2011-2021 benzerliğinde fark nerede?
Sanayi üretimi yılın ilk yarısını yüzde 23.9’luk artışla tamamladı. Geçen yılın haziran ayının sıfır büyümesinin üzerine gelmesi nedeniyle sanayi üretimi son kez yüksek oranlı çıktı. Temmuz ayı ile birlikte üretim artışı normalleşecek.
Çünkü ekonomik faaliyetler geçen yılın ikinci yarısında canlanmış ve sanayi üretimi Temmuzda yüzde 4.6 artmıştı. Bitişikteki tablodan da izlenebileceği gibi, yılın ilerleyen aylarında sanayi üretimi daha ivmelendi ve çift haneli rakamlara yükseldi.
-Bu nedenle yılın ikinci yarısında baz etkisi devreden çıkarken, terse bile dönecek. Çünkü ikinci yarıdaki üretim artışı çift haneli. Dolayısıyla baz kaynaklı olarak sanayi üretimindeki birkaç aydır devam eden ve yüzde 66.3’e kadar varan üretim artışları artık görülemeyecek. Rekor üretim ayları artık geride kaldı.
ÜRETİM HIZ KESEREK SÜRECEK
-Temmuz ayı ile birlikte normal oranlara dönülecek ama yine de ciddi bir üretim artışı olacak. Öncü veriler ve mevsim etkisinden arındırılmış rakamlar üretimin normal seyrini sürdürdüğünü gösteriyor. Temmuz ayında İSO İmalat Sanayi Satın Alma Endeksi PMI sanayide genişlemenin devam ettiğini işaret ediyor. Endeks değeri haziran ayında 51.3 düzeyinden temmuzda 54.0’a çıktı.
-Yine temmuz ayında açıklanan dış ticaret verileri üretim artışının sürdüğüne işaret ediyor. Toplam ithalat yüzde 17, hammadde ithalatı yüzde 26 arttı. İhracat artışı da yüzde 10 oldu.
-Dünya ekonomisinin yüzde 6’lık büyümeye doğru gitmesi ve Avrupa pazarındaki canlılık Türkiye’nin ihracatındaki artışın en önemli nedeni. Döviz kurlarındaki yüksek seyrin sürmesi de ihracatı destekliyor. Sanayi de ihracata dayalı olarak üretmeye devam ediyor.
-Ancak yurtiçi talep ve yatırım artışı da devam ediyor.
İKİNCİ ÇEYREKTE %41 ÜRETİM ARTIŞI
-Sanayi üretiminde haziran ayındaki gerçekleşmeyle yılın ikinci çeyreğinde ortalama yüzde 41 artışa ulaşıldı. Bu da 2000’li yılların rekor üretimi demek. Bundan önce yüzde 20’yi aşan aylık üretim 2020 Aralık ve 2011 Ocak aylarına ait. Sadece iki ayla sınırlı ve yüzde 23.8’i bulmuş. Haziran ayındaki üretim artışı da yüzde 23.9 ile 10 yıl öncekinin bir tık üzerinde.
-Sanayi üretimindeki yüksekliğin elbette büyüme oranına yansıması beklenir. Yılın ikinci çeyreği için yüzde 20’nin üzerinde büyüme tahminleri yapıldı. Sanayi üretim verisinin ortaya çıkmasından sonra ikinci çeyrek büyüme oranı yüzde 25’ler civarına bile yükselebilir.
-İlk çeyrekteki yüzde 7’nin üzerine gelecek yüzde 20’yi aşkın büyüme yılın ilk yarısında ekonomiyi çift haneli ve yüzde 10’u aşan oranda büyütebilir.
HİZMETLER DEVREYE GİRECEK
-Yılın ikinci yarısında ise hem sanayi üretimi hem de GSYH hasıla baz etkisi nedeniyle yavaşlayacak. Ancak hizmetler sektörü ve canlanan turizm büyümeye destek verecek.
-Temmuz ayından itibaren küresel salgın kaynaklı kısıtlamaların tamamen kaldırılmasından dolayı ekonomide tam serbestleşmeye geçtik. Karantina ve kısıtlamalar altında biriken tüketim de realize olmaya başladı.
-Nitekim haziran ayı perakende satışlar mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış, sabit fiyatlarla yüzde 14 arttı. Haziran serbestleşmenin kademeli geçildiği ay. Temmuz ise tam serbestliğe geçiş. Rakamları göreceğiz.
-Bütün bu nedenler yılın ikinci yarısında baz kaynaklı hız kesmeye rağmen yılın tamamında yüksek bir büyümenin ortaya çıkacağına işaret ediyor.
-Ancak yılın tamamı için büyümenin çift haneli olması zor. Bu nedenle de 2011 yılındaki yüzde 11.2’lik büyüme rekorunun yeniden yakalanması mümkün olamayabilir. Çünkü hizmetler sektörünün canlılığı açısından ilk yarı kayıptı.
FARK NEREDE?
-Büyüme rekorunu tam yakalayamasak da, 2011 ile 2021’nin benzerliği oldukça fazla. Eksik kalan yanı seçimler. 2011 ortasında genel seçimler yapılmıştı. 2021’de ise işaretleri var, henüz kendisi yok.
