Vahşi cinayetlerin faillerine verilen iyi hal indirimi tepki çekiyor. Peki hukukçular ne diyor?

TAYLAN SIĞIRCI

HABERTURK.COM/ÖZEL HABER

Özgecan Aslan...Mersin'de henüz 20 yaşında bir üniversite öğrencisiydi, okulundan çıkıp eve gitmek istedi. Dövüldü, bıçaklandı, yakıldı...

Özgecan'a uygulanan şiddeti Meclis kürsüsünde dile getirmek için TBMM Genel Kurul Salonu'na gelen milletvekilleri birbirlerine şiddet uyguladı. Milletin 5 vekili yaralandı!

Nuh Köklü... İstanbul'da bir gazeteciydi, kar yağdı çocuklar gibi mutlu oldu eğlenmek istedi. Kalbinden bıçaklanarak öldürüldü. Son nefesinde ağzından şu sözler döküldü: Ne olur bu bir rüya olsun...

Kadıköy'de dükkanının camına kar topu geldiği için Nuh Köklü'yü gözünü bile kırpmadan öldüren saldırganın elindeki kanlı bıçakla, "Ben yarın çıkacağım, rahatım" demesi vahameti tüm çıplaklığıyla gün yüzüne çıkardı.

TOPLUM VİCDANI YARALANIYOR

Vahşice işlenen cinayetlerin faillerini, 'Üç-beş yıl yatıp çıkacağı' düşüncesi daha da fütursuzlaştırıyor. Akıl almaz cinayetlerle can alan canilere mahkemelerde verilen 'Heyete karşı saygılı tutum' indirimleri ise toplum vicdanını yaralıyor. Türkiye'nin birçok ilinde olduğu gibi Ordu'da Kadın Platformu üyeleri yaptıkları açıklamayla, "Tecavüze ve katillere iyi hal indirimi uygulanmasını kabul etmiyoruz" dedi.

Başbakan Ahmet Davutoğlu da Özgecan Aslan cinayeti sonrası, "Nihai karar yargıya aittir. Burada, ağırlaştırılmış müebbet hapis, hiçbir iyi hal vesaire gibi indirime tabi olmayacak şekilde, 36 yıl ağırlaştırılmış müebbet hapsin karşılığı olmak üzere, hücre hapsi de dahil olmak üzere ciddi bir ceza söz konusu. Kamuoyunda değişik görüşler beyan edilebilir ancak bugünkü hukuki altyapıda, hukuki çerçevede en sert cezayı bu saldırganların hak ettiğine inanıyoruz. Yargının bu konudaki gerekeni yapacağına inancımız sonsuzdur" diye konuştu.

KADIN CİNAYETLERİNDE 'İYİ HAL'

Mahkemelerin 'iyi hal' takdiri özellikle kadın cinayetlerinde daha da sık yaşanıyor:

- Ankara'da iki yıl önce apartman yöneticisinin eşi K.D.'yle aidat tartışması yapan kapıcı Adem Çıracı, kadının başına poşet geçirdi, mutfak tüpü hortumunu zorla ağzına dayayarak vahşice katletti. Davaya bakan Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Çıracı’ya önce müebbet hapis cezası verdi. Ancak ceza ‘mahkeme heyeti karşısındaki iyi hal’ indirimi ile 25 yıl hapis cezasına çevrildi. Gerekçeli kararda ise şu ifadeler kullanıldı: ...sanığın yargılanmanın başından itibaren mahkemeye saygılı tutum ve davranışları, lehine takdiri indirim nedeni olarak kabul edilmiş olup...

- Diyarbakır-Muş karayolunda aracına aldığı 21 yaşındakiJapon turist A.I.'ye cinsel saldırıdan tutuksuz yargılanan 19 yaşındaki İ.K., 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkum oldu. Ancak cezası ertelendi. Mahkeme, sanığın duruşmadaki 'saygın tutumu'nu dikkate aldı.

- Zonguldak'ın Ereğli İlçesi'nde eski sevgilisi 21 yaşındaki G.T. ve sevgilisi M. E.'yi öldürüp, genç kızın ellerini kesen 22 yaşındaki Deniz Boyraz, 2 kez ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezası istemiyle yargılandı. 'Duruşmalardaki iyi hali' gözetilen cani, 25'er yıldan toplam 50 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

- Alanya’da 15 yaşındaki Alman öğrenciye masaj salonunda tecavüz ettiği öne sürülen işletmeci B.K.’ya, ‘reşit olmayanla cinsel ilişki’ suçundan 3 yıl hapis cezası verildi. Sanığın sabıkasız olmasını ve mahkemedeki iyi halini göz önünde bulunduran mahkeme heyeti, cezayı 2 yıl 6 aya indirdi.

-Diyarbakır’da üniversiteli bir genç kıza çarparak ölümüne sebebiyet veren şahıs önce 2 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Ardından da duruşmalara hiç katılmamasına rağmen cezasında 5 ay ‘iyi hal’ indirimi yapıldı.

'TAKDİRİ İNDİRİM İLAÇ GİBİDİR, GEREKLİ HALDE KULLANILMALI'

Örnekleriçoğaltmak mümkün...

Peki, toplumda nefret uyandıran kadına yönelik 'insanlık dışı' suçlarda neden iyi hal indirimi uygulanıyor? Hukukçuların bu konuda farklı görüşler dile getiriyor.

