Neon sanatın sonu mu geliyor?
Dan Flavin, Bruce Nauman, Cerith Wyn Evans… Tracey Emin’in ikonik neon yazıları… Günümüz sanatçılarının pratiklerinde sıkça kullandığı rengarenk neon tüpler, 1930'lardan bugüne eserlerin izini sürüyor.
19. Yüzyıldan beri kullanılan neon şu sıralar Avrupa Birliği’nin gündeminde tartışma konusu. Eylül 2023 itibariyle uygulamaya geçmesi planlanan yeni AB düzenlemelerinin neon sanat üretimini etkileyip etkilemeyeceği soru işareti...
AB’nin aydınlatmaya yönelik eko-tasarım düzenlemeleri, The Restriction of Hazardous Substance (RoHS)/ Tehlikeli Madde Kısıtlaması altında, enerji verimliliği ve güvenlik standartlarını karşılamayan ürünlerin kullanımını durdurmayı hedefliyor. Bu çerçevede, en başta cıva kullanımının yasaklanması var. Ofislerde yaygın olarak kullanılan halojen lamba ve floresanlar kullanımdan tamamen kaldırılacak. Pek çok tiyatro ve performans sanatları merkezinin aydınlatmaları büyük bütçelere tabi değişimler gerektiriyor. Listede ‘neon’ da var...
Neon (Ne), esasında dünya atmosferinde az miktarlarda bulunan bir soygaz. Doğal hali renksiz, elektrik akımının altında kırmızı-turuncu renk alıyor. Alternatif renkler oluşturmak için farklı gazlar ekleniyor; Helyum sarı, karbondioksit beyaz, cıva mavi ışık veriyor.
Sanatçılar için özel neonlar üreten Neon Specialists’in kurucusu Kerry Ryan’a göre, yeni düzenlemeler cıva içeren alçak gerilimli ve soğuk katotlu aydınlatmalar için geçerli; 1000 volt ve üzeri neon ve argon aydınlatmaların bu gruba dahil olmayacağını savunuyor. Yine Eyan’a göre, sanat üretiminde görmeye aşina olduğumuz neon kurulumların çoğu 1000V ve üzeri kategoride…
Olafur Eliasson ile birlikte çalışan aydınlatma tasarımcısı Rob Halliday’e göre ise neon sanat üretiminin geleceğini, yönetmelikte geçen yalnızca bir kelime belirleyebilir. Halliday, AB düzenlemeleri üzerinde çalışan Aydınlatma Tasarımcıları Derneği tarafından bir araya getirilen ekibin üyesi… Düzenlemede ‘el yapımı’ veya sanatsal nitelik taşıyan ürünlerin istisna kabul edilmesi için uğraş veriyor.
Öyleyse tüm bunlar, örneğin bir Tracey Emin neonunun AB yasalarına göre yasaklanabileceği anlamına mı geliyor?
Ya da, neon yapıtlar yalnızca kırmızı, pembe, turuncu veya mor renkte mi olabilecek?
