Arabesk ezanlar
TÜRKİYE’de tam 60 sene önce bugün, heyecanlı bir bekleyiş vardı.
Meclis’te, ezanın Arapça okunması yasağının kaldırılması için verilen tasarı görüşülüyordu. 18 sene devam eden yasak öğleden sonra kaldırıldı, heyecan yerini sevince bıraktı ve ezan, 16 Haziran 1950 günü ikindi namazından itibaren Türkiye’nin her yerinde yeniden Arapça okunur oldu.
Arapça ezan yasağının kaldırılması konusunda sonraki senelerde çeşit çeşit yorumlar yapıldı ve yasağı Atatürk’ün kanunla koymuş olduğundan tutun, CHP’nin bütün muhalefetine rağmen Demokrat Parti tarafından inatla kaldırıldığına kadar çok şey yazılıp çizildi...
Şimdi, Arapça ezan konusunda yanlış bilinen bazı hususların doğrularını maddeler halinde sıralayayım:
İSMET PAŞA’NIN KANUNU
Ama, tasarıya şimdi senelerden buyana yazılıp çizilenlerin aksine sadece Demokrat Partililer değil, CHP grubu da kabul oyu verdi. Görüşmeler sırasında CHP adına sözalan Trabzon Milletvekili Cemal Reşit Eyüboğlu, “Ezan meselesini bir dil ve millî şuur meselesi olarak gördük ve Türkçe okunmasını tercih ettik. Artık Türkçe ezan- Arapça ezan mevzuu üzerinde bir politika münakaşası açmaya taraftar değiliz” dedi ve Arapça ezanın ceza konusu olmaktan çıkartılmasına partisinin karşı çıkmayacağını ifade etti.
Yasağın kalkmasından sonra, o gün bazı camilerde ardarda Arapça ezanlar okunduğu söylenir.
BİR DE BUGÜNE BAKIN!
Bundan tam 60 sene önce, çok uzun bir aradan sonra geleneksel ezana dönen Türkiye’de bir de minarelerden bugün yükselen ezanlara bakın...
Ezanın bize mahsus üslûbu artık gitmiş gibi; bir zamanlar huşû içerisinde dinlenen Üsküdar tavrı ise senelerdir kayıp... İstanbul’a mahsus “Azîz Allah” dedirten okuyuş sadece birkaç minareden yükseliyor, diğerleri ise “Lâhavle” çektirmede... Melodiyi ve makamı hiç aramayın, çoktaaan kaybolup gitmişler; onların yerine düz, dümdüz, hattâ bağırırcasına bir edâ hâkim... Vaktiyle Türk gırtlağına uyarlanıp “ü” ve “e” telâffuz edilen harfler bile, Arap telâffuzuna göre çıkartılmaya çalışılıyor, “Allahü ekber” yerine acemice bir “Allahu akbar” işitiliyor...
Bütün bunlar, artık çoktan unuttuğumuz bize mahsus zarif İslâmî anlayışın yerine son senelerde Kıt’a Arabistan’ından ithal ettiğimiz dinî yorumların ezan versiyonudur ve böyle okunan arabesk ezanlar “varoş tavrı”na mükemmel birer örnek teşkil ederler.
mbardakci@htgazete.com.tr