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Adem Sözüer, "Takdiri indirim ilaç gibidir. Gerekli hallerde ve dozunda kullanılmalıdır" diyor. Sözüer şöyle devam ediyor:

Cezanın suçlunun kişiliğine uydurulması hem cezanın etkinliği, hem adalet için gereklidir. Örneğin yaralama suçunu işleyen iki kişiden biri suçu işledikten sonra pişmanlık duyup mağdura yardım etse, diğeri ise tam tersine davransa, işlenen suç her bakımdan aynı olsa bile aynı ceza verilmemelidir. İşte bu gibi haller için kanunda takdiri indirim nedeni öngörülür. Ancak takdiri indirim nedeni her olayda otomatik olarak uygulanmaz. Hakim kanundaki nedenlerin gerçekten var olup olmadığını tespit etmelidir. Ülkemizdeki sorun bu indirim nedeninin her zaman doğru biçimde uygulanmamasıdır. Ancak Yargıtay uygulamanın doğru yapılıp yapılmadığını denetlemektedir.

'CEZA HUKUKUNUN AMACI TOPLUMA KAZANDIRMAK'

İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Ceza Muhakemesi öğretim üyesi Prof. Dr.Prof. Dr. Fatih Selami Mahmutoğlu bu konudaki görüşlerini 2013'te bu soruya verdiği cevapta şu sözlerle dile getiriyor: TCK'nın 62'nci maddesine göre takdir nedenlerin varlığı halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis cezası; müebbet hapis cezası yerine de 25 yıl hapis cezası verilebilecektir. Madde kapsamında takdiri indirim nedenlerini, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışlar, cezanın failin üzerindeki olası etkileri gibi hususlar oluşturmaktadır. Hakim bahsettiğimiz hususları dikkate alarak failin cezasında maddede öngörülen biçimde indirim takdir edebilecektir. Ceza hukukunun bir amacının da suçlu kimseyi topluma kazandırmak olduğu düşünüldüğünde kanunda iyi hal indirimine ilişkin düzenlemeye yer vermenin doğru olduğunu düşünmekteyim. Hatırlatalım ki bu kural her ceza davası için tatbik edilebilecek niteliktedir.

'BU TÜR TEDBİRLERLE HİÇBİR SONUCA VARILAMAZ'

Emekli Ağır Ceza Reisi Azmi Ulu ise "İyi hal indirimi tabii ki normal yürüyen bir hukuk üzerinde güzel" diyor. Ancak Ulu'ya göre, 'hukuk düzeni doğru çalışmıyorsa, bu tür yamalarla hukuku yola getirmek mümkün değil'. Ulu, "Doğru dürüst düzenlemeler yapmak lazım. Bugün Türkiye'de hukukun yeterince işlemediği bir gerçek. Bunların üzerine eğilmek lazım. Bunları bir tarafa bırakarak, bu tür tedbirlerle hiçbir sonuca varmak mümkün değil" diye konuşuyor.

'KADINA YÖNELİK EYLEMLERDE UYGULANMAMALI'

Avukat Özlem Özkan da iyi hal indiriminin her olayda ve her davada değişebileceğine vurgu yapıyor. Aynı zamanda Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı Gönüllüsü olanÖzkan, özellikle kadın cinayetlerinde bu uygulamanın hayata geçirilmemesi gerektiğini belirtiyor: Türkiye'deki kadına yönelik şiddetin ne kadar yaygın olduğu düşünüldüğünde, verilecek cezaların caydırıcılığını ortadan kaldırmayacak nitelikte olmalıdır. Genel insan ve sanık hakları saklı tutulmalıdır. Hakimlerin baktığı dosya sayısına baktığınızda bu dosyaların tam ayrıntılarıyla incelenmediği ve iyi hal gibi indirimlerin olayın ve kişinin özelliklerine göre değil genel olarak uygulandığını görüyoruz. Bazı suç tipleri için daha özel bir inceleme gerektirdiğini düşünüyorum.

'KADIN VE ÇOCUĞA YÖNELİK SUÇLARDA İNDİRİM OLMASIN'

Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu'nca yapılan açıklamada da iyi hal indiriminin uygulanmasına karşı çıkıldı. Açıklamada, "Öldürülen ya da şiddet uğrayan kadınların; giydikleri elbiselerin rengi, makyaj yapmaları, evlerine bir saat geç gelmeleri, cep telefonuyla sıkça konuşması gibi nedenler tahrik sayılarak büyük ceza indirimleri uygulanmaktadır. Toplumun en savunmasız kesimi olan kadın ve çocukların yaşam hakkına yönelen suçlarda ceza indirimi uygulanmamasını istiyoruz" ifadeleri yer aldı.

İŞTE TÜRK CEZA KANUNU MADDE 62

Türk Ceza Kanunu'nun takdiri indirim nedenlerini açıklayan 62'nci maddesinin bir ve ikinci maddelerinde şu ifadeler yer alıyor:

- "Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir."

- "Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulabilir. Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir."

PSİKİYATRİ DERNEĞİ: SEBEP ERKEK EGEMEN SİSTEM

Türkiye Psikiyatri Derneği, toplumda kadına yönelik şiddet eğiliminin artmasıyla ilgili, "Bilimsel çalışmalar kadına yönelik şiddetin belli bir sosyal sınıf ya da hayat görüşüne sahip kadınlarla sınırlı olmadığını" gösteriyor açıklaması yaptı. Derneğin açıklaması şöyle devam etti:

Erkek egemenliğinin yüksek olduğu muhafazakar toplumlarda daha yaygın olduğunu gösteriyor. Kadına yönelik şiddetin en önde gelen nedeni, erkek egemen sistem içinde erkeklerin kadınları kontrol altına alma, kadınların yaşamını ve yaşam alanlarını kendi koydukları kurallara göre düzenleme isteğidir. Hukuk sistemi dışında polis, adli tıp, medya ve politikacılar da cinayet gerekçelerini toplumsal cinsiyet rollerini yeniden üretmek için kullanabilmektedir.