Doğalgaz fiyatlarının da dahil edildiği kasım ayı enflasyonu beklendiği gibi yüzde 3.28 çıktı. Yıllık enflasyon da 0.62 puan artışla yüzde 61.98’e yükseldi. Geriye kaldı aralık ayı ve ekonomi programında yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 65 alınmıştı. Aralıkta yüklü kamusal zamlar yapılmazsa yüzde 65 tutturulabilir.
➔Enflasyonda yılsonu tahmini tutmasına tutacak ama bu tahmin düzeyi zaten yüzde 65 ile çok yüksek. Dünyanın en yüksek 5 enflasyonundan biri.
➔Öte yanda yüzde 5’lik enflasyon hedefi tutturulmayı bekliyor.
DOĞALGAZLA GELEN ARTIŞ
➔Kasım enflasyonunda işin detayı doğalgaz fiyatlarının mevsim şartları geldiğinden dolayı ne kadar yansıtılacağıydı. Kasımda fiyatı yüzde 472.7 artan doğalgazın son bir yıllık fiyatı halen yüzde 33.61 düzeyinde düşüş yönünde.
➔Doğalgaz fiyatları dünyada da üçte bire yakın düştü. Ama yurda gelirken araya bir de dolar kuru giriyor.
➔Doğalgaz, önce enerjide ardından konutta fiyat artışlarını tetikledi. Bitişikteki tablodan görüleceği gibi konutta aylık enflasyon yüzde 11.17 ile en yüksek fiyat artan alt kalemdi. Hatta 3.28 puanlık enflasyonun 1.44 ile neredeyse yarısını oluşturdu.
➔Aylık bazda ikinci sırada yüzde 9.16 artışla alkollü içecekler ve tütün grubu geliyor. Ancak sepet içindeki ağırlığından dolayı aylık enflasyona etkisi 0.33 puanla sınırlı kaldı.
➔Yıllık bazda ise tüketici fiyatlarını en çok etkileyen üç kalem öne çıkıyor. Yüzde 61.98’lik yıllık enflasyonun 17 puanı gıdadan, 11.12 puanı ulaştırmadan ve 7.15 puanı lokanta ve oteller grubundan geldi.
KİRALAR 33 AYDIR ARTIYOR
➔Bu gruplar dışında kira artışları da devam ediyor. Konut fiyatlarının son aylarda yüzde 4-5 bandından hareket etmesine karşılık kiralardaki artış yüzde 5’in üzerine çıkıyor. Kira artışı fiyat artışını gecikmeli izliyor da denilebilir.
➔Nitekim kasım ayında kira artışı yüzde 5.96 olurken yıllıkta yüzde 105.81’e yükseldi.
-Böylece kira artışı konut fiyat artışının üzerinde seyretmeye ve farkı açmaya devam ediyor. Son fiyat derlemesi eylül itibariyle var ve yüzde 89.2 düzeyinde.
➔Konut fiyatları baz etkisiyle yıllık olarak aşağıya geliyor. Kira ise yukarıya gidiyor. İlk kez ekim ayında yüzde 100 artışı geçen kiralar Kasım 2022’de yüzde 44.24 yükseliyordu.
➔En son düşüşü Şubat 2021 yüzde 11.57 ile gören kiralar o tarihten sonra her ay artıyor. Kiralar 33 aydır yükseliyor.
➔Üstelik bu artışlar mevcut kiraların yılda en çok yüzde 25 yükseltileceği kararına rağmen gerçekleşiyor.
ÇÖZÜM ENFLASYON DÜŞÜŞÜNE BAĞLI
➔Enflasyon düşmeden de konut arzını kalıcı bir şekilde artırmak zor. Çünkü inşaat maliyetleri yüksek ve öngörü yapılamıyor, bu fiyatlar düzeyinden konut talebi de azaldı.
➔Müteahhitler ve arsa sahipleri yüksek maliyetli konut inşa edip alıcıları ikna etmektense enflasyonun ve faizlerin düştüğü ortamı bekliyor.
➔Konut fiyatlarının en duyarlı olduğu finansal araç faiz. Uzun vadeli finansman gerekeceğinden faizlerde küçük artışlar bile ciddi yük getiriyor. Faizin 1 puan değişmesi konut fiyatlarında tersine 2.1 etki yapıyor.
➔Konutta hem satıcılar hem alıcılar için düğüm faizlerin düzeyinde. Yani kira ve barınma sorununda kilidi yüksek enflasyonun düşürülmesi açacak.
➔Faizler de önümüzdeki dönemde enflasyonu düşürmek için yükseltildi ve enflasyon düşmeden indirilmesi çok zor. Bu durum konut arzını bir süre negatif etkileyecek.
➔Fiyatların ve kiraların tepe noktasını gördüğü veya zirveye çok yaklaştığı kolay söylenebilir. Zor olanı ise bundan sonra fiyat ve kiraların düşeceğini söylemekte.
