Düşüşü de, yükselişi gibi baş döndürücü
Enflasyonun düşüşünde en önemli unsurun sebze fiyatlarındaki gerileme olduğu görülüyor. Merkez Bankası da dün yayımladığı değerlendirme raporunda “Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi sebze ürünlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş gıda fiyatları olmuştur” dedi.
- İşlenmemiş gıda fiyatlarında aylık düşüş yüzde 5.61’e vardı. Taze sebze ve meyve fiyatlarındaki düşüş de yüzde 11.26 oldu.
- Bu düşüşlerle birlikte yıllık fiyatlar da tamamen normalleşti, hatta manşet enflasyonun da altına indi. TÜFE yüzde 15.72’ye düşerken taze meyve ve sebze fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 11.48’e düştü.
ÇIKTIĞI HIZLA DÜŞTÜ
- Daha da ilginci ise sebze fiyatlarının düşüşte başı çekmesi. Önce nisan ayında yüzde 2.6, sonra mayısta yüzde 21.0 ve haziranda yüzde 18.1 geriledi. Son 3 aylık fiyat düşüşü yüzde 37.1’e vardı.
- Ya da mart ayına göre sebze fiyatları üçte biri aşan düzeyde daha ucuz artık.
Fiyat artışlarını dengelemek için tanzim satışları başlatmaktan böylesi bir fiyat düşüşünü bu kadar kısa sürede görmek her ülkede olacak gibi değil.
- Hele bir de önceki üç ayı hatırlarsak, sebze fiyatları füze gibi çıktı ve aynı hızla düştü. Yılın ilk üç ayında birikimli fiyat artışı yüzde 39.1’i bulmuştu. Yüzde 39 artışı sonraki üç ayda yüzde 37 fiyat düşüşü izledi.
REKOR ARTIŞLAR SIFIRLANDI
- Sonuçta yılın altı aylık döneminde sebze fiyatları yüzde 12.5 geriledi. Son bir yılda da yüzde 0.24 fiyat düşüşü gerçekleşti. Yani rekor fiyat artışları sıfırlandı.
- Bu kadar kısa sürede bu ölçüde yüksek fiyat artışları da, bu kadar hızlı fiyat düşüşleri ve fiyat oynaklığı geçmiş dönemlerde yok. Bu anlamda bir ilk yaşandı.
- Üç ayda nereden nereye geldik. Daha iki ay önceki yıllık sebze fiyat artışı yüzde 96.3 gibi rekor düzeydeydi. Bu artışlar iki ayda yere serildi ve sıfırlandı.
- Bitişikte yer alan tablodan izlenebileceği gibi, yeni yıla sebze fiyatları yüzde 40’lik yıllık fiyat artışıyla girdi. Ocaktaki sert artışla yıllık fiyat değişimi yüzde ikiye yüzde 80’e çıktı.
- Tanzim satışların devreye girdiği şubatta yerinde saydıktan sonra mart ayında yeni artışla yıllık bazda yüzde 90’a yükseldi. Nisanda aylık fiyatın yüzde 2.6 düşmesine karşılık yıllık fiyatlar yüzde 96.3’le rekor düzeye çıktı. Yıllık sebze fiyatlarının aylığın tersine yükselmesi geçen yılın nisanındaki baz etkisinin düşük olmasından kaynaklandı.
ÜRETİMİN GÖZÜNÜ SEVEYİM
- Bu da bizi arz talep dengesine ve üretim artışına götürüyor. Geçen yıl meyve ve sebze üretimi düşüktü. Bu yıl ise hava koşulları bizden yana ve üretim artışı var.
- Sadece sebze üretimi üzerinden gidersek Türkiye 2018 yılında 30 milyon ton ile yüzde 2.6’lık bir düşüş yaşadı. 2019 yılında ise TÜİK’in birinci tahminine göre sebze üretimi 30.8 milyon tona yükseliyor ve yüzde 2.7 artıyor.
- Üstelik en yüksek fiyat artışlarının olduğu patateste üretim yüzde 9.9, kuru soğanda üretim yüzde 23.8 artıyor.
- TÜİK’in ortalama madde fiyatlarına göre kuru soğanın kilosu geçen yılın haziranında 3.80 TL iken bu haziranda 3.01 TL’ye indi. Soğandaki fiyat düşüşü yüzde 20. Patates fiyatı da 3.62 TL’den 2.94’e düştü ve yüzde 19 azaldı.
Kısaca üretimin gözünü seveyim, fiyat artışlarını da geri aldı.
