Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Polemik Türkiye Endemik bitki türlerini koruyamıyor mu?

        Kenan TAŞKIN-Soner ÖZCAN / AHT

        Türkiye, endemik bitki çeşitliliğinde tüm AB ülkelerini geride bıraktı. Ülkemizdeki 11 binden fazla bitkiden 3 bin 90'ı endemik, yani sadece buraya ait. Buna karşın Türkiye, toplam büyüklüğü 25 milyar doları aşan tıbbi ve aromatik bitki pazarından ancak 100 milyon dolarlık pay alabiliyor. Nedeni ise ilaçtan kozmetiğe kadar pek çok alanda kullanılan yabani ve endemik bitkilerin Türkiye'de yok ediliyor olması. Avrupa'da doğada yetişen bitkilerin tarımı yapılıp endüstri haline getirilirken, Türkiye'de böyle bir çalışma yok. Bu durum endemik bitkilerin korunmadığını ortaya koyarken, son dönemde birçok yabancı endemik bitkileri ülkelerine kaçırırken yakalandı. Son iki aydaki bu türden olaylar ise şöyle: Antalya'dan Fransa'nın Lyon kentine endemik bitki kaçırmaya çalışan Fransız botanikçi Jah-Wild Skipper, valizinde 140 gram toz, 120 gram katı salep, orkide parçaları ve 12 bitki meyvesi ile yakalandı. Botanikçiye 35 bin 193 lira para cezası uygulandı. Artvin'de jandarma ekiplerince doğadan endemik bitki toplarken yakalanan Alman uyruklu kardeşler yakalandı. 14 farklı bitki türü toplayan Almanlara 70 bin 386 lira para cezası uygulandı.

        'Her dağda taş ocağı açılması bitkilere zarar veriyor'

        İnan Tarım Genel Müdürü ve Antalya Ticaret Borsası (ATB) üyesi Abdullah İNAN:

        SON yıllarda endemik bitkilerin önemi anlaşıldı ama hala yeterince değer verilmiyor. Özgün türlerin tohum olarak yurtdışına götürülmesine yasak getirilmesi gerekiyor. Türkiye'de endemik bitkilere en çok zarar veren konulardan birisi de gelişigüzel açılan taş ve mermer ocakları. Neredeyse her dağda bir taş ocağı var. Taş ve mermer ocaklarından oluşan toz, bölgedeki endemik bitkilere zarar veriyor. Yasal bir düzenleme yapılması şart. Tıbbi ve aromatik bitkiler sektöründe yaşanan en büyük sıkıntı ise ürün bulamama kaygısı. Türkiye'de yeterince ürün var ancak kırsaldan kente göç, toplayıcı sayısını giderek azaltıyor. Kırsalda yaşam kalitesini arttırmazsak 10 yıl sonra bu ürünleri toplayacak insan bulamayacağız. Bu sorunu çözersek Türkiye'nin tıbbi aromatik bitkilerden geliri 500 milyon dolar olur.

        'Gerekli hassasiyeti göstermiyoruz'

        Çoruh Ünv. Entomoloji ve Koruma Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Temel GÖKTÜRK:

        ENDEMİK bitkiler ve hayvanların en çok yayılış gösterdiği ülkelerin başında Türkiye geliyor. Bununda büyük bir bölümü Karadeniz bölgesi ve Artvin sınırları içerisinde kalan bölüm oluşturuyor. Son yıllarda özellikle yabancı araştırmacıların ülkemize gelip bu çeşitleri kaçırmaya çalıştıklarına şahit oluyoruz. Ülke olarak bu konuda gerekli hassasiyeti gösterdiğimiz söylenemez. Özellikle endemik soğanlı bitkiler, yabancı araştırmacılar tarafından toplanıp götürülüyor. Para cezası dışında bir cezai bir uygulama maalesef yapılamıyor.

