Son yazımda ödemeler dengesi mart ayı verilerinden yola çıkarak iki kritik gelişmeye dikkat çekmiştim. Biri yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki gayrimenkul yatırımlarının yabancıların Türkiye’deki yatırımlarını geçmesiydi.
Diğeri yılın ilk çeyreğinde turizm giderlerinin yüzde 37 artışla hızla yükseldiğiydi. Hem dışarıya giden sayısı hem de dışarıda harcama tutarı yükseliyor.
Yurtdışına çıkan yerleşiklerin alışveriş harcamaları artarken yurtiçinde turistik alışveriş hız kesiyor. Oldukça düşündürücü ve zor bir durumla karşı karşıyayız.
Son günlerde AVM işletmecileri ile perakendeciler arasındaki ciroyu kaçırma, kira artışları ve ortak gider konusundaki tartışmaların gündeme gelmesi ne kadar anlamlı bilmiyorum ama her iki tarafı da büyük bir tehlikenin beklediği açık.
YERLİLER DIŞARIDAN ALIMI ARTIRIYOR
➔ Çünkü perakendeciler olsun, AVM sahipleri ve işletmecileri olsun her tarafı ilgilendirecek gelişme turistik alışverişin giderek azalması ve bunun bir eğilime dönüşmesidir.
➔ Turistik alışverişle kastımız hem yabancıların yurtiçinde alışverişinin dolar bazında düşmesi, hem de yerleşiklerin yurtdışı seyahatlerinde giderek daha fazla alışveriş yapmasıdır.
➔ Özetle Türkiye hem turiste hem de yurtdışına çıkma imkanı olan yerlilere daha pahalı geliyor.
➔ Alışverişin giderek dışarıya kaydığını iki ana veriden çıkartıyoruz.
➔ Biri kredi kartları harcamalarından, diğeri de vergi iadelerinden.
➔ Bankalararası Kart Merkezi kart kullanımlarını yerli-yabancı yanında, alışveriş-nakit diye ayrım yaparak izliyor. Doğaldır ki alışverişin içine nakit çekme dışındaki tüm ödemeler giriyor.
➔ Verilere göre yılın ilk çeyreğinde yerli kredi kartlarının yurtdışı kullanım tutarı 3 milyar 698 milyon dolara çıktı. Geçen yılın aynı çeyreğinde 2 milyar 597 milyon dolar olan bu tutardaki yıllık artış 1.1 milyar dolar veya yüzde 42.
➔ Ve yeni olan durum ise bu alışveriş tutarının ilk kez turistlerin Türkiye’deki alışveriş tutarını geçmesi.
YABANCILAR TÜRKİYE’DEN ALIMI AZALTIYOR
➔ Yılın ilk çeyreğinde yabancı kartların yurtiçi alışverişte kullanımı 2 milyar 262 milyon dolara indi. Rakam geçen yılın aynı döneminde 2.700 milyon dolardı. 438 milyon dolarlık azalma yüzde 16’lık düşüşü ifade ediyor.
➔ Yerlilerin yurtdışı harcaması yüzde 42 artarken yabancıların yüzde 16 azaldı.
➔ Kaldı ki aynı sürede Türkiye’ye gelen turist sayısı daha fazla olmasına rağmen.
➔ Bu da turist başına alışverişin daha azaldığının göstergesi.
➔ Son yıllardaki kart harcamaları da aynı tabloya işaret ediyor.
➔ 2024 yılında yabancı kart harcaması 14.2 milyar dolar, yerlilerin yurtdışı harcaması 12.7 milyar dolardı.
➔ 2023 yılında ise yerliler dışarıda 8.8 milyar dolar, yabancılar Türkiye’de 15 milyar dolar harcadı.
➔ 2022’de yerlilerin harcaması 5 milyar, yabancıların 12.8 milyar dolardı.
➔ Daha önceki yıllarda iki harcama arasındaki fark Türkiye lehine ve çok daha da büyük.
TURİST ARTIYOR, ALIŞVERİŞ ARTMIYOR
➔ Buradan geçiyoruz dünyada vergisiz veya vergi iadeli alışverişe aracılık eden Global Blue’nun Türkiye Tax Free 2024 Raporuna.
➔ Pazarın yüzde 80’ini kontrol eden kurumun raporuna göre 2024 yılında Türkiye’de tax free yani vergi iadeli veya vergisiz alışveriş yapanların sayısı yüzde 31 azaldı.
➔ Turist sayısı artıyor ama alışveriş yapan sayısı düşüyor.
➔ Turist sayısı artarken alışveriş sayısı yüzde 36 düştü, satış tutarı da TL bazında yüzde 15 arttı. Bu artış elbette enflasyon ve fiyat artışlarının altında, gerçek anlamda bir düşüş.
➔ Turistlerin ne aldığına bakarsak iki ana kalemde yoğunlaşma var ve toplamın yüzde 91’ini oluşturuyor. Turistik alışverişin yüzde 78’i giyim eşyası ve moda ürünleri, yüzde 13 mücevher ve saatten oluşuyor.
TÜRKLER İÇİN İTALYA, FRANSA CAZİP
➔ Gelelim madalyonun öteki yüzüne. Yerli kartların yurtdışı harcamaları 2024 yılında 12.7 milyar dolara yükseldi. Bu rakam 2023 yılında 8.8 milyar ve 2022 yılında 5.1 milyar dolardı. Daha önceki yıllar da ise 1 milyar doların altındaydı.
➔ Pandemi sonrası artış ivmesi çok hızlı.
➔ Tabi ki bu harcamaların tümü alışverişe gitmiş değil. Ya da yurtdışına çıkanların mal alışverişi bu kadar değil.
➔ Bunun için de Global Blu’nun tax free rakamlarına bakıyoruz. Avrupa’ya giden taxfree kullanıcısı 2024 yılında yüzde 64 arttı. 2022 yılına göre 2024’te artışı da yüzde 508 oldu. Alışveriş ise 2024’te yüzde 41 artarken 2022’ye göre iki yıllık artış yüzde 451’i buldu.
➔ Avrupa’da yapılan alışverişlerin yüzde 28’i İtalya’da, yüzde 20’si Fransa’da yüzde 15’i Almanya’da, yüzde 9’u Hollanda’da ve yüzde 7’si İspanya’da gerçekleşiyor.
➔ Kişi başına harcama ise Fransa’da 1.637 euro, İtalya’da 1.402 euro ve diğer ülkelerde 750 euro oldu.
➔ Avrupa’da taxfree alışverişi yapan AB üyesi olmayan ülkeler arasında en hızlı artışı da Türkiye gerçekleştiriyor. Kasım, aralık ve ocak aylarını kapsayan geleneksel yılbaşı alışverişi aylarında Türkiye’nin taxfree büyümesi yüzde 79 ile ilk sırada yer alıyor. Pazarın aynı dönem ortalama büyümesi ise yüzde 28.
➔ Global Blu’nun raporunda başka çarpıcı veriler de var. Paylaşacağım.
