Türk dünyasının uzay yolculuğu…

Türkiye Uzay Ajansı (TUA) kurulmasının üzerinden henüz bir yıl geçmeden yol haritasındaki hedeflerden birisini hayata geçirerek Türk dünyası uzay ajanslarını aynı çatı altında toplanmasına öncülük etti. Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 1. Uzay Ajansları ve Kuruluşları Toplantısı Bakü’de yapıldı ve Azerbaycan’da tarihi bir adım atıldı.

Uzay için ortak bir gelecek oluşturulması, insan ve maddi kaynakların sinerjiye dönüştürülmesi, yüksek maliyetli çalışmaları için geç kalınmadan strateji belirlenmesi için zamanında yapılmış bir toplantı olarak değerlendirilebilir.

Bakü’de gerçekleşen bu toplantıya öncülük eden TUA’nın Başkanı Serdar Yıldırım’ın davetiyle ben de iştirak ettim. Toplantı için Bakü’de olduğumuz günlerde Türkiye’de Türksat 5B uzaya gönderilmişti. 1990’lı yıllarda uydu işletmeciliğiyle uzayla tanışan Türkiye, o günden bu yana uzay alanında epeyce çalışmalar yaptı.

Mesela geçen yıl Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı projesiyle Roketsan’ın ilk yerli sonda roketi, uzay sınırını geçen ilk Türk aracı oldu. Geçen yıl TUA çatısı altında bir programla da uzay yol haritasını belirlenmişti. İşte bu yol haritasındaki hedeflerden birisi de kardeş ve dost ülkelerle iş birliklerinin kurulması, ortak stratejilerin geliştirilmesiydi.

Zira yakın gelecekte uzayda bir şekilde varlık gösteremeyen ülkeler, dünyadaki konumlarına başka devletlere her açıdan bağımlı olarak devam edecektir. Bu sebeple uzayın sivil ve askerî açıdan ciddi bir beka meselesi, stratejik konu olarak değerlendirilmesi gerekir.

Günümüzde birçok devlet uzay yarışına olduğu gibi dünyanın en zengin 3 iş insanı da uzayın parlak ticari geleceği sebebiyle birbiriyle rekabet ediyor. Sivil tarafta haberleşme ve gözlem uydularıyla hayatımızın her yerinde olan uzay, yakın gelecekte uzayda üretimden, araştırmalardan, uzay madenciliğine uzanan birçok alanda karşımızda olacak.

Bakü'de, Azerbaycan Uzay Ajansının (Azerkosmos) ev sahipliğinde düzenlenen iki toplantının sonuç bildirgesinde başta ortak küp uydu ve uzay kampları olmak üzere birçok ortak hedef tespit edildi. TDT çatısı altında ilk defa şu ana kadar hiç temas edilmeyen önemli uzay konusu gündem oldu. Bundan sonra da toplantı ve iş birliği modelleriyle gündeme gelecektir.

Bakü’de bu toplantının yapıldığı günlerde ABD’de Eren ve Fatih Özmen çiftine ait olan Sierra Nevada Corporation’ın (SNC) yan kuruluşu Sierra Space ile Jeff Bezos’un Blue Origin firması öncülüğünde, ‘Alçak Dünya Yörüngesi’nde (LEO) yer almak üzere ticari amaçla kurulup, işletilecek bir uzay istasyonu olarak geliştirilen Orbital Reef’e NASA’nın da finansal destek vereceği açıklandı.

Bu haber iki açıdan önemli. Birincisi; Türklerin içinde olduğu bir projenin uzayda ticari istasyon kuracak olması sebebiyle uzay teknolojileri konusunda Türk algısı oluşacak. Sağlık alanında Biontech aşısıyla Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin yaptığı katkıya uzay eklenecek. Baykar’ın Bayraktar TB2 İHA’sıyla Türkiye’nin yüksek teknoloji üreten ülke algısını da bunun üzerine eklediğimizde bambaşka bir durum ortaya çıkıyor. Yeter ki bu süreç iyi yönetilebilsin.

İkinci husus ise Özmen çiftinin Orbital Reef projesininim bu alanda çalışacak olan ülke ve şirketlere yeni fırsatlar sunacak olması. Türk dünyası da böyle bir uzay istasyonunda ortak yer alabilir, her türlü bilimsel çalışmalar yapabilir.

Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Yıldırım’a bu konuyu sorduğumda, gelişen imkanları dikkate alarak en büyük hayallerinden birinin “Türk Dünyası Uzay İstasyonu” kurmak olduğunu söyledi. Bakü’de Azerbaycan’ın ev sahipliğindeki toplantıya TDT üyesi Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve gözlemci olarak Türkmenistan ve Macaristan’ın katılması ve sonuç bildirgesinde bu tarz detaylara yer verildiğinin altını çizeyim. Bakü’deki ilk toplantıda TDT üyeleri uzay projeleriyle ilgili sunumlar yaparak, uzay çalışmalarında bulundukları yerin tespitini yaptılar. Akabinde ortak faaliyet alanlarının belirlenmesi konusunda müzakerelerde bulunuldu. Yıldırım, Türk Devletleri Teşkilatı Başkanı ile Kasım ayında görüşerek bir ay içinde bu toplantıyı organize ettiklerini söyledi. İlgili devletler ve kuruluşları uzay konusundaki gelişmelerin farkındalar.

TUA Başkanı Yıldırım, “Uzay konusunda kendi milletlerimizin haklarını korurken diğer taraftan bütün insanlığa hizmet etmek için uzayda güç birliği yapmamız gerekir” vurgusu yaptı. İlk toplantı işe başlama olarak ele alınırsa “Başlamak bitirmenin yarısıdır” yaklaşımıyla çok önemli bir adım atıldığı söylenebilir. Yıldırım da uzay ile ilişkilendirilmeyen hiçbir iş ve proje olmadığını belirterek, bugün uzay yatırım yapmayan ülkelerin ilerde durumlarının daha kötü olacağına özellikle dikkat çekti.

Toplantı verimli geçti. Taraflar önümüzdeki dönemde gerçekleştirilecek ortak proje önerilerini de içeren toplantı raporunu kabul ettiler.