Gücünü sakinlikten alan bilimkurgu filmi

Günümüzün aksiyon sinemasından uzak duran, düşük tempolu, sakin ve nostaljik bir bilimkurgu filmi… “Midnight Special”, Nichols’ın elinde bildik kalıpları yıkıyor, uzaylı istilası ezberini bozuyor ve seyirciyi soğutuyor. Ama bunları uygularken ‘deniz gözlüğüyle korunan çocuk’ gibi imgeler, yaratıcı olmayan senaryonun hamleleri ciddiyeti bozuyor. Film, 35. İstanbul Film Festivali’nin açılış gecesinde Türkiye prömiyerini yaptı.

“Sığınak” (“Take Shelter”, 2011) ile ünlenen Jeff Nichols, “Mud” (2012) derken “Midnight Special”da (2016) belirgin bir sıçrama gerçekleştiriyor: 18 milyon dolarlık, Warner.’ın dağıttığı bir proje… Aslında bugün üretilen birçok genç yetişkin bilimkurgusunun yanından fazlasıyla bağımsız duruyor bu yapıt. Nichols, büyük oranda ekibini korumuş. David Wingo ve Adam Stone’un, müzik ve sinematografi katkısı sürüyor.

TARİKAT VE TELEKİNEZİDEN BESLENİYOR

Aslında film de hikaye kurgusunu parçalayarak başlıyor. Bir evin, kutsal ailenin içerisine girerken ona paralel olarak gözünden ışın çıkan çocuğun arabadaki durumuna odaklanıyoruz. Nichols, aslında dini tarikatı idare eden Roy ve onun bu sebeple telekinetik güçlere sahip olan oğlunun hikayesine bakıyor.

Yani “Sığınak”taki nükleer korkunun karşılığı olarak ‘şizofren’ olan babanın bir benzeri, gerilim-dram arası bilimkurgu filmi atmosferi bir kez daha canlanıyor. Açıkçası yönetmen, tempoyu inatla düşürüyor. Orta planlarla beyaz-gri arası renklerle çalışıyor. 70’lerin dokusunu hatırlatırken o zamanın soğuk savaş korkusunu günümüze adapte ediyor.

‘TEHLİKELİ İLİŞKİLER’-‘VILLAGE OF THE DAMNED’ ARASI

“Midnight Special”, temelde güçleri olan bir çocuğun, gözünden ışın çıkan fantastik bir kahramanın etrafında dönüyor. Onun etrafını sararken bize sunulan “Tehlikeli İlişkiler”in (“Close Encounters of the Third Kind”, 1977) ışın tehlikesinden beslenen ve “Koza” (“Cocoon”, 1985), “Işığın Bittiği Yer” (“The Abyss”, 1989), “Super 8” (2011) gibi işlere öncülük yapan ‘alt-alt tür’ şablonu.

Bu metotta, aile filmi ile bilimkurgunun buluşmasında, aslında net bir uzaylıyla yüzleşme, milliyetçi nağaralar atma yok. Aksine “Tehlikeli İlişkiler” ile bilimkurgu-korku başyapıtı “Village of the Damned” (1960) birleşiyor sanki… Nichols da bu meseleyi izlerken, arkaya bir tarikat problemi sıkıştırmış. “Paranoya” (“Martha Marcy May Marlene”, 2011) gibi net ve sert bir eleştiri göremiyoruz. Aksine senaryonun zayıflıkları çok belirgin.

Anne karakteri filme bilinçli geç girse de Joel Edgerton bazı sahnelerde kayboluyor. Adam Driver, çocuğa yardımcı olacak tip olarak öyküye eklenirken ‘hangi komedi filminden çıkıp geldin?’ dedirtiyor. Shannon, “Sığınak”taki gibi mucizeler yaratmıyor. Açıkçası Nichols’ın yazdığı metin işlemiyor. Bayat fikirlerle dolduruluyor. “Midnight Special”, finaldeki sürprize kadar aslında aksiyonsuz, düşük tempolu ilerliyor. 70’lerin, 80’lerin dokusunu akla getiren nostaljik bir bilimkurgu filmine dönüşüyor.