        'En büyük sıkıntı devletin desteği olmaması'

        Akdeniz Doğal Tarım Ürünleri Şirketi Genel Müdürü Şaban ACAR:

        TÜRKİYE'de endemik, tıbbi ve aromatik bitkilerle ilgili en büyük sıkıntı devletin hiçbir desteğinin olmaması. Köylü, ihracatçı, esnaf birçok insan bu sektörden nemalanıyor ama maalesef sektör Türkiye'de kendiliğinden gelişiyor. Tarım Bakanlığı'nın doğal bitkiler üzerine bir programı yok. Elde edilen ürün her geçen yıl azalıyor. Eskiden 500 ton kekik çıkan bir bölgeden şimdi 20 ton kekik çıkmıyor. Çörek otu ve fesleğeni bile yurtdışından ithal ediyoruz. Halbuki birçok ürünün ülkemizde tarımı yapılabilir. Bunun için insanlara önderlik yapacak bir mekanizma olmalı. Üretim için özel bölgeler oluşturmak ve teşvik vermek gerekiyor.

        'Bu genetik bir zenginliktir, gerekli çalışmayı yapıyoruz'

        Çoruh Üniversitesi Rektör yardımcısı Prof. Dr. Aydın TÜFEKÇİ:

        BİZ üniversite olarak bu konuda gerekli hassasiyeti gösterdiğimizi düşünüyorum, Orman bakanlığı valilik olarak bu konuda bir proje geliştirdik. Baraj suları altında kalan endemik bitki türlerini ortaya çıkardık. Tohumlarını toplayarak doğal koşullara uygun ortamlara taşıdık. Bunları laboratuar ortamında analizlerini yaptıktan sonra isimlendirdik. Bu bitkiler bir genetik zenginliktir mutlaka korunması ve uygun koşulların sağlanması gerekmektedir. Gelecekte özellikle tıp alanında bu bitki türlerine çok ihtiyaç olacağını düşünüyoruz. Bu zenginliklerin yok olmasına izin vermememiz gerekiyor. Baraj altında kalan ekoloji değerlerin ve doğal bitkilerin yapılacak olan bir tarih ve kültür müzesinde sergilenmesi gerekmektedir"

        "Sayısı azalıyor denemez ama yaşama direnci azalıyor"

        Prof. Dr. Mecit Vural (Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölü Öğretim Üyesi)

        Endemik türlerin yarısı korunmaya muhtaç bitki türleri. Bulunduğumuz coğrafyada endemik türler açısından en zengin ülkeyiz. Endemik türlerin sayısı azalıyor denemez ama yaşama direnci ve popülasyonu azalıyor. Yapılaşma nedeniyle yaşam alanlarının kaybı endemik türlerin azalmasının başlıca nedeni. Bir şeyi korumak için öncelikle onun ne olduğunu ve önemini bilmek gerekiyor. Endemik türlerin bölgesel eğitimlerle ve farklı yöntemlerle tanıtılması gerekiyor. Bu işe botanik bahçeler kurarak ve kitapçıklar çıkararak başlanabilir.

        'Endemik türleri koruyup zarar görmemesini sağlıyoruz'

        Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Özgür EMİNOĞLU:

        ARTVİN'de 3 milli park ve yasal olarak korunun çok geniş tabiat alanları var. Yörede toplam 2 bin çeşit bitki türü var bunların 200'e yakını endemik bitki çeşidi. Yaptığımız bir proje ile bu bitkileri koruma altına alarak çoğaltmaya başladık. Bölgede baraj, yol yapımı veya madencilik yapılan bölgelerdeki endemik bitki türlerini bulup koruma altına alıyor ve zarar görmemesini sağlıyoruz. Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü tüm Türkiye'de iller bazında yürüttüğü biyoçeşitliliğin envanteri ve izlenmesine yönelik projeleri bu yıl uygulamaya kondu. Bu da flora ve fauna korunması acısından önemli bir adımdır. Bu proje sayesinde bölgede bulunan endemik bitki türleri de daha uygun ortamlarda gelişmesi ve çoğalması sağlanacak.

        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