Bütçede motorlu rekor

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ağustos ayı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu’nu açıkladı. Ağustos ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 80,3 milyar TL, bütçe gelirleri 108,6 milyar TL ve bütçe fazlası 28,2 milyar TL, faiz dışı bütçe giderleri 68,4 milyar TL ve faiz dışı fazla ise 40,1 milyar TL oldu. Rakamlar incelendiğinde bütçenin fazla vermesinin temel nedeninin tüketimden alınan KDV ve ÖTV'deki yüksek oranlı artış kaynaklı olduğu görülüyor. Faiz oranlarının düşük olmasının yanı sıra ekonomi yönetiminin pandemi döneminde daralan ekonomiyi açmak için kredi genişlemesini teşvik etmesi bir yandan tüketimi artırırken diğer yandan tüketimden alınan vergi gelirlerini patlattı.

SATIŞTAN ALINAN ÖTV DE REKOR KIRDI

Bütçede daha özel bir durum ise son dönemlerde yüksek düzeyde ÖTV artışı yapılan otomobil ve diğer motorlu araçlar ile bu araçların kullandığı akaryakıt alanında görüldü. Bir süredir vatandaşların toplu taşıma kullanmamak için özel araçlarını daha fazla kullandıkları özellikle İstanbul gibi büyükşehirlerde görülüyordu. Diğer yandan otomobil satışlarındaki önemli yükseliş de son ÖTV oranlarındaki artışa kadar rakamlarda yer buluyordu.

İşte pandemi nedeniyle otomobil satışları ve kendi aracını kullanma oranı artınca benzin kullanımı da tavan yaptı. Bu durum akaryakıt vergisindeki rekor artışta görüldü. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre geçen yıl ağustos ayında 5.9 milyar liralık ÖTV tahsilatı olurken bu yıl ağustosta rakam tarihi en yüksek düzey olan 8 milyar liraya dayandı. Akaryakıt tüketiminden alınan ÖTV yüzde 34 arttı. Otomobil satışları üzerinden alınan ÖTV de tarihte hiç görülmeyen düzey olan 3.8 milyar liraya çıktı. Bu rakam geçen yıla göre yüzde 370'lik bir artışa işaret ediyor. Otomobil satışlarından alınan ÖTV daha önce sadece 2017 ve 2019 Aralık aylarında 3 milyarı çok az geçmişti.

BÜTÇEYİ ÖTV VE KDV TOPLADI

Bütçenin toparlanmasında diğer ürünlerin satışından alınan ÖTV artışı da etkili oldu. Buzdolabı, çamaşır makinesi, mobilya ve televizyon gibi dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV yüzde 172 toplam ÖTV geliri de yüzde 67 zıpladı. Devlet sadece 1 ayda 23 milyar liralık ÖTV toplamış oldu. KDV'de ağustos ayındaki artış geçen yıla kıyasla yüzde 57 yükseldi. Diğer tüketim ürünleri satışından alınan vergilerin etkisi de eklenince genel bütçe gelirleri yüzde 15 vergi gelirleri yüzde 48 tırmanmış oldu.

98 MİLYAR LİRALIK VERGİ GELİRİ

Merkezi yönetim bütçesine bakıldığında 2019 yılı Ağustos ayında 11 milyar 442 milyon TL faiz dışı fazla verilmişti, 2020 yılı Ağustos ayında 40 milyar 122 milyon TL faiz dışı fazla verildi. 2019 yılı Ağustos ayında bütçe gelirleri 94 milyar 288 milyon TL iken 2020 yılının aynı ayında yüzde 15,1 artarak 108 milyar 566 milyon TL oldu. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin Ağustos ayı gerçekleşme oranı 2019 yılında yüzde 10,7 iken 2020 yılında yüzde 11,3 oldu. 2020 yılı Ağustos ayı vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 47,8 artarak 98 milyar 456 milyon TL oldu. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2019 yılında yüzde 8,8 iken 2020 yılında yüzde 12,5 oldu. Yılın ilk 8 ayını kapsayan Ocak-Ağustos dönemi: 2020 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 95 milyar 461 milyon TL ödenekten Ağustos ayında 80 milyar 345 milyon TL gider harcandı. Geçen yılın aynı ayında ise 93 milyar 712 milyon TL harcama yapılmıştı. Ağustos ayı bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14,3 azaldı. Giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2019 yılında %9,8 iken 2020 yılında %7,3 oldu. Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre %17,4 azalarak 68 milyar 444 milyon TL, faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2019 yılında %9,8 iken 2020 yılında %7,2 oldu. 2020 yılı Ocak-Ağustos döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 761,4 milyar TL, bütçe gelirleri 650,5 milyar TL ve bütçe açığı 110,9 milyar TL oldu. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 669,8 milyar TL ve faiz dışı açık ise 19,3 milyar TL oldu.