2022 yılında işçi ve memur ne kadar vergi ödeyecek?

İşçi ücretleri ve memur maaşlarının vergilendirme sisteminde köklü bir değişiklik yapılıyor. Yeni yıldan itibaren tüm işçi ve memurların asgari ücrete kadar olan kazançlarına gelir vergisi ve damga vergisi istisnası uygulanacak. Asgari ücreti aşan kazançlar ise yüzde 15’ten başlayarak artan oranlara göre vergilendirilecek. 2008 yılından beri uygulanmakta olan asgari geçim indirimi (AGİ) ise tümüyle sona erecek. Milyonlarca işçi ve memur bu değişikliklerin ne anlama geldiğini merak ediyor. İşte o soruların cevapları:

Asgari ücrete kadar olan kazançlardan hiç mi vergi kesilmeyecek?

İşçi ve memur ayrımı olmaksızın tüm çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançlarından gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacak. 2022 yılında uygulanacak asgari ücrete göre gelecek yıl ücretlerin brüt 5004 liraya kadar olan kısmından sadece yüzde 14 oranında sosyal güvenlik primi işçi payı ve yüzde 1 oranında işsizlik sigortası fonu işçi primi kesilecek. Tüm çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançlarına vergi istisnası uygulanacağından asgari ücretliler hiç vergi ödemeyecek.

Asgari ücretliler gelir vergisi dilimindeki artıştan etkilenecek mi?

Mevcut sistemde sadece bekâr asgari ücretliler gelir vergisi dilimindeki artıştan yıl boyunca etkilenmiyorlar. Evli, eşi çalışmayan ve çocuğu bulunan asgari ücretliler gelir vergisi dilimindeki artıştan etkileniyorlar ve ellerine geçen net ücret yılın ilerleyen aylarında azalıyor. Örneğin 2021 yılında ağustos ayından itibaren bir üst (yüzde 20) vergi dilimine girdikleri için ocak – temmuz aylarında aldıkları net ücretleri ağustos ayından itibaren azaldı. Yeni sistemde asgari ücretle çalışan hiçbir işçi gelir vergisi dilimindeki artıştan etkilenmeyecek.

Bekârlar ile evli çalışanlar arasında vergilendirme farkı olacak mı?

Yeni sistemde bekâr bir işçi ile evli, eşi çalışmayan 3 çocuklu çalışan arasında vergileme açısından bir fark kalmayacak. Hepsi aynı vergi istisnasından yararlanacak.

Asgari geçim indirimi (AGİ) uygulaması herkes için mi kalkacak?

Evet. Gelir Vergisi Kanunu’na 2008 yılında eklenen asgari geçim indirimine ilişkin hususları düzenleyen 32. madde yeni yıldan itibaren yürürlükten kalkacak. 1 Ocak 2022'den itibaren elde edilen kazançlarda hiç kimse için asgari geçim indirimi uygulanmayacak.

AGİ’nin kaldırılması çalışanların ücretlerini olumsuz etkileyecek mi?

AGİ, asgari ücrete kadar olan kazançlardan kesilen verginin bekâr işçilere yüzde 58’inin, evli, eşi çalışmayan ve 3 çocuklu işçilere ise yüzde 100’ünün iadesi anlamına geliyor. Diğer çalışanlara da medeni durumu ve çocuk sayısına göre AGİ yoluyla bu iki oran arasında vergi indirimi yapılıyor. Yeni yıldan itibaren asgari ücrete kadar olan kazançlar tümüyle vergi dışı bırakılacağı için, olmayan verginin AGİ yoluyla iadesine de gerek kalmayacak. AGİ’nin kalkması dolayısıyla ücrette azalma olmayacağı gibi çalışanların eline geçen net ücret artacak.

Asgari ücrete kadar olan kazançlara sağlanan vergi istisnası çalışanlara nasıl yansıyacak?

Mevcut sistemde, asgari ücrete kadar olan kazançlarda vergi istisnası sadece evli, eşi çalışmayan 3 çocuklu çalışanlara uygulanıyor. Ayrıca, vergi istisnası sadece gelir vergisi ile sınırlı bulunuyor.

Yeni sistemde asgari ücrete kadar olan kazançlara gelir vergisi istisnası herkes için geçerli olacak. Gelir vergisi istisnasının yanı sıra damga vergisi istisnası da uygulanacak. Damga vergisi istisnası, tüm çalışanların aylık ücretlerine 38 TL avantaj olarak yansıyacak.

2022 yılında istisna edilen gelir vergisi ve damga vergisinden kaynaklı olarak bekâr çalışanların 301 TL, evli, eşi çalışmayanların 226 TL, eşi çalışmayan 1 çocukluların 168 TL, eşi çalışmayan 2 çocukluların 113 TL, 3 çocukluların da 38 TL aylık avantajı olacak.

İşveren ile “net ücret” üzerinden anlaşmış olanlar da bu avantajdan yararlanacak mı?

Evet. İşçiye ödenen net ücretin öncelikle brüt tutarı bulunacak. Brüt tutar üzerinden hesaplanan vergiden asgari ücret için hesaplanan vergi mahsup edilecek. Böylece net ücret ile çalışanlar da brüt ücretle çalışanlarla aynı avantajdan yararlanacaklar.

2022 yılı gelir vergisi dilimleri ne olacak?

2022 yılında ücret gelirlerine uygulanacak gelir vergisinin ilk dilimine tabi kazançlar yüzde 33 oranında artırılarak 24 bin liradan 32 bin liraya çıkartıldı. Yeni yılda uygulanacak gelir vergisi oranları şöyle:

32.000 TL’ye kadar olan kazançlar %15

32.001 – 70.000 TL arasındaki kazançlar %20

70.001- 250.000 TL arasındaki kazançlar %27

250.001 – 880.000 TL arasındaki kazançlar %35

880.009 TL üzeri kazançlar %40

Gelir vergisinin ilk dilimi 12 aylık asgari ücret tutarına çıkartılacaktı, vaz mı geçildi?

Aşağıda anlattığımız örneklerden daha iyi anlaşılacağı üzere, ilk vergi dilimine tabi kazançlar her ne kadar 32 bin lira ise de asgari ücrete kadar olan kazançlar 12 ay boyunca vergiden muaf tutulacak. Her ay 5004 lirayı aşan kazançların 32 bin liraya kadar olan kısmı yüzde 15 vergiye tabi olacak.

Asgari ücretin üzerinde kazanç elde edenlerin vergisi nasıl hesaplanacak?

2022 yılında 5004 TL olarak belirlenen brüt asgari ücret için normalde 638 TL gelir vergisi ödenmesi gerekiyor. Tüm çalışanların kazançları için gelir vergisi hesaplanacak. Hesaplanan tutardan 638 TL indirildikten sonra kalan vergi kesilecek.

Örneğin, brüt ücreti 6500 lira olan bir kişi için ocak ayında 828.80 TL gelir vergisi hesaplanacak. Bu tutardan brüt asgari ücret için hesaplanan 638 TL tutarındaki vergi düşülecek. Böylece çalışanın ücretinden 190.80 TL gelir vergisi kesilecek. 5004 liraya kadar olan kazançlardan damga vergisi de kesilmeyecek.

Gelir vergisinin ilk dilimindeki kazançların 32 bin lira olarak belirlenmesi bordroları nasıl etkileyecek?

Gelir vergisinin matrahı brüt ücretten sigorta primleri kesildikten sonra kalan tutardır. Örneğin 2021 yılında prim kesintileri düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden 24 bin liraya kadar olan kazançlar yüzde 15’lik ilk gelir vergisi dilimine tabi tutuldu.

Yeni yılda ise brüt ücret üzerinden hesaplanacak vergi matrahı, asgari ücretin vergi matrahından mahsup edilecek. Bu şekilde birikimli tutar 32 bin liraya ulaşıncaya kadar yüzde 15; 32 bin lira ile 70 bin lira arasındaki matraha yüzde 20 vergi oranı uygulanacak.

Başka bir ifadeyle, 2022 yılında gelir vergisi tarifesine tabi kazanç hesabında, her ay 4253.40 TL’yi aşan matrah dikkate alınacak. Böylece yıllık 60 bin liraya kadar brüt kazançlar vergi dışı bırakılmış olacak.