ABİDE 2018 Sonuçları
ABİDE (Akademik Becerilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi) 2018 sınav ve anket raporları açıklandı. ABİDE; PISA (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) 2015 sonuçlarından sonra gündeme gelmiş ve MEB (Millî Eğitim Bakanlığı) tarafından geliştirilmişti. PISA, 2000’den beri 3 yılda bir OECD (Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü) ülkeleri tarafından 75 ülkede 15 yaşındaki öğrencilere uygulanıyor. Öğrenciler fen bilimleri, matematik ve okuma sorularıyla karşılaşıyor. Türkiye; PISA 2012 skor ortalamalarında 40. sıralardayken, 2015’te 50’lere düşmüştü. Sınavda en çok Kuzey Avrupa ve Uzak Doğu ülkeleri başarılı. ABİDE bu sınav paralelinde düzenleniyor.
ABİDE NEDİR?
Yerli PISA da denen ABİDE Projesi, eğitim sürecinin bütüncül bir analizi için gerekli. Akademik beceriler, öğrenci, öğretmen ve okul özelliklerinin belirlenmesi için on binlerce 4. ve 8. sınıf öğrencisine uygulanan (ABİDE-4 ve ABİDE-8), üst düzey zihinsel özellikleri ölçmeye yönelik bir beceri testi. Türkçe, matematik, sosyal bilgiler, fen ve teknoloji alanlarını içeriyor. Öğrenci başarısını etkileyen duyuşsal özellikler, aile özellikleri, yeterlilik düzeyleri ve gelişim gibi eğitim sistemi parametrelerini ölçüyor.
NEREDEN ÇIKTI?
PISA sınavına katılan ülkelerde benzer ortak çerçeveli ulusal sınavlar yapılıyor. ABİDE bu ihtiyacı karşılanmak için hazırlanıyor. Soru yazarları ‘açık uçlu soru yazmak’ için akademisyenlerden eğitim almış. Öğrenilenlerin gündelik yaşama aktarılması ve çözüm becerilerinin artmasını amaçlayan sınav, ilk kez 03.06.2015 tarihinde Ankara’da 26 okulda 5.000 öğrenciye ve 2016 Nisan-Mayıs aylarında 81 ilde 38.000 öğrenciye uygulandı. Projenin ilke ve yöntemlerin belirlenmesi için 2017’de “ABİDE 2018 Değerlendirme Çerçevesi Çalıştayı” da gerçekleştirildi.
Sınav için akademisyenler, öğretmenlerden, ölçme-değerlendirme ve dil uzmanlarından oluşan komisyonlar tarafından açık uçlu sorular, çoktan seçmeli sorular, karmaşık çoktan seçmeli sorular ve anketler hazırlanıyor. Başarı faktörlerinin değerlendirilmesini amaçlayan projede her testte 27 soru var. Beceri testlerine ek olarak anketler de uygulanıyor.
ABİDE-4
ABİDE-4 (2018); 81 ilde ve 1.062 okulda, 41.054 4. sınıf öğrencisine uygulandı. 733’ü yabancı öğrencilere ait veriye göre, ilkokul 4. sınıflar; Türkçede %27,9, sosyal bilgilerde %29,7, matematikte %39,9 ve fen bilimlerinde %37,5 oranında yetersiz düzeyde. En yüksek yeterlilik oranları açısından Doğu Marmara Türkçede (%9), Batı Marmara sosyal bilgilerde (%11,2) ve Batı Anadolu’ysa matematik (%6,9) ve fen bilimlerinde (%6,7) öne çıkıyor.
Öğrencilerin %40’ının çalışma masası yok. %50'sinin kendi odası yok. %55’inin interneti yok. %25’inin evinde kitap yok. %30’unun evinde ortalama 15 kitap var. %50’si hiç kitap okumuyor. %65’inin annesi (%50’sinin babası) ortaokul ve altı seviyede eğitimli. Nedeyse %30’u okul öncesi eğitime hiç katılmamış. Okulların %40’ında kütüphane yok. Türkçe, sosyal bilgiler ve fen bilimlerinde kızlar başarılı, matematikteyse eş başarı var. Sosyoekonomik koşul, başarıyı en çok arttıran faktör.
ABİDE-8
ABİDE-8 de yine aynı tarihte 81 ilde ve 1.230 okulda 75.128 8. sınıf öğrencisine uygulandı. 8. sınıftaki öğrenciler Türkçede %25,1 (2016’da %26), sosyal bilgilerde %25,9 (2016’da %32), matematikte %53 (2016’da %50) ve fen bilimlerinde %39,8 (2016’da %52,3) oranında yetersiz düzeyde. 2016 verilerine göre matematikte gerileme, Türkçede eş düzey ve sosyal bilgiler ve fen bilimlerinde ilerleme söz konusu.
2018 uygulamasında üst yeterliliğe sahip öğrenci sayısı artmış. En yüksek yeterlilik oranları açısından İstanbul matematikte (%17), Batı Anadolu Türkçe (%12), sosyal bilgiler (%13) ve fen bilimlerinde (%6,7) önde. Matematik hariç yine kız öğrenciler daha başarılı. Öğrencilerin %16,4’ü dört işlem sorularını beceremiyor. Çoğunluğu deyim, atasözü, hiciv ve nükteleri anlamıyor ve bir kısmı da harita okuyamıyor.
GENEL SONUÇLAR
Hemen hemen tüm parametrelerde Batı Bölgeleri öne çıkarken Kuzeydoğu ve Güneydoğu bölgeleri düşük seviyede kalıyor. Özel okullar aşırı başarılı. Hatta başarı oranları diğer okul kategorilerine göre 4, 5, bazen 6 kat yüksek. Öğrencilerin %30’dan fazlası, 41 ya da daha fazla kişilik sınıflarda. Öğretmenin eğitim düzeyi öğrenci başarısını etkilemezken, meslekte deneyimi ve geçirdiği süre pozitif bir etken.
Okulda kütüphane bulunması akademik beceriyi çoğaltıyor. Kız öğrencilerin eğitim hedefleri yüksek, okullara yönelik tutumları pozitif ve derslere daha fazla önem veriyorlar. Öğretmenler için de durum benzer; kadın öğretmenlerin mesleki doyumu yüksek. Okul yönetici anketine göre, kadınlar okulu yönettiğinde daha az sorun yaşanıyor. Öğretmenlerin mesleki doyumu eğitim düzeyi yükseldikçe düşüyor. Ulaşılan bulgular, ABİDE 2016 bulgularıyla örtüşmekte.
NEDEN PISA ve ABİDE
Öğrenci seçmek için yapılan testler sınayıcılık açısından kısırdır. Öğrencinin kendi yanıtını oluşturmasına izin vermezler. Bu nedenle eleştirel ya da düşünümsel değillerdir. Problem çözme ve zihinsel kapasitenin artması gibi işlevleri yerine getirmezler. Açık uçlu soru, yanıtı inşa ederken sorgulama olanağı da verir. Bu açıdan ABİDE sınavı, yapılan anketler de hesaba katıldığında, Türkiye’de teşhis açısından gerçekten verimli bir proje.
ABİDE’yle farklı soru türleri kullanılarak öğrencilerin üst düzey zihinsel özelliklere sahip olma durumları belirleniyor. Sonuç olarak ulusal düzeyde dev bir izleme-değerlendirme sistemi kurulması gerekiyor. PISA ve ABİDE sonuçlarının örtüşmesi eğitimde teşhis açısından belirli bir standarta gelindiğini gösteriyor. Sıra uygulama da.
