Mısır'da Fransız sömürgesine büyük kayıp verdiren genç Kürt alim: Süleyman el Halebi

Fransız kaynaklarında Kürt Evs Qubar ailesi mensubu olduğu belirtilen el Halebi, Suriye'nin Afrin kenti sınırları içerisindeki Kukan köyünde 1777 yılında dünyaya geldi.

El Halebi, tereyağı ve zeytinyağı tüccarı babası Muhammed Emin tarafından İslami ilimleri öğrenmek üzere önce Mekke ve Medine'ye, ardından 1797'de Mısır'a gönderildi.

Burada Kahire'deki El-Ezher kurumuna kaydolan el Halebi, ilmi çalışmalarını yapmasının yanı sıra hattatlığa başladı.

Medrese eğitimini tamamladıktan sonra 1800 yılı başlarında Suriye'de köyüne dönen el Halebi, bir süre sonra Filistin'e Mescid-i Aksa'yı ziyarete gitti.

- Osmanlı subaylarından el Halebi'ye sömürge generalini öldürme görevi

Kudüs'te yolu iki Osmanlı istihbarat subayıyla kesişen el Halebi'ye subaylar Mısır'daki işgalci sömürge güçlerinin komutanı General Jean Baptiste Kleber'e suikast düzenleme vazifesini verdi.

Vazifeyi kabul eden ve bir ticaret kervanına katılarak 20 gün sonra Kahire'ye dönen 23 yaşındaki genç alim, şehirdeki Ulucami'nin avlusunda konaklayarak, suikastı planladı.

Suikastı, konakladığı cami avlusundaki Suriyeli 4 alime anlatan El Halebi, kendisini vazgeçirmeye çalışan alimlere "Hayır, bu iş çok uzadı artık bitireceğim." diyerek kararlılığını bildirdi.

Sorgu tutanaklarına göre bir ay boyunca General'in sarayını gözlemleyen genç Kürt alim, Müslümanlara zulmeden Kleber'i öldürmek için Giza kentinde bir hançer temin etti.

El Halebi, 14 Haziran 1800'de Kahire'de Kleber'in kaldığı sarayın bahçesine dilenci kılığında girerek yıkık bir duvarın arkasına saklandı. General bahçeye geldiğinde yanına gizlice yaklaşan el Halabi, sömürge komutanını 4 yerinden, onu korumaya çalışan Fransız mühendis Protain'i de 6 kez hançerledi.

Kleber aldığı bıçak darbelerinin hemen akabinde ölürken, ağır yaralanan Protain, suikasttan birkaç gün sonra yaşamını yitirdi.

Hançeri gömerek kaçan el Halebi, daha sonra Fransız askerlerince saklandığı yerde bulundu.

- "Yeniçeriler tarafından gönderildim"

Fransız sömürge polislerinin sorgu kayıtlarına göre Protain'in yeşil sarığından teşhis ettiği El Halebi, suikasttan haberdar olan 4 kişiyle birlikte tutuklanarak hapse atıldı.

Uzun süre işkence edildikten sonra suikastı itiraf eden el Halebi, Osmanlı ordularına büyük zayiat verdiren Kleber'i öldürmek için Osmanlı yeniçeri ağası tarafından görevlendirildiğini belirtti.

Sömürge yönetimi, el Halebi’nin kazığa oturtularak, 4 alimin de kafalarının kesilerek idam edilmesine karar verdi.

Hançeri kullanan eli yakıldıktan sonra canlı canlı kazığa oturtulan el Halebi, 4 saat acı çektikten sonra, bir askerin acıyarak kendisine su vermesiyle ruhunu teslim etti.

Kleber'in öldürülmesinin ardından bir yıl gibi kısa bir süre sonra Mısır'daki Fransız güçleri çekilmek zorunda kaldı.

İdama şahitlik eden Fransız doktor Dominique-Jean Larrey, 1803'te kaleme aldığı yazıda, el Halebi'nin canını verdiği ana kadar vakur duruşundan ödün vermediğini ifade etti.

- Fransız sömürge güçleri, Halebi'nin kafatasını Paris'te "suçlu" adı altında sergiledi

Süleyman el Halebi'nin kahramanlık hikayesi, Arap milliyetçisi Alfred Farag tarafından 1965 yılında Süleyman Halebi adıyla tiyatro oyunu olarak kurgulandı.

İsmi Halep'te bir mahalleye verilen el Halebi'nin kafatası ve hançeri sömürge yönetimi tarafından Fransa'ya götürüldü.

Halen Carcassonne Şehir Müzesinde sergilenen hançer ziyaretçilere el Halebi'nin cesaretini hafızalara kazırken, Paris'teki İnsan Müzesinde "suçlu" adı altında sergilenen kafatası ise Fransız sömürgeciliğinin vahşetine şahitlik ediyor.

Strazburg kentindeki Kleber Meydanı'nda bulunan General Kleber'in heykelinin altında Kleber'in kalıntıları bulunuyor. Strazburg Tarihi Müzesi, General Kleber'in Halebi tarafından öldürülmesinin resmedildiği bir tabloya da ev sahipliği yapıyor.

Diğer yandan heykelin üzerindeki kabartma tabloda, elinde hilal başında sarık olan bir kişinin sömürge komutanı Kleber’in atının ayakları altında resmedilmesi dikkati çekiyor.

Tablonun üzerinde Kleber’in sömürgeci olarak bulunduğu topraklarda "Askerler bu tür bir terbiyesizliğe (başkaldırıya) ancak zaferlerle cevap verir" cümlesi yer alıyor.

- Mısırlı mühendis, Halebi'nin kalıntılarını ülkesine geri getirmek istiyor

Fransa yönetimine yakın olan Mısır yönetiminin, İnsan Müzesi'ndeki el Halebi'nin kafatasının ülkeye geri getirilmesi konusunda bilinen bir girişimi bulunmuyor.

Bununla birlikte, Mısırlı mühendis İhssan Muharram, Halebi'nin kalıntıları ve kafatasının Mısır'a geri getirilerek onur içinde gömülmesi için yerel ve uluslararası bir kampanya yürütüyor.