Merkez Bankası politika faizini 5 puan artırmakla bir fırsatı tepti ve bundan sonraki faiz kararlarında daha küçük adımlar atabileceğinin işaretini verdi.
Önceki toplantıda 7.5 puanlık artışı sürdürmek fırsat olurdu ki, bunun tıpkı geçen yıl Fed’in 0.75 puan şeklinde 4 kez arka arkaya yaptığı faiz artırımını çağrıştırarak etkisini yüksek tutabilirdi.
➔Faizi 7.5 puan artırmakla da seçim sonrası ortaya çıkan enflasyona yetişmek ancak mümkün olmayacaktı. Dahası bundan sonra yapılacak 7.5 puanlık artırımlarının etkisi öne çekilecekti.
ENFLASYON SEÇİM SONRASI DA ÖNDE KOŞUYOR
➔Seçim sonrasına baktığımızda enflasyon haziranda yüzde 3.92, temmuzda yüzde 9.49 ve ağustosta yüzde 9.09 arttı. Bu üç ayın kümülatif fiyat artışı yüzde 24.1’e vardı.
➔Aynı dönemdeki faiz artışı yüzde 8.5’tan yüzde 30’a yükseldi ve 21.5 puan düzeyinde gerçekleşerek enflasyonun altında kaldı.
➔Üstelik enflasyon üç aylıkken, faiz artırımı dört aylık. 3 Ekim’de açıklanacak eylül ayı rakamları ile birlikte enflasyon daha yükseğe çıkacak. Bakalım Merkez Bankası ekim ayı toplantısında faizi kaç puan artıracak?
➔Seçim sonrasında faizlerin artışına karşılık, faiz ile enflasyon arasındaki puan farkı azalmadı, aksine arttı. Enflasyon önden koştu, arkadan gelen faizler ise aradaki farkı kapatamadı.
➔Çünkü faiz artırımlarının hızlanmasına karşılık enflasyon daha hızlı hareket etti. Biri 21.5 diğeri 24.1 arttı.
➔Yüzde 30’a çıkan politika faizi karşısında enflasyonun yüzde 58.91’e yükselmesi, yüzde 18.2’lik negatif faizi ortaya çıkarıyor.
BU KIŞ SERT Mİ GEÇECEK?
➔Üstelik sonbahara girmekte olduğumuz bir dönemde petrol fiyatları yeni bir yükseliş eğiliminde.
➔Suudi Arabistan ve Rusya’nın üretim kısıntılarını yıl sonuna kadar devam ettirme kararları yükselişi tetikledi.
➔Ardından ise ortaya çıkıyor ki, bu kış çok soğuk ve zorlu geçecek.
➔Afyon Kocatepe Üniversitesi'nden iklim bilimci Dr. Okan Bozyurt “Ekim ayı başında Balkanlar üzerinden gelen soğuk ve yağışlı bir sistem bekliyorum. Aralık ayından itibaren kuzey yarım kürede çok ciddi kış koşulları yaşanmaya başlayacak. Hatta kasım ayını da dahil edersek son yıllara göre bir hayli soğuk ve yağışlı geçecek. İç bölgelerimizdeki pek çok merkeze kasım ayında kar yağışı bekliyorum” açıklamasında bulundu.
➔Isınma amaçlı enerji ihtiyacının artması elbette fiyatları da önümüzdeki dönemde yükseltici etki yapabilir.
➔Bu da dünyada olduğu gibi Türkiye’de enflasyonla mücadelede yeni bir zorluk yaratır.
➔Çünkü Türkiye’nin geçen yılki enerji ithalatı 96.5 milyar dolarla milli gelirin yüzde 10’unu buldu. Bu oran da dünyada en yüksek oranlardan biri. Sadece enflasyonu değil aynı zamanda cari açığı da artırıcı etkisi olacak.
