KAWS, KAWS, KAWS...

Art Basel Hong Kong bugün sona eriyor. Fuarın şerefine, kongre merkezinin hemen önünde, Hong Kong’un Victoria Limanı’nda gemilerin arasında, geçtiğimiz cumadan beri yüzen bir cisim var: Disney'in ünlü karakteri Mickey Mouse'u andıran, gözleri ‘X’lerden ibaret, 35 metrelik bir dev. KAWS tarafından üretilen ‘Holiday’, şişme anıtsal heykel, sırt üstü suda yatıyor.

Bir görüntü de aralık Art Basel Miami Beach’ten: VIP ön gösterim günü, ilk saatler… Kongre merkezinin önünde bitmek bilmeyen bir kuyruk düşünün. Sanatçı KAWS'ın yeni bir baskı çalışmasına 65 bin dolar ödemek için, yüzlerce insan çekilişe giriyorlar!

Kariyerine 1990’larda New York’ta sokak sanatıyla başlayan KAWS, sanat dünyasında bugün bir fenomen. Küresel markalarla yaptığı işbirlikleri sayesinde, sanat piyasasının da ötesine geçiyor. Güzel sanatlar ve küresel ticaret arasında bir yerde; Büyük çoğunluğa göre mükemmel, Greenberg'in ise kabusu olabilecek nitelikte. Felsefi bir meydan okuma kimine göre… Tamamen yeni bir demografinin sesi KAWS: Tarihsel olarak Pop Art'ın devamı olsa da, popüler kültür ikonlarına uyguladığı uslüp adeta yeni bir grafik dili sunuyor. Farklı kültür ve coğrafyalardan gelen herkesin anlayabileceği, evrensel bir dil. Simpsons’lardan, Michelin karakterine, Şirinlerden Disney karakterlerine, her figüre dokunmuş. Sokak sanatıyla yüksek sanat arasındaki sınırı bu denli kaldıran belki de ilk isim o…

KAWS

KİMDİR BU KAWS?

45 yaşında, Brooklyn’de yaşayan KAWS’ın asıl ismi Brian Donnelly.

New York’ta telefon kabinleri, otobüs duraklarındaki reklam panolarının üzerini boyamasıyla 1990’lar itibariyle dikkatleri üzerine çekiyor. Reklamlardaki figürleri imzası haline gelen ikonik karakterleriyle karikatürize ediyor, gözlerine ‘X’ koyuyor. Yüksek renk doygunluğu, ‘bold’ kompozisyonlar… Sağ alt köşeye de kod ismini yazıyor: KAWS.

KAWS'ı sanat dünyasına kazandıran ilk isim Gallery Perrotin’in sahibi Emmanuel Perrotin. Açılış sergisi Miami’de… Yıl 2008. Aynı yıl, KAWS, Kanye West’in 808s & Heartbreak albümünün kapağını tasarlıyor. İlk sergiden bugüne Paris, New York, Seul, Tokyo ve Londra’da sanatçı için sekiz solo sergi düzenlemiş Perrotin… 2016’da Teksas Modern Art Museum of Fort Worth’da rekor bir katılımla ilk müze retrospektifi gerçekleşiyor. Hemen sonra, Şangay Yuz Museum’da, dev bir "Companion" heykeli ile Taipei meydanında...

KAWS’ a ilgi her yıl artarken kariyerindeki en büyük sıçrayış geçen yıl… Müzayedelerde yaptığı 2018 toplam satışı 33.8 milyon dolar. Artnet Veritabanı'na göre önceki yıla göre yüzde 260 artış var. Ortalama eser fiyatı 2017’de 42.272 dolarken bu yıl 82.063 dolar. Neredeyse iki katı. Dahası, 1 milyon dolar ve üzeri satışların ilk 20’si, geçtiğimiz yıldan... Anlayacağınız, KAWS furyası daha yeni başlıyor!

DEV İSİMLER ARKASINDA

Kaws’ın en büyük şansı Perrotin gibi gözükse de arka planda sanat dünyasının birbirinden güçlü nice isimleri var. KAWS’ın kariyerindeki en önemli adımlardan biri geçtiğimiz yıl itibariyle ‘art dealer’ Per Skarstedt’in kendisini temsil etmeye başlaması. Skarstedt, George Condo, Georg Baselitz ve Martin Kippenberger gibi önde gelen sanatçıların temsilcisi; Sanatçılarını dünyanın en önemli müze ve kurumlarına yerleştirmesiyle biliniyor.

KAWS’ın en büyük destekçilerinden biri de, dünyanın en büyük Andy Warhol koleksiyonuna sahip Alberto Mugrabi ve ailesi... Mugrabi ailesi 2011’den bu yana KAWS’ı ilk toplayan isimlerden. Kylie Jenner ve erkek arkadaşı Travis Scott, Swizz Beatz, Pharrell de KAWS’ın bilinen alıcıları arasında.

ÇIKIŞ NOKTASI OYUNCAKLAR

KAWS’ın bugün geldiği noktada ünlü isimlerle birlikte, global markalarla yaptığı iş birliklerinin etkisi büyük. Nike, Comme des Garçons, MTV, Hennessy, bunlardan yalnızca birkaçı… KAWS, son olarak Yaz 2019 erkek giyim koleksiyonu için Christian Dior’la, geçen yıl ise iki kez Uniqlo ile işbirliği yaptı. Brezilyalı tasarımcı ikili Humberto ve Fernando Campana ile pelüş kumaşlarla kaplayarak tasarladığı 25 edisyonlu sandalyelerin her biri Design Miami Fuarı’nda 25 bin dolara satıldı.