IŞIN, DENİZ GÖZLÜĞÜ VE DAHASI

Ama Nichols, ‘anti-uzaylı istilası’ meselesine yaklaşırken, işi fazla dramatik hale getiriyor. İnatla devreye sokulan dramanın finale doğru ayarının kaçırıldığı, ‘melodram’a kaydığı söylenebilir. Nichols, “Sığınak”ta olduğu gibi bu konuda ‘anti’ olmak isterken Antonioni kadar keskin durmuyor. Gerektiğinde bir üst açı ile görsel efekt de gösterebiliyor. İki tarafa oynamaya çalışıyor. Çocuğun güçlerini uygularken göze takılan ‘deniz gözlüğü’ gülünç duruyor. Işın meselesi ciddiyetini kaybediyor.

Film ‘iyi çekilmiş’ gözüküyor. Ama çok fazla falsosu var. Amerika’nın derinliklerinde dini tarikat avına çıkıyor, bunun temellerini sağlam kurmuyor. Sadece bir türün, şablonun klişelerine ‘sakin’ yaklaşmasıyla, bu konuda attığı adımlarla saygıyı hak ediyor, geri kalan bölümlerde yüzeyselleşiyor. Genç yetişkin bilimkurgularının çoğundan da daha felsefi duruyor, ama “Göçebe” (“The Host”, 2011) kadar özgün olamıyor.

FİLMİN NOTU: 5.8

Künye:

Midnight Special

Yönetmen: Jeff Nichols

Oyuncular: Jaeden Lieberher, Michael Shannon, Joel Edgerton, Adam Driver, Kirsten Dunst, Sam Shepard

Süre: 112 dk.

Yapım yılı: 2016

KEREM AKÇA’NIN 35. İSTANBUL FİLM FESTİVALİ FİLMLERİ İÇİN YILDIZ TABLOSU

11 Dakika (11 Minutes): 6.2

24 Hafta (24 Wochen): 4

3000 Gece (3000 Layla): 5.5

Ara (Interruption): 5

Ayrılış (Departure): 6

Beyaz İnsanlar (Det Vita Folket): 5

Bin Başlı Canavar (Un Monstruo de Mil Cabezas): 5.5

Bir Aile Filmi (Rodinny Film): 7.1

Bir Liderin Çocukluğu (The Childhood of a Leader): 6

Bize Rüyalarımızda Huzur Ver (Paz Para Nós em Nossos Sonhos): 6

Brooklyn: 5.3

Bundan Sonra (Efterskalv): 5.2

Çete (El Clan): 4.3

Dağ (Ha’Har): 4.2

Denizdeki Ateş (Fire at Sea): 4.9

Doğru Zaman (Ji-Geum-Eun-Mat-Go-Geu-Ddae-Neun-Teul-Li-Da): 2

Dolaptaki Canavar (Closet Monster): 5.4

Eva’ya Huzur Yok (Eva No Duerme): 3

Evrim (Evolution): 7.5

Fısıldayan Yıldız (Hiso Hiso Boshi): 7

Francofonia: 3.1

Gökdelen (High-Rise): 7.2

Hatırla (Remember): 4.5

İblis (Demon): 4.6

Kadınların Gölgesinde (L’Ombre des Femmes): 4.8

Karar Kimin? (Keeper): 4.5

Karışma Anne! (The Meddler): 2.8

Keder (Il Viaggio): 2.9

Köpeğin Kalbi (Heart of a Dog): 6.3

Kördüğüm (Maggie’s Plan): 3.7

Neon Boğa (Boi Neon): 6.9

Ötedekiler (The Other Side): 6.7

Pek Ağır Yol İleri (Dead Slow Ahead): 7

Rabin’in Son Günü (Rabin, The Last Day): 5

Saraybosna’da Ölüm (Death in Sarajevo): 5.3

Schneider Bax’a Karşı (Schneider vs. Bax): 3

Semptom (Symptoma): 2.8

Sihirli Dağ (La Montaigne Magique): 3.3

Suyun Kalbi (La Memoria Del Agua): 5

Şövalye (Chevalier): 4.9

Tikkun: 5.6

Truman: 3

Toprağın Gölgesinde (La Tierra y La Sombra): 3

Yılanın Kucağında (El Abrazo de la Serpentie): 5.5

Yer Altı Kokusu (Underground Fragrance): 5.5

Yolculuk (Viaje): 6.5

Not: Yurtdışı festivallerde izlediğim filmleri de içeren yıldızlar, festival süresince güncellenecektir.