UEFA ve Avrupa Süper Ligi'nin gelir kavgası

Albenisi olmayan bazı Kıta Avrupası şampiyonlarının dışarıda bırakıldığı, tüm dev kulüplerin bir arada en üst düzeyde rekabet ettiği, onyıllardır konuşulan Avrupa'da bir Süper Lig kurma fikrinin gerçek olduğu 12 kulübün sönük bir yazılı açıklamasıyla bir gece yarısı duyuruldu.

UEFA'nın Şampiyonlar Ligi organizasyonu yerine geçecek Avrupa Süper Ligi (ESL) projesine ileride 3 kulübün daha katılacağı açıklandı.

FIFA ve UEFA başta olmak üzere 5 büyük ligin federasyonu; aralarında PSG, Bayern Munich ve Dortmund'un yer aldığı pek çok Avrupa kulübü ve yetkilileri oluşumu kınadı. UEFA acil toplanarak olası sert yaptırımlar üzerinde açıklamalarda bulundu.

Liverpool taraftarları yeni lige karşı hemen eyleme geçti, menajerliği bıraktıktan sonra yıllardır kulübüyle ilgili güncel bir konuya değinmeyen Sir Alex Ferguson konuştu. İngiliz futbolunun efsanelerinden Garry Neville altı kulübün kendinden utanması gerektiğini söyledi. Jurgen Klopp, James Milner, Toni Kroos gibi 12'lerin bir parçası olan aktif spor insanları yeni ligi pek hoş karşılamadı.

Pandemi nedeniyle mobilize olamasa da sosyal medyada geniş bir kitle 'zenginleri daha zengin yapacak' yeni ligin karşısında konumlandı. Öyle ki, siyasetin bilfiil müdahalesinin yönetmeliklerle yasaklandığı futbolda oluşan bu ayrılıkçı kanada karşı Boris Johnson, Emmanuel Macron, Avrupa Parlamentosu yetkilileri de 'endişelerini' dile getirmekte beis görmedi. TFF de projeye şiddetle karşı çıkarken Başkan Nihat Özdemir hiçbir Türk takımının Avrupa Süper Ligi bünyesinde yarışamayacağını açıkladı.

Peki bu noktaya nasıl gelindi?

Pandemi nedeniyle Avrupa futbolunda 2019-20 sezonunun son bölümü seyircisiz oynanırken, kulüpler ticari gelirleri ve yayın hakları anlamında ciddi kayıplar yaşadı. Premier Lig yerel yayıncılara değişen maç programı nedeniyle 300 milyon sterlinin üzerinde indirim yapmak zorunda kalırken, Çin'de 3 yıl için 500 milyon sterlinin üzerinde ödeme yapması gereken Suning mart 2019'da 160 milyon sterlini ödemedi, eylül 2020'de de yayın anlaşmasını iptal ettiğini duyurdu.

Avrupa Süper Ligi'nin kurucuları arasında yer alan Juventus'un bulunduğu Serie A'nın yeni yayın ihalesinde de pasta küçüldü ve DAZN ile 3 yıl için 2.5 milyar euro karşılığında imza atıldı. Bundesliga'da da durum pek farklı olmadı. Sky ve DAZN ile yapılan yeni anlaşma öncekine göre yüzde 5'lik düşüşle 4 yıl için 4.4 milyar euro oldu.

The Swiss Ramble'ın verilerine göre, 12 öncü kulübün toplam borcu 7.5 milyar sterline dayanırken kulüplerin gelirlerinde ciddi kayıplar söz konusu. Florentino Perez sadece Real Madrid'in pandemi nedeniyle 400 milyon euro kaybettiğini açıklarken, Barcelona'nın son yıllık raporunda 200 milyon euroluk negatif bir etkiden bahsediliyor.

AVRUPA FUTBOLUNDA 4 MİLYAR EUROLUK DARALMA

Şampiyonlar Ligi de pandemiden ekonomik olarak nasibini alanlardan. 2019-20 sezonu, playoff sonrası tek maçlı eleminasyonla oynanırken, azalan maç sayısı nedeniyle UEFA dağıtılacak gelirde 575 milyon euro kesintiye gidileceğini kulüplere bildirdi.

Eylül ayında ilan edilen haber sonrasında ECA Başkanı Agnelli, 6 ayda bir yapılan ECA'nın olağan toplantısında kulüplerin halen kriz yönetimi aşamasında olduğunu, Avrupa futbolunun 2 yılda 4 milyar euro civarında daralmaya yaşayacağını, transfer pazarında da yüzde 30'a varan bir küçülme olmasını öngördüklerini söyledi.

Şampiyonlar Ligi'ni de domine eden, Avrupa Süper Ligi'nin kurucusu 12 kulübün de yer aldığı Deloitte Para Ligi'ndeki ilk 20 özelinde ise gelirlerin 2019-20 sezonunda 1.1 milyar euro azaldığı ve 2020-21 sezonu sonunda toplam küçülmenin 2 milyar euro seviyesine ulaşacağı kaydedildi.

Ocak 2021'de yayımlanan raporda, mevcut durumdan güçlü bir toparlanmayla çıkabilmek için pandeminin kulüplere stratejik hedef ve iş modellerini gözden geçirmesi ve yeniden belirlemesi uyarısında bulunduğu belirtildi.

