Batan kriptocular, mağdurlar, gelmeyen düzenlemeler ve Kenyalılar

Thodex’ten sonra Vebitcoin isimli borsa da ticari hayatına son verdi.

İki şirket de siber saldırıya uğradıklarını iddia ediyorlar. Doğru da olabilir. Yalan da.

Peki siber saldırıya uğrayıp nasıl ayakta kalıyorlar?

Diyelim böyle bir saldırı oldu ve müşterilerin kendilerinde tuttukları kripto varlıkları ya da nakit para veya benzeri kıymetleri çalındı. Borsa ne yapar? Ya güçlü yapısı ile tazmin eder ki bu pek mümkün değil Türkiye şartlarında.

Ya da içeride kalan parayı yurt dışı borsalarda kaldıraçlı alıma yollarsınız.

Mantık basit. 100 birimin 50’si çalındı. Kalan 50’nin 30’unu yurt dışındaki B borsasına yollayayım. Bitcoin’in yükseleceği yönünde 10 kaldıraçla pozisyon alayım. Bitcoin yüzde 20 yukarı hareket ederse 60 lira kazanmış olurum. Bu arada paralel bir yazılım ile müşterilere de paraları ve malları güvendeymiş gibi gösteririm.

Şimdi ne oldu?

Toplamda 100 liralık mal ve para var. 50’si çalındı. 20’sini nakit çekimler için ayırdım. Olur da talep gelirse, patladı demesinler. Kalan 30’u ile 10 kaldıraçla pozisyon aldım. Çalınan malı yerine koydum.

Sen sağ ben selamet!

Sonra bu ve bunun gibi işler devam eder.

*

Sadece bu iki borsadan başı yanan on binlerce mağdur olduğunu anlıyorum. Nereden baksanız 1 milyar liradan fazla para ortada yok. Acı tarafı hepsi bu bizim borsa sahiplerinde değil. Paraları şuna buna kaptırdılar. Hiç olmazsa kimden alacağımızı bilirdik.

Mağdurlar için çok üzgünüm. Yıllardır uyarırım, herkes bilir. Ancak zaten bu işlere girecek kişilerin ya kaynakları farklı ya da zaten sizden çok biliyorlar.

Gel gelelim, yüz binlerce insan bu işlere akın ediyorsa orada devletin görevi başlıyor.

Başlamalı.

Bu konuda da geç kalmayalım diye defalarca ikazda bulundum.

Elbette konu çetrefil. İşin bir de küresel boyutu var. Tüm dünya şaşkın, otoriteler uyarırken filan adam Nasdaq’ta 100 milyar dolarlık halka arzı yapıştırıp işi oldu bittiye getirdi bile. Geçmiş olsun. Artık alınacak önlemler sadece zarar verecek. Burası çoktan bir endüstri oldu çünkü. Üstelik temelsiz bir şekilde yükseldi yapı.

Türkiye’nin durumu tüm ülkeler arasında özel. Nüfusuna ve gelirine oranla bu kadar yatırımcı çıkaran bir ülke olmamız hem hayret verici hem değil. Bunun sosyolojik, kültürel nedenleri ile uğraşmayacağım. Ancak sonuçları bakımından bu iş kamu otoritesini bağlar.

Yukarıdaki örneğe dönüp bir bakın. Çiftlik gibi yönetiyorlar buraları. Düzenleme yok. Hatta Türkiye’de sorduğumuz gibi: ‘Hiç mi yok?’.

Evet ‘hiç yok’.

TCMB’nin ödemeler kısmını düzenlemesi ile bu işlere bir adım atıldı. Doğru yanlış yolda düzeltilebilir. Bu bakımdan bir giriş oldu. Şikayetim yok. Ancak yanlış yerden giriş oldu. Bizim derdimiz, 19. yüzyılda ABD’de yaşanan ‘altına hücum’ furyasının bir benzerine iştirak etmeye çalışan vatandaşlarımızı korumak.

Bu bakımdan, işlemlerin büyük bölümünün yapıldığı borsalara bir düzenleme getirmek gerekiyor.

*

Şunu da kabul edelim. Şimdi düzenleme vs diyenler dün merkeziyetsizlikten bahsediyorlardı. Ne zaman ki borsalar batmaya başladı, o zaman herkes ‘ben demiştimci’ oldu. Hayır, öyle değil.

3 yıldır finans takip edip bir anda küresel finansal sistemin geleceğine elbise biçen sorunlu ‘ombudsmanlar’ var karşımızda. Bu iş yine eski yöntemlerle çözülecek. Bu arada birileri çok zengin olup, olma heveslisi milyonları harika bir geleceğe inandıracaklar.

Kenya’nın kurucusu Kenyatta’nın dediği gibi ‘Misyonerler geldiğinde bizim topraklarımız, onların incilleri vardı. Bize gözlerimizi kapayıp dua etmeyi öğrettiler. Gözlerimizi açıp kafamızı kaldırdığımızda, onların toprakları bizimse incillerimiz vardı’.

Çok net ayırt etmek lazım. Blockchain tabanlı ciddi bir dönüşüm ihtimali var ve bu pek çok alanda ya test ediliyor ya da uygulama safhasında. Bu ve benzeri alanlarda faaliyet gösteren harika teknoloji şirketleri var. Ancak bunların haklarına dayanan jetonla halka arz, bunların kıymetini speküle eden koinler ya da önemli bölümü insanları dolandırmakla bitecek hikayelerden kaçınmayacak borsacılıktan kimseye fayda gelmez.

Benim de derdim ve ifadelerim bunlarla ilgili. Her şey bittiğinde topraklar sizde kalsın diye.