'Hukuk ekonomisi 10 yılda 10 milyar doları bulabilir'

Dünyanın birçok ülkesinden hukukçular, 16 Kasım'da İstanbul’da düzenlenecek Uluslararası Tahkim Konferansı'nda bir araya gelecek. Konferansta, İstanbul Tahkim Derneği'nin (İSTA) hazırladığı 'Tahkim’de Etik Kuralları’da kamuoyuna duyurulacak. Tahkim konferansına sayılı günler kala İSTA Başkanı Av. Mehmet Gün, Habertürk'e özel açıklamalarda bulundu.

İstanbul Tahkim Merkezi'nin Ocak 2015’te kurulduğunu ve aynı yılın sonunda tahkim davalarının kabulüne başladığını hatırlatan Mehmet Gün, "Henüz çok genç bir Tahkim Merkezi’miz var. Biz de tahkimle ilgilenen uzman, hakem ve avukatlar olarak geçen yıl İstanbul Tahkim Derneği çatısı altında örgütlendik. Türkiye, yetişmiş kalifiye insan bakımından güçlü bir yapısı olmasına rağmen bazı önyargılar sebebiyle hukuk ekonomisinden yeterince pay alamıyor. İşte bu sebeple Türkiye’de bir uluslararası tahkim konferansı düzenliyoruz" ifadesini kullandı. Gün, İSTA olarak tahkimdeki etik kuralların İstanbulile anılmasını sağlamayı istediklerini söyledi.

'BİR ŞİRKETİN TAHKİM MALİYETİ 1.5 MİLYON DOLAR'

Milletlerarası Ticaret Odası’nın (ICCO) dünyanın her yerinde hakemleri olduğunu söyleyen İSTA Başkanı, "Sadece Türkiye’nin uluslararası tahkim rakamı 1 milyar doları geçiyor" dedi. Bir şirketin bütün tahkim sürecinin maliyetinin de 1.5 milyon doları bulduğunu kaydeden Gün, "Hızlı tahkim, 1.5 - 2 ayda çözülüyor. 15 - 20 milyon dolarlık bir davanın yıllarca sürmesi büyük kayıplara sebep oluyor" diye konuştu.

Her yıl mahkemelere 140 bin civarında ticari dava geldiğini ve bunlara ağırlıklı olarak İstanbul Ticaret Mahkemelerinin baktığını belirten Gün, "Her mahkeme ortalama 4 - 4.5 yıl sürüyor. İki kere de temyiz hakkı olduğunu düşünüldüğünde, kaybın büyüklüğü daha net anlaşılıyor. İşte bu yüzden tahkim mekanizmasını çok iyi çalıştırmamız ve böylece mahkemelerin üzerindeki büyük yükü kaldırmamız gerekli" dedi.

Söz konusu adımların atılması halinde Türkiye'nin tahkimde çevre ülkelerin merkezi haline gelebileceğini söyleyen Mehmet Gün, "Bu da 10 yıllık süreçte yıllık 10 milyar dolarlık bir sektör demektir" dedi.

'MAHKEME İLE ÇÖZMEK PROJELERİ BATIRIR'

İstanbul Boğazı'na yapılacak üçüncü tüp tünelin tahkim davalarına zemin oluşturacağınıaktaran Mehmet Gün, "Buradan en az 10 tane tahkim davası çıkar. Her biri de 10’ar milyon dolarlık davalar olur. Bunları mahkeme yoluyla çözmek 15-20 yıl sürer, o zaman da proje batar. Bunu önlemek için, Türkiye’de yapılan sözleşmelerde, “anlaşmazlık durumunda İstanbul Tahkim Merkezi bakacak” diye bir madde koydurmak gerekiyor" dedi.

Gün, Türkiye'de dava sahiplerinin işin duyulmasını istemediklerini vurgulayarak, "Bir sözleşmede her şeyin yolunda gitmesi ne kadar doğalsa anlaşmazlık da o kadar doğal görülmeli. Tahkim, daha çok büyük montajlıişlerde devreye giriyor. Osmangazi, Marmaray gibi" diye konuştu.

'EN BÜYÜK SORUN ÖNYARGI'

Türkiye'nin tahkim konusunda önündeki en büyük sıkıntının, etikle ilgili bir takım önyargılar olduğunu kaydeden İSTA Başkanı Gün, "Bu önyargıları kırmak için 4.5 yıl çalıştık ve uluslararası camiadan önce tahkimde hakem etiğini yazdık. Uluslararası tahkim camiasından yaklaşık 100 bin kişiye de bu çalışmamızı duyurduk" dedi.

Uluslararası tahkim davalarının Türkiye'de görülmesinin turizme katkı sağlayacağını savunan Gün, "Bir anlaşmazlık için 30 kişi gelip bir hafta bir otelin 30 odasını kapatıyor. Turizm açısından da baktığınızda çok kıymetli bir sektörden bahsediyoruz" dedi.

Mehmet Gün, dünyada şirketler arasındaki anlaşmazlıkların çoğunlukla İngiltere, Amerika, Fransa, Dubai, Singapur ve Kazakistan’da çözüldüğünü gördüklerini ifade ederek, "Arapları, Orta Asya’yı, Ruslarıbaşka merkezlere değil İstanbul’a çekmeliyiz" ifadesini kullandı.

'TAHKİMDE AVUKAT EKSİĞİ VAR'

İSTA Başkanı Mehmet Gün, avukatların ekonomiye bir yılda ortalama 10 bin lira civarında katkı sağladıklarını, tahkim davalarına ise bu rakamın100 bin lirayı bulduğunun altını çizdi. Türkiye’de 100 bin avukat olduğunu ve her yıl buna 15 bin kişinin daha eklendiğini vurgulayan Gün, "Türkiye’de bin 500’e yakın kişi tahkim davalarıyla uğraşıyor.

Tahkim davalarına bakacak avukat eksiğimiz var. İşsiz avukatların olduğu göz önüne alındığında, öncelikle piyasadaki potansiyelin fark edilmesini sağlamamız lazım" dedi.

Mehmet Gün, İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) verilerinden yola çıkarak bazı rakamlar paylaştı;

-ISTAC davalarının yüzde 53’ünü uluslararası, yüzde 47’sini yerli uyuşmazlıklar oluşturuyor.

- Uyuşmazlık değer aralığı 15 bin TL ile 8 milyon TL arasında değişiyor. Davaların yüzde 47’sinde ise uyuşmazlık değeri 2 milyon TL’nin üzerinde.

- ISTAC davalarına konu olan uyuşmazlıklarda yüzde 32 ile satım sözleşmeleri, yüzde 20’şer oranla hizmet ve inşaat sözleşmeleri ilk sıralarda yer alıyor.

- Davalarda, uyuşmazlık taraflarının yüzde 84’ü Türkiye kökenli, yüzde 16’sı Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa, Hindistan arasında dağılıyor.

- Tahkim dili olarak davaların yüzde 87’sinde Türkçe, yüzde 13’ünde İngilizce tercih ediliyor.

- Dava konusu uyuşmazlıkların yüzde 87’sini özel sektör şirketleri oluşturuyor.

- Davaların yüzde 30’unda Hakem Kurulu’nda kadın tahkim uzmanları çoğunluğu oluştururken, yüzde 30’unda da kadın başhakemler görev alıyor.