KAWS kadar çeşitli medya ve fiyat aralığında eser üreten sanatçı sayısı çok az. Bir çift Air Jordans ayakkabıdan oyuncağa, t-shirtten tabloya… Yüksek sanatı çoğaltarak ve/veya global markalarla işbirliği yaparak ulaşılabilir hale getiriyor; ilginç pazarlama strateijleriyle objelerin cazibesini canlı tutuyor.

Kaws’ın sokak sanatından sonra ilk üretimi, ‘collectible’ olarak anılan oyuncaklar... Kaws’a göre oyuncaklar ‘minyatür heykel’. Bugün 100 edisyonlu ürettiği ve internet sitesinden sattığı oyuncaklar 100-500 dolar arasında değişiyor. İkinci elde rutin olarak on katına alıcı buluyor. En çok talep gören oyuncak ise Ahşap ‘Companion’.

KAWS’IN EN POPÜLER 3 KARAKTERİ:

COMPANION: Gözleri X'lerden oluşan Mickey Mouse benzeri karakter

CHUM: Companion'un Michelin Man'e benzeyen versiyonu

ACCOMPLICE: Companion'un tavşan kulaklı versiyonu

Kaws’ın oyuncakları, sanat dünyasında dev heykeller olarak karşımıza çıkıyor. Domestik heykeller 100 edisyona kadar çıkarken, anıtsal heykeller 2-3 edisyon. Geçtiğimiz eylül ayında Philips’te, 2007'den kalma domestik bir heykel 150 bin dolara satıldı. Anıtsal heykeller birincil piyasada ortalama 1 milyon dolar… KAWS’ın en çok istenilen tabloları Simpsonlar, Sünger Bob ve Şirinler olmak üzere çizgi film karakterlerini yansıtan ilk çalışmaları… Kaws’ ın 20 ile 250 edisyon arasında değişen printlerinden 10lu setleri ise, bugün açık artırmalarda düzenli olarak 100 bin dolara satılıyor.

KAWS’IN EN ÇOK SATILDIĞI 5 ŞEHİR:

NEW YORK

HONG KONG

LONDRA

TOKYO

PARİS

ANDY WARHOL'UN İZİNDE

KAWS’la ilgili durumu en iyi özetleyen küratör ve sanat kritiği Josh Baer’in yorumu: “Çok iyi bir adam ve harika bir iş adamı olduğundan eminim. Ama sanat tarihinin şöyle gelişeceğini sanmıyorum: Matisse, Pollock, Johns, Basquiat, KAWS. Paris Hilton ve Kardashians'ın önemli kültürel figürler olduğunu düşünüyorsanız, KAWS'ın önemli bir sanatçı olduğunu düşünebilirsiniz.”

Baer’e göre ayrıca, “Koleksiyonerler bundan 20 yıl sonra KAWS satmaya hazırlanırken bir veya iki sıfır atmaya da hazır olmalı…”

Baer’in ilk yorumuna katılsam da, ikincisine katılmıyorum. Kişisel olarak beğenelim veya beğenmeyelim; sanatsal değerini dilediğimiz kadar sorgulayalım, arz-talep faktörünün bu denli geçerli olduğu sanat sektöründe Baer’in ikinci yorumu ancak sözde kalır. 20'li ve 30'lu yaştaki koleksiyonerlerin şu anda sahip olmayı en çok arzuladığı sanatçı KAWS. Daha fazla alım gücüne sahip olduklarında, 15 yıl önce Warhol'da yaşanan alım furyasının olması kaçınılmaz.

KAWS’ın kurumsal işbirlikleri, ‘markalaşma’ ve pazarlama stratejileri pek çok eleştirmenin öfkesini arttırsa da, sanatı ‘ticarileştiren’ ilk ve tek isim değil KAWS. Dünyada yüzyıllardır sanat ve para iç içe. Rönesans'ın usta sanatçıları, dönemin yöneticileri, iş adamları için para karşılığında çalıştı, mabetler, mezarlar inşa etti, evlerini fresklerle süsledi. Bugün, globalleşen dünyada sanat, mağazacılıkla, farklı sektörlerle, markalarla birleşiyor. Takashi Murakami, Damien Hirst… Bir önceki jenerasyondan Keith Haring, Andy Warhol... Kariyeri boyunca popüler kültür ikonları ve seri üretim nesnelerini betimleyerek sanat ve ticaret arasındaki ilişkiyi araştıran Warhol'a göre, ticaret sanatın ayrılmaz bir parçasıydı. Sanata bakışını, ‘Factory/ Fabrika’ ismini verdiği atölyesi özetliyor.

KAWS da, Art Basel ve Comic Con'a katılanlara eş zamanlı olarak kendini pazarlayabilmek gibi müthiş bir yeteneğe sahip, bir sanatçı.

Warhol’u veya Keith Haring’i düşünün. Yaşayan sanatçılardan Jeff Koons’u düşünün. Sanatsal değerleri hala sorgulanıyor olsa da, üç sanatçının da stilleri bugün imza niteliğinde. Sanat dünyasındaki güçlerini yok saymak imkansız.

Son olarak, KAWS’ın kelime anlamını merak edenlere: K-A-W-S harfleri yan yana geldiğinde estetik olarak sanatçının hoşuna gitmiş. Bu kadar!