yardım almaya gidiyorsa (ülkenin milli hasılasının neredeyse %9'u kadar yardım alındı) toparlaması da zor demektir. ARS krizin akut günlerinde olduğu kadar ısırmasa da hala değerlenmiş değil. Yıl başından bu yana Dolar'a karşı değer kaybı %3 seviyesinde.
Şimdi ülkeden beklenen ilk iki şey sıkı para politikası ve sıkı mali politika. Böylece öngörülebilirliğin artması hedefleniyor.
Tahmin edilebilirlik ve planlama kası güçlendikçe enflasyon düşecek ve güven artacak. Ardından sıra ekonominin büyüme potansiyelini kalıcı şekilde artıracak reformlara gelecek. Vergi reformu, emek piyasası, ticaretin önündeki engellerin kaldırılması, rekabetin önündeki engellerin kalkması bunlardan bazıları.
İyileşme tedrici olacak ve ülke hala kırılgan durumda. Tesis edilmeye çalışılan şey güven ve IMF bunun sadece bir parçası. Arjantin tek başına yapamadığı için güveni delege etti ve Fon'u davet etti.
Mesele sadece paranın ülkeye boca edilmesi değil. Hiçbir şey hızlı olmayacak. Mesele güven. Arjantin'in ve tüm diğer zorlanan ülkelerin verdiği ders bu.
