Ekonomide bir taşla iki kuş vuracak yeni model
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak bugün yeni ekonomik modeli açıklayacak. Böyle bir model açıklaması beklemiyorduk. Beklediğimiz Orta Vadeli Program’dı. Ancak bu program üzerinde çalışmalar devam ediyor. Daha sonra açıklanacak. Yeni ekonomik model ise yeni ortaya çıktı. Dün model değil ama gelecek yıla ilişkin bazı ekonomik büyüklükler açıklandı.
- Gelecek yılın büyümesinin yüzde 3-4 arasında gerçekleşmesi öngörülecek. Yani frene basılıyor. Aslında yaşanan kur şoku ve faiz şoku ile ekonomi yavaşlamaya geçmişti. Şimdi bunun adı konuluyor ve daha düzenli, kontrollü seyretmesi amaçlanıyor.,
- Bütçe açığı bu yıl için hedeflenen yüzde 2’nin altına indirilecek, gelecek yıl yüzde 1.5 açık hedeflenecek. Bu da iyi gelişme.
- Açığın azalmasıyla Hazine’nin borçlanmaları hız kesecek ve borç çevirme oranında bu yılın geride kalan aylarında yüzde 100’ün üzerine çıkılmayacak. Yıllık yüzde 110 olarak hedeflemiş borç çevirme oranı bu nedenle yüzde 104’e indirilecek.
- Büyüme hızının düşmesi elbette ithalata yansıyacak. Zaten kur şoku ile yansımaya başladı. Haziran ayında yüzde 3.8 ile azalma eğilimine giren ithalat temmuzda yüzde 6.4 geriledi. Bu eğilimin artarak devam etmesi beklenir. Dolayısıyla döviz giderlerinde hız kesme söz konusu olacak.
EN ÖNEMLİ GELİŞME CARİ AÇIKTA
- Buna karşılık kur sıçramasının da etkisiyle döviz kazanıcı sektörlerde canlılık var. İhracatta artış çift haneli olarak devam ediyor. Turizmde ise yılın ilk yarısı itibariyle gelen turist sayısı yüzde 29, turizm gelirleri de yüzde 30 sıçradı.
- Doğal olarak döviz giderleri azalırken döviz gelirleri artıyor. Bu da cari açığı azaltacak. Bu çerçevede 2019 yılı cari açığı GSMH’nın yüzde 4’üne indirilecek. En büyük gelişme burada yaşanıyor. Çünkü bu oran yılın ilk çeyreği itibariyle yüzde 6.5 düzeyinde ve uluslararası kabul edilen standartların üzerinde.
ENFLASYON NE OLACAK?
- Dünden ipucu verilmeyen konu ise enflasyon. Ancak Bakan Albayrak’ın daha önce yaptığı bir açıklamaya göre, gelecek yılın başında tek haneli enflasyona inilmesi arzulanıyor. Enflasyon artık çok önemli bir sorunumuz. Hem kuru tetikliyor hem de faizin tabanını belirliyor.
- Enflasyonu düşürmedeki zorluk ise döviz kurlarındaki artış. Kuru kontrol edemedikten sonra yurtiçi talebi azaltarak veya sebze fiyatlarıyla mesafe almak zor. Düşük enflasyon için önce kur kontrolde olacak, sonra meyve ve sebze desteği gelecek. Yurt içi talep de sınırlı olacak.
- Aslında cari açığı dizginleyen politikalar ve uygulamalar enflasyonu da düşürücü etki yapıyor. Yani aynı politikaların kararlı uygulamalarıyla hem enflasyonu hem cari açığı düşürmek mümkün. Bir taşla iki kuş vurmak misali.
Bunun için de yapılacak şey samimiyetle ekonominin frenine yumuşakça dokunmak. Ancak seçimi kazanmaya odaklı iktidarlar için bu durum imkansız olmasa da çok güç. İcraat döneminin başında olunması ise bir fırsat.
DÜNYA KONJONKTÜRÜNE UYUM
- Büyümenin hız kesmesinin bir yardımı da kaynak ihtiyacını sınırlandırmak olacak. İçinde bulunduğumuz küresel konjonktür bol ve ucuz para döneminin bitmekte olduğuna işaret. Faiz oranları artık yüksek. Borç verenler de sorgulamaya başladı. Gelişmekte olan ülkelere daha az sermaye akımı olacak. Türkiye’de bundan payını alıyor. Uluslararası konjonktüre uyum bakımından da aslında ekonominin frenine dokunmak elzem.
MERKEZ’İN BAĞIMSIZLIĞI VURGUSU
- Dış kaynak maliyetlerinin giderek arttığı konjonktürde Merkez Bankası’nın bağımsızlığı da hayati önemde. Yabancı yatırımcıların Türkiye’de kalması veya yeni kaynak getirmesi açısından merkez bankasının araç bağımsızlığı olmazsa olmaz koşul. Yeni bir ekonomik model açıklanırken bu konuya vurgu yapılmasını yararlı ve gerekli görüyorum.
- Yeni ekonomik model ile Orta Vadeli Program arasındaki farkı bugün göreceğiz. Model çerçevesinde de olsa 2019’a yönelik büyüklüklerin kısmen açıklanması dün yeni bir rekor kıran doları dizginleyici etki yarattı.
