Okullar Kaçta Açılmalı?
Öğrencilerin sabahları evden çıkış ve okula varışları çoğunlukla sabah saatlerine denk geliyor. Öyle ki ülkemizde bazı illerde henüz hava aydınlanmamışken yola koyulmak, serviste ya da otobüste, durak ya da semtleri tam seçemeden yolculuk etmek, yoğun bir öğrenci trafiği oluşturmak kadar sağlık ve verimlilik sorunları da oluşturmaktadır.
DERSE GEÇ BAŞLAMANIN YARARLARI
Genç insanlar için zaman hızlı akar. Yoğun yaşam temposu için daha çok uyku gerekir. Bu açıdan, okulların geç saatte başlaması faydalıdır. Bazı araştırmalara göre en uygun okul başlangıç saati 10:00’dur.
Derse geç saatte başlamak akademik başarıyı, zihinsel ve bedensel sağlığı ve notları arttırmaktadır. Bir araştırmaya göre, özellikle ortaöğretimdeki öğrenciler 08:30 yerine daha ileri bir saatte okula gittiğinde, iki yıllık bir süre içinde hastalık oranları yarı yarıya azalmıştır.
Konunun uzmanı the Open University’den Paul Kelley, uzun süreli bir araştırmanın ardından gün içi okul zamanının doğrudan sağlığı etkilediğini söyleyerek; rahatsızlıkların sırasıyla fiziksel, ruhsal ve akademik aşamalardan geçtiğini belirtiyor. Sonuçlara göre öğretimin başlangıç saati 10:00 ya da 11:00 olarak kabul edilmeli.
Okulda tüketilen aşırı ekmek, gazlı içecekler ya da yapay gıdaların yol açtığı fiziksel tahribat kadar, az uykudan kaynaklanan sorunlar obezite ve depresyon gibi sonuçlar doğurabilmektedir.
UYKU SORUNLARI
Uyku Okulu’nun kurucusu bir başka araştırmacı Guy Meadows, erken okula gitmeye ilişkin kötü sonuçların giderek doğrulandığını belirtiyor. Hatta bu konuda Uyku Okulu’nun, öğrencileri yönlendirmesi için ürettiği bir uygulama da var: the Sleep Shool. Bu uygulama üzerinden öğrenciler kendi uyku zamanlamalarını ayarlayabilmekte ve uykuya dalma sorunlarını çözmek için ipuçları elde edebilmektedir.
Dünyada en çok uyku yoksunluğu çeken öğrenciler Amerikalılar. Çünkü pek çok okulda dersler sabah saat 07:00’de başlamakta. Geçtiğimiz yıl bu konudaki çalışmaları inceleyen Amerikan Uyku Sağlığı Akademisi, okul başlangıç zamanının; öğrenci başarısı, sağlığı ve güvenliğini etkilediğini bir bildiriyle doğruladı. Amerikan Tıp Birliği de (AMA) okul saatlerinin en azından 08:30’a çekilmesi gerektiğini açıkladı.
UYKU ZAMANLAMASI
Ülkemizde pek çok okul ve üniversite 08:00 hatta 07:00’da derse başlamakta. Öğrenciler ve eğitimciler yeteri kadar uyku alamadıkları için öğretim süreçlerine intibak sorunu yaşamaktalar. Birden oluşan ve iş başlangıç saatiyle de birleşen öğrenci akışı, aynı zamanda trafiği olumsuz etkileyerek zaman kaybı yaratmaktadır. Sinirbilimcilere göre özellikle genç insanların okula ya da çalışıyorlarsa işe başlangıç saatleri mümkün olduğunca geç olmalı.
Saat konusunda bir sihirli sayı bulunmasa da akademik performansın optimize olacağına yönelik bir fikir birliği mevcut. Çünkü yaşlılara kıyasla genç insanların uyku ihtiyaçlarını saptayan farklı biyolojik faktörler var. Yetişkinler 7 saat uykuyla idare edebilirken, nörobilimci Russell Foster’a göre, gençler tam anlamıyla bir beyin performansı için dokuz saatten fazla uyumalı. Ancak öğrencilerin çoğunluğu sadece 5 saat uyuyarak okula gelip eğitim faaliyetlerine müdahil oluyor.
UYKU FARKLARI
Herkes farklı biyolojik ritimlerine ve uyku kronotiplerine (uyumaz baykuşlar ya da erkenci tarla kuşları gibi) sahip olsa da ergenliğe geçtikçe vücudun günlük biyolojik ritimleri birkaç saat geciktiği için uykuyu yönlendiren melatonin salınımı da gecikiyor. Bu da gençlerin ebeveynlerine göre daha geç yatmak için doğal bir eğilimi olduğu anlamına gelir. Ülkemizde olduğu gibi, doğal olarak geç yatması gereken öğrenciler, öte yandan erken kalkmak zorunda olmaları nedeniyle biyolojik düzenlerini ve dolayısıyla sağlık ve verimliliklerini yitirmekteler.
Uykusuzluk uzun süreli hafızayı etkileyip; uyuşturucu ve alkol kullanımını teşvik etmekte ve öfke, kaygı, hayal kırıklığı, dürtüsel davranış, kilo alımı, yüksek tansiyon, stres ve zihinsel sağlık sorunları yaratmaktadır.
Bütün dünyada okullarda ve gerekirse kademeli çalışma saatleri uygulanarak iş yaşamında bu konuya önem verilmesini ve okul programlarında kökten değişimler yapılmasını teşvik etmek gerekmektedir. Gençlerin uyku sorunlarını bir bütün olarak ele alıp, okulların daha geç saatte başlamasını özendirmek doğru olacaktır. Bu tutum sadece onların sağlıklarını, iş gücünü, başarılarını değil şehir yaşamındaki düzenliliği de etkileyecektir. Uyku sorununun öğrenme üzerindeki olumsuz etkisini kaldırmak için bir bütün olarak düzenlemeler yapılması yerindedir.
