Borsa spekülasyonunda dünya birincisiyiz
Borsada son iki yıldır her ay artmakta olan yerli yatırımcı sayısı mayıs ayında ciddi oranda geriledi. Nisan sonunda 2 milyon 674 olan sayı mayıs sonunda 2 milyon 518 bine indi. Bir ayda borsa yatırımcı sayısını 157 bin kişi ve yüzde 5.8 azaldı.
Sayıdaki bu gerileme büyük ve elbette önemli. Halka arzların olanca hızıyla devam ederken meydana gelmesi daha da dikkat çekici.
-Yatırımcı sayısının azalmasının halka arzlarla belli bir ilgisi olduğunu düşünmek mümkün. Çünkü piyasaya yeni gelen hisse senetlerinin performansı iyi gitmemeye başladı.
-Üst üste gelen halka arzlar yanında sermaye artırımları yoluyla küçük hissedarlardan talep edilen yeni kaynak tutarı ise çok daha büyük. Şirketlerin pandemi koşullarında sermayelerini takviye ettikleri bir dönem.
-Halka açık şirketlerde bunu aşırı kullanan, kötüye kullanan da olabiliyor. Bu konuda küçük hissedarların yakınmaları yerinde.
YABANCIDAN SONRA YERLİ DE Mİ?
-Yatırımcı sayısının azalmasında yaz ayına girilmesi, ekonominin açılması, kısaca reel faaliyetlerde iş başı yapılmasının ciddi payı olabilir. Bazı yatırımcılar iş başına hazırlık için hesaplarını sıfırlayabilir.
-Bir aylık geriye gidiş geçici ve trende dönüşmeyecekse sorun değil. İşbaşı yapmayla ilgisi varsa azalmanın sürmesi beklenebilir. Borsaya yeni gelenlerin umduklarını bulamamalarının, yeterince kâr edememelerinin sonucu tam da reel piyasada işler açılırken borsayı terk etmek mantıklı geliyor. Ancak bu da aylarla sınırlı kalabilir ve geçici olabilir.
-Yerli ayağında dışında borsanın yabancı yatırımcıları da piyasadan çekiliyor. Aslında bu çekilme yeni değil, 2019 sonunda başladı ve devam ediyor. Hisse senedi piyasasında yüzde 61 olan payları 1.5 yılda yüzde 42’ye indi. 19 puanlık pay kaybı bir hayli büyük.
-Aradan geçen zamanda 1.1 milyon kişiden 2.7 milyona çıkan yerli yatırımcılar yabancıların bıraktığı boşluğu kısmen doldurdu. Buna rağmen şimdi yerli yatırımcı sayının da giderek azalmaya başlaması piyasayı daha zayıflatabilir.
SONUÇ NEGATİF AYRIŞMA
-Yerlilerin yabancı boşluğunu doldurmasına kısmen diyoruz çünkü yerlinin ilgisi ile yabancının ilgisi farklıydı. Yerli küçük hisse senetlere yönelirken yabancılar büyük ve derinliği olan hisse senetlerini satıyordu.
-Sonuç da ortada. Türkiye gelişmekte olan dünya borsalarından bu dönemde negatif ayrışıyor. Yatırımcı sayısının artmaya başladığı Temmuz 2019’dan bu yana MSCI gelişmekte olan piyasa endeksi yüzde 30 artarken, aynı endeksle Türkiye Borsası yüzde 23 değer yitirdi. Dolar bazında iki yılda yüzde 50’ye varan bir performans farkı meydana gelmiş.
YATIRIM VADESİ 17 GÜN
-Borsa İstanbul’un kazandırma yeteneği azalırken, spekülatif tarafı güçlenmiş. Hatta dünyanın en spekülatif piyasası olmuş denilebilir.
-Bunun ilk göstergesi yerli yatırımcıların 2019 yılında ortalama 31 gün olan yatırım vadesinin 2020’de 18 güne inmesi oldu. Verinin tutulmaya başladığı 1998 sonrasının en düşük rakamı ve en dramatik vade kısalması 2020 yılında yaşandı.
-Dünyada en spekülatif piyasa haline gelmesinin ikinci göstergesini hisse senedi devir hızında görüyoruz. Hisse senetlerini en hızlı devreden piyasayız. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin mayıs raporunda Dünya Borsalar Federasyonu’nun verileriyle Borsa İstanbul yüzde 381’lik devir hızıyla dünya borsaları arasında birinci sıraya yükseldi. Piyasadaki hisse senetlerinin bir yılda alınıp satılma oranını gösteren bu veriye göre BİST’te toplam hisse senetleri 2020’de tam 4 takla attırıldı. Toplam hisse senetleri dört kez alınıp satıldı.
YARIŞTAN NİYE KOPTUK?
Yine aynı rapordan devam edersek bizim hisse senedi piyasasının yapısı daha iyi anlaşılır.
-Borsa İstanbul geçen yıl işlem hacminde seçili 50 borsa arasında 20’ci sırada yer aldı. Türkiye ekonomisinin büyüklüğüne paralellik gösteren bir sırada.
-Piyasa değeri itibariyle 2020 sonunda 237 milyar dolarla BİST’in sıralamadaki yeri 32’cilik. Bu da fiyat performansıyla uyumlu. Fiyatlar düştüğüne, dolar/TL kuru arttığına göre toplam piyasa değerinde geri sıralara düşüyoruz.
-Piyasa değerinin GSYH’ya oranı ise yüzde 33 düzeyinde ve dünyadaki yerimiz 48’cilik. En geride kaldığımız veri de bu. GSYH artıyor ama bu artış hisse senedi piyasasına yansımıyor. Çünkü halka açıklık oranları düşük, yeni halka açılan şirketler genelde küçük ve orta büyüklükte. Son yıllarda büyük şirketlerden halka açılan pek yok.
-Borsaya kote şirket sayısında 372 ile 27’inci sıradayız. Bu veri de işlem devir hızı ve işlem hacmiyle uyumlu. Piyasanın diğer büyüklüklerine göre bizde şirket sayısı fazla. Çünkü şirketler küçük ve halka açıklık oranları da düşük.
-Mevcut yatırıcı yapısı ve piyasanın işleyişi borsanın performansıyla uyumlu ve niye dünya borsalarıyla yarıştan koptuğumuzu da gösteriyor.