PETROL BASKISI
➔Bu durumu da Merkez Bankası faiz kararı sonrası yaptığı açıklamada şu cümleyle kabullendi:
“Enflasyon temmuz ve ağustos aylarında öngörülenin üzerinde gerçekleşmiştir. Yurt içi talepteki güçlü seyir ve hizmet fiyatlarındaki katılık devam ederken, petrol fiyatlarındaki artış ve enflasyon beklentilerinde süregelen bozulma enflasyonda ilave yukarı yönlü baskı oluşturmaktadır.”
➔Bu durumda niye faiz artışı daha düşük tutuluyor ki? Bunun da gerekçesi şu ifadelerle açıklandı:
“Son dönemde etkili olan ücret ve kur kaynaklı maliyet yönlü baskılar ile vergi düzenlemelerinin ise enflasyona önemli ölçüde yansıdığı ve aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüşün başlayacağı değerlendirilmiştir.”
DÜŞÜŞE MATEMATİK DESTEĞİ
➔Yani enflasyon zaten düşecek faizi öyle yükseltmemize gerek yok deniyor. Zaten Cumhurbaşkanı Erdoğan da “Türkiye olarak yılbaşından sonra ülkemizdeki enflasyonun hızlı şekilde inişine şahitlik edeceğiz” dedi.
➔Enflasyonun nasıl olup da düşeceğini bulmak için öncelikle rakamlara bakıyoruz. Evet enflasyon baz etkisiyle matematiksel olarak yıllık bazda düşebilir, bunu görüyoruz.
➔Çünkü ocak ayında yüzde 6.65, şubatta yüzde 3.15 ve martta yüzde 2.29 artış gerçekleşti. Önümüzdeki yıl bu aylarda yeni rakamlar daha düşük çıkacaksa aylık enflasyon yükselmeye devam etse bile yıllık enflasyon matematiksel olarak gerileyecek.
➔Seçim ise mart sonunda ve tıpkı Mayıs 2023 seçimlerinde olduğu gibi, hem kurlar hem fiyat artışları seçim öncesinde baskılanma yoluna gidilebilir. Hiçbir iktidar seçime yükselen enflasyon ve yükselen döviz kurlarıyla girmek istemez.
➔Dolayısıyla enflasyon düşebilir, yıllık bazda matematiksel iniş olabilir.
➔Seçim sonrasında nelerin olabileceğini ise seçim sonuçları ile siyasi otoritenin yapacağı tercihler belirleyecek. Ancak yaşayarak görebiliriz.
➔Buna karşılık baz etkisi gelecek yılın ortasından itibaren yeniden devreye girecek.Yukarıda belirttiğimiz üy aylık yüzde 24’e varan artış endeksten çıkıp yerine daha düşük oranlar gelince yıllık bazda enflasyon yeniden düşüşe geçebilecek.
SEÇİME KADAR KRİTİK ROL DOLARIN
➔Merkez Bankası’nın faiz kararı açıklamasında dikkat çekmek istediğim bir cümle daha var:
“Doğrudan yabancı yatırımlar, dış finansman koşullarındaki iyileşme, rezervlerde süregelen artış, turizm gelirlerinin cari işlemler hesabına desteği ve Türk lirası varlıklara yurt içi ve yurt dışı talebin artmaya başlaması fiyat istikrarına güçlü katkıda bulunacaktır.”
➔Bu tespit de doğru ve önümüzdeki aylarda enflasyonla mücadelede nereye güvenildiğine işaret ediyor. Sermaye akımlarıyla gelecek dış kaynağın fiyat istikrarına güçlü katkıda bulunması bekleniyor.
➔Yine bu desteğe güvenilmiş olacak ki, faiz artırımı 5 puanla sınırlı kaldı.
➔Kısacada enflasyonla mücadele parasal sıkılaştırmaya değil, döviz kuruna emanet edilmek isteniyor gibi. Yerel seçimlere kadar “ne kadar TL değerlenmesi o kadar fiyat istikrarı” mekanizması yürürlükte denilebilir.
➔Niye şiddetle dış kaynak arayışına çıkıldığının ve gelecek bu kaynağın bir bölümünün nereye harcanacağının yanıtı da burada.
