Ameliyat olmak için en ideal gün hangisi?

Merdiven altından geçmemek, kara kedi görünce yolumu değiştirmek, 13’ün uğursuz olduğuna inanmak gibi batıl inançlarla pek işim olmaz… Ama ne bileyim bazen tahtaya vuruyorum ya da, yıllar yıllar önce, halı sahada top oynayabildiğim yaşlarda sahaya sağ ayağımla adım atıyordum. Vize randevusuna giden bir arkadaşım şans getirsin diye iç çamaşırını ters giydiğini anlattı geçenlerde… Pasaport hala elçilikte, olumlu olumsuz duruma göre belki ben de bu taktiği uygulayabilirim... İnsanların batıl inançlarıyla ilgili bir dolu şey duymuşumdur. Kimseyi bu konularda yargılamam, kendisini iyi hissediyorsa bence sorun yok! Akşam tırnak kesmenin uğursuzluk olduğuna inanan birine ne diyebilir ki zaten… Ancak bir arkadaşım var; işte onun durumu biraz laf söylemeyi hak ediyordu ta ki dün bir yazı okuyana kadar!

Arkadaşım birkaç ay önce küçük bir operasyon geçireceğini söyledi. Öyle büyük bir sağlık problemi değildi ancak doktoru yine de bu küçük ‘ameliyatı’ tavsiye etmiş o da “Tamam” demiş. Bakmayın ‘ameliyat’ dediğime lokal anesteziyle yapılan cerrahi bir müdahale. Doktor operasyon için cumartesi gününü söylemiş. Arkadaşım “Cumartesi ameliyat olmam” dedi. Daha önemli bir işi olduğunu düşündüm ama “Yok ondan değil, cumartesi uğursuz gün ben cumartesi ameliyat olmam” dedi. Nedenini niyesini bilmiyor, içine öyle doğmuş cumartesi ameliyat olunmazmış. Başta da dediğim gibi kimseyi bu tür hisleri nedeniyle yargılamam öyle hissediyorsa hafta arası başka bir gün aldık doktordan. Arkadaşım bir salı günü operasyonu yaptırdı şimdi de gayet sağlıklı maşallah… Onun ‘cumartesi’ takıntısını da unutmuştum dün Vox’daki haberi okuyuncaya kadar!

Bu çalışmadan önceki araştırmalar da farklı sağlık sistemlerinde aynı etkiyi gözlemlemiş. Birleşik Krallık merkezli bir araştırma, pazartesi günü yapılan ameliyatların 30 gün sonra daha iyi sonuçlar verdiğini ortaya koymuş mesela.

Hollandalı hastalar üzerinde yapılan bir başka araştırma ise cuma günü yapılan ameliyatların ardından hastaların ölüm oranlarının, pazartesi gününe kıyasla bir ay sonra daha yüksek olduğunu tespit etmiş. Ontario’daki araştırmayla birlikte durumun, hangi ülkede olduğuna bakılmaksızın bir fenomen gibi göründüğünü söylüyor bilim insanları. Zira önceki ABD merkezli araştırmalar da bunu doğruluyormuş.

Bu son çalışma, tüm cerrahi uzmanlıkları -ortopedik cerrahi, damar cerrahisi ve jinekoloji dahil- kapsıyormuş. Araştırmacılar hastaların durumlarını bir yıl boyunca izlemiş. Çalışma, hastaların öldüğünü, hastaneye yeniden yatırıldığını veya hastanede kaldıkları süre boyunca herhangi bir komplikasyon (örneğin enfeksiyon) yaşayıp yaşamadıklarını takip etmiş. Sonuç; hafta sonu öncesi ameliyat (Cuma veya Perşembe günü yapılanlar) geçiren kişiler, genel olarak, ameliyatlarından sonraki bir yıl içinde, hafta sonu sonrası (Pazartesi veya Salı günü yapılan) cerrahi müdahale yaşayan kişilere göre yaklaşık yüzde 5 daha fazla komplikasyon yaşama olasılığına sahip çıkmış. Bu etki, kalp ve damar cerrahileri için daha güçlü; jinekolojik ve estetik cerrahiler için ise önemsizmiş.

Araştırmacıların analizine göre, bu duruma neden olan birkaç olasılıktan söz edilebilir. Bunların başında da hafta sonları hastanelerde daha az doktor ve hemşire çalışmasının yaygın bir durum olması geliyor. Rhode Island Üniversitesi'nden hemşirelik profesörü Betty Rambur, bunun da çalışmanın bulgularını açıklamaya yardımcı olabileceğini belirtiyor: “Daha az personel ve daha az deneyimli personel kombinasyonu, bu komplikasyonların daha fazla görülmesine katkıda bulunabilir!..”

Araştırmacılar bulguların, hastane yöneticilerini, cuma günleri ve hafta sonu boyunca hastanelerinin personel düzenlemelerini yeniden düşünmeye teşvik etmesi gerektiğini belirtiyor.

Arkadaşımın cumartesi günü operasyon geçirmek istememesi bana yersiz bir batıl inanç gibi gelmişti. Yazıyı okuduktan sonra onu arayıp durum anlattım. Güldü, üç kere tahtaya vurup, “Şeytanın kulağına kurşun, verilmiş sadakam varmış” dedi…