Dört trilyonluk kartlı ödemelerden kim kazanıyor?
Ekonomideki dalgalanmalar ve e-ticaretin yaygınlaşması kredi kartlarıyla yapılan harcamaların da artmasına sebep oluyor. Geçen yıl kartlarla yapılan harcama 3 trilyon 708 milyar TL olmuş. Her sene yükselen bu harcama tablosu Türkiye’nin yerli ve milli ödeme sistemi Troy’un kritik konumu da giderek artırıyor. Fakat gelişmeler karşısında Troy’un performansı, nasıl daha aktif hale getirilebileceği pek önemsenmiyor. Daha etkin kullanımı ve erişimin kolaylaştırılması icap ediyor.
Son yıllarda hassaten de son aylarda Türk vatandaşları bütçesini denkleştirebilmek için çareyi kartlı alışverişlerde arıyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Merkez Bankası verileri de bu eğilimi çok iyi ortaya koyuyor. Kartlı ödeme sistemlerinin de neredeyse tamamı yabancı şirketlere ait. Dolayısıyla Türk vatandaşı harcadıkça yabancı ödeme sistemleri de harcama türüne göre yüzde 3’e varan oranlarda kazanç sağlıyor.
Kartlı ödemelere dikkat çekmek için milli ödeme sistemi Troy hakkında iki yazı yazdım. Birinde vatandaşın talep etmesine rağmen Troy ödeme sistemine geçebilmek için bankalar ve diğer kurumlardan Troy kart temin edemediğini gündeme getirdim. Ancak Bankalararası Kart Merkezi AŞ (BKM) ve Merkez Bankası yetkililerinin dikkatini çekemedim. Bu konuda ya ciddi zafiyetler var ya da yabancı ödeme sistemlerinin esiri bürokrasi söz konusu. Başka türlü bir izaha bulamıyorum. Troy’a ilgilileri katkı vermek istemiyorsa, bu işte bir tuhaflık var demektir.
Troy hakkındaki ikinci yazımda ise THY-Troy işbirliğinin olmamasına dikkat çekip, iki önemli milli kurumun ortaklık yapması halinde milli ödeme sisteminin ivme kazanacağını ve böylece yüklü miktarlarda paranın ülkemizde kalacağını vurguladım. Kısacası Troy-THY işbirliği ile yeni bir açılım yapılabilir.
Şimdi bu konuları gündeme getirerek ben mi yanlış noktaya parmak basıyorum anlamadım, sesi çıkan, açıklama yapan olmadı. Neticede milli ödeme sistemi ne kadar yaygınlaşırsa hem vatandaşın bilgileri (data) ülkemizde kalır hem de milyarlarca para yurtdışına gitmez.
Ayrıca e-ticaret hızla yaygınlaşırken bazı tartışmalı tedbirleri, önlemleri alan, yasaklar getiren kamu otoriteleri ödeme sistemlerini neden gözden kaçırıyor? Maliye ve Hazine ile Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere diğer ilgili kamu otoritelerinin bu hususu önemine binaen dikkate almaları gerekir. Neden önem vermeleri gerektiğini de uzun uzun anlatmaya gerek yok. Rakamlar ortada.
Kartlarla yapılan harcamalar 2022’de önceki yıla oranla yüzde 117 artarak 3 trilyon 708 milyar TL'ye ulaşmış. Kredi kartlarıyla yapılan nakit çekimler de yüzde 120 artarak 332,3 milyar TL'ye yükselmiş. Kredi kartı sayısı geçen yıla oranlar yüzde 19 artarak 99,5 milyon adede, banka kartı sayısı ise yüzde 13 artarak 168,9 milyona, ön ödemeli kart sayısı yüzde 25 artarak 71,6 milyona ulaşmış.
Netice itibariyle toplam kart sayısı 2022 yılında yüzde 17 artarak 340 milyon adet olmuş. Bankalara ve kartların ait olduğu şirketlere dair fazla detay yok. Ama 2022 yılında kredi kartlarıyla yapılan ödeme tutarı yıllık yüzde 110 artarak 2 trilyon 954 milyar TL’ye, toplam kartlı ödeme tutarı da 3 trilyon 708 milyar TL olmuş. Fazla söze gerek var mı?