Avrupa kulüplerinin kötüleşen finansal durumlarının daha yüksek sesle tartışılmaya başlandığı tam da bu esnada, Avrupa Süper Ligi'ne dönük ilk somut girişim ayyuka çıktı.

UEFA'YI EN AZ İKİYE KATLIYOR

İngiliz The Times gazetesinin ulaştığı 18 sayfalık taslağa göre 15 kurucu kulübün daha sonra eklenecek 5 ilave takımla birlikte Avrupa Süper Ligi'ni oluşturacağı ortaya çıktı. Buna göre, 2 gruba bölünecek takımlar sezonda 18 ila 23 arası maç yapması öngörülüyordu.

3 ay önce ortaya çıkan haber sonrasında FIFA, UEFA ve Avrupa Birliği yetkilileri bugünkü tepkilerinin bir benzerini verse de Avrupa Süper Ligi'nin mali açıdan sağladığı avantaja bakıldığında işin ciddiyeti ortadaydı.

Yatırım bankası JP Morgan üzerinden finansmanının sağlanacağı Avrupa Süper Ligi'nde ilk etapta kulüplere pandemi kaynaklı kayıpların telafisi, stadyum ve altyapı yatırımları için 3.5 milyar euro kaynak aktarılırken, her sene için dağıtılacak ödül parasının da toplamda 3 milyar euro olması planlandı.

Buna göre, tv ve sponsorluk gelirlerinin yüzde 32.5'lik dilimi kurucu 15 kulüp, bir diğer 32.5'lik dilimi 20 kulübün tamamı arasında paylaşılırken yüzde 20'si performansa, yüzde 15'i ise kulüplerin popülerliğine göre dağıtılıyor.

The Times, giriş parası hariç şampiyonun 250 milyon euro kazanabileceğini belirttiği haberinde en az kazanacak kulübün dahi kasasına 150 milyon euro koyacağını iddia etmişti. 2018-19 Şampiyonlar Ligi Şampiyonu Liverpool'un turnuvadan 115 milyon euro civarında bir pay aldığını düşünüldüğünde Avrupa Süper Ligi'ninü ayakbastı parasıyla birlikte kulüplere en az iki misli gelir vadettiği görülüyor.

Marca ise dünkü haberinde Avrupa Süper Ligi'nin yayın gelirlerinin UEFA'nın elde ettiğinin 2.5 misline ulaşarak 10 milyar euro olabileceğini yazarken, ligi şampiyon olarak kapatan takımın kasasına 400 milyon euro koyacağını iddia etti.

UEFA'DAN 6 MİLYAR EURO'LUK KARŞI HAMLE

12 kulüp ile FIFA, UEFA ve federasyonlar arasında restleşme hâlen devam ediyor. Florentino Perez dün ilk kez ligin gerekçelerini anlattığı televizyon yayınında UEFA ve FIFA diyalog kanallarını açık tutarak uzlaşmak niyetinde olduklarını belirtse de geri adım atmayacaklarını yineledi. Hatta düşme çıkma olmayacağı için eleştirilen Avrupa Süper Ligi'nin bir ikinci liginin de kurulabileceğini dahi söyledi.

12 kulüp karşısında UEFA'nın elini yükseltip yükseltemeyeceği merak konusu olurken, ilk adım olarak 2024 yılından itibaren başlayacak revize edilmiş, 36 takımlı ve en az 10 maçın yapılacağı Şampiyonlar Ligi planı açıklandı.

Perez ise bu hamleye karşın pandemi nedeniyle kulüplerin çok para kaybettiğini belirterek "Avrupa Süper Ligi zenginleri değil futbolu kurtarmak için. UEFA, 2024 için yeni bir format sundu. 2024'e kadar biz ölmüş oluruz. Sadece büyük kulüpler değil, tüm kulüpleri ve futbolu kurtarmanın tek yolu bu." ifadelerini kullandı.

Perez bir dönem FIBA ve ULEB arasında yaşanan Euroleague krizini hatırlatarak kararlı tavrını koruyor. "Bizi bu sezon Şampiyonlar Ligi'nden men edemezler. Yerel liglerden bizleri men edemezler. Futbolcuların milli takımlara alınmaması gibi bir durum söz konusu olamaz. Bunları net şekilde söylüyorum." diyen ağustos ayında lige başlamak istediklerini, en fazla 1 sezon daha bekleyebileceklerinin de altını çizdi.

UEFA'nın ise Şampiyonlar Ligi'ni korumak ve pastayı büyütmek için finansman arayışını hızlandırdıkları iddia ediliyor.

Bloomberg'in haberine göre UEFA, Londra merkezli fon şirketi Centricus ile 6 milyar euro tutarında bir finansman paketi için görüşmelerini sürdürüyor. Centricus, Orta Doğu ve Asya'daki bağlantılarıyla bilinirken son olarak Japon Softbank'ın 100 milyar dolarlık Vizyon Fonu geliştirmesine ve Hintli iş insanı Anil Agarwal'ın birçok ülkedeki TikTok operasyonunu 20 milyar dolara almasına aracılık etmişti.