Teknolojinin, gösterilerin ve ödüllerin adresi oldu…

Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil ile TEKNOFEST vesilesiyle uzun bir sohbet yaptım. Birçok şeyi özellikle de ilk uçuşunu yaparak gökyüzüyle kısa süre önce tanışan Atak 2’yi konuştum. Hürjet ve Atak 2’nin stabil uçuşunu TUