Dolu dizgin büyüme çifte yönlü kıskaçta
Netleşen 2017 dış ticaret verilerine göre ihracat yüzde 10.2, ithalat yüzde 17.7 arttı. Buna paralel dış ticaret açığı yüzde 36.8 büyüyerek 76.7 milyar dolara yükseldi. Yıllık bazda en yüksek 5’inci dış ticaret açığını verdik. İhracatın ithalatı karşılama oranı 5.6 puan gerilemeyle yüzde 71.8’den yüzde 67.2’ye indi.
- Sorun ihracat tarafında değil ithalatın olağandışı artmasında. Ekonomik büyümenin hızlanması ve yüzde 7 dolayına yükselmesi ithalatı da artırdı. Bu nedenle de enerji ve hammadde ithalatı arttı. Enerji ithalatı 10 milyar dolar daha fazla oldu. İthalatın yüzde 37 büyümesinde sadece miktarsal değil aynı zamanda fiyatların yükselmesinin etkisi bulunuyor. Bir 10 milyar dolarlık ithalat artışı da altında yaşandı. Yüzde 142 artan altın ithalatı 7.2 milyar dolardan 17.4 milyar dolara yükseldi.
- Aralık ayında 9.2 milyar dolarlık dış ticaret açığı ile yıllık bazda cari açığı daha yüksek beklemek gerekiyor. Aralık cari açığı 6.5-7 milyar dolar dolayında gerçekleşebilir ve yıllık açığı da 46 milyar dolara taşıyabilir. GSYH’nin 850 milyar dolar olacağı varsayımıyla cari açık düzeyi yüzde 5.4 gibi hedefin epeyce üstüne çıkmış olacak.
- Açığın büyümeye devam etmesi mümkün olabilir. Ama Türkiye’yi daha riskli hale getireceği ve belli bir bedeli olacağı da açık. Bu açıdan sadece ihracatın gazına değil aynı zamanda ithalatın frenine de basmak gerekiyor. Seçimler dizisi öncesinde bunun kolay olmayacağı da açıktır.
- Büyümek her zaman iyidir, işsizliği azaltmak için elzemdir ama geçen yılki gibi yüksek büyümeyi sürdüremeyecek olmamızın yanıtı ve kısıtı dış açıkta yatıyor. Bir de tabii yükselen ve çift haneli rakamlarda gezmeye başlayan enflasyon da var.
***********
İHRACATIN İÇİNDE TEKNO KIPIRDAMA
- İhracatın çift haneli artışını ithalat artışı ezip geçti. Toplamda dış ticarette daha riskli bir tabloyla karşı karşıya kaldık.
- Madalyonun bu yüzündeki olumsuzluğa rağmen ikinci yüzünde iyi bir gelişmenin sonuçları görülüyor. Bu da, sanayi ürünleri içinde teknolojik ihracatın artmaya başlaması ve toplamda teknolojik açığımızın küçük oranda da olsa azalmaya başlaması. Bunun arkasında elbette üretimin yapısındaki değişim yatıyor ve ihracat ve ithalat rakamlarına da bir sonuç diye bakmak gerekiyor.
- Rakamlar bitişikte yer alıyor. Son 5 yılda yüksek teknolojik ürün ihracatı 1 milyar dolar, orta yüksek teknolojik ürün ihracatı da 6 milyar dolar arttı. Zaten sanayi ürün ihracatı toplamı 141 milyar dolardan 147 milyar dolara çıkarak 6 milyar dolar arttı. Dolayısıyla olaya orta yüksek ve yüksek teknolojik ürün ihracatı diye daha genişleterek bakarsak, belli bir mesafe kat ettiğimizi söylemek mümkün. Sanayi ürün ihracatı içindeki payı da yüzde 34.9’dan yüzde 38.4’e çıktı. 147.2 milyar dolarlık sanayi ihracatının 56.6 milyarı yüksek ve yüksek orta teknolojik ürünlerden oluşuyor.
- Buna karşılık teknolojik ürün ithal talebi de pek gerilemiyor. Son 5 yılda yüksek ve yüksek orta teknolojik ürün ithalatı 105.3 milyar dolardan 107.2 milyar dolara yükseldi.
- Bu konuda daha iyi bir gösterge ise teknolojik ürün ihracatının ithalatı ne oranda karşıladığıdır. Karşılama oranı 5 yıl önce yüzde 46.8 iken 2017’de yüzde 52.7’ye yükseldi. En önemli konuda yavaş ama bir o kadar da anlamlı bir ilerleme var. Hiç değilse yarı yarıya oranını geçtik; yolu bulduk, şeytanın bacağını kırıyoruz.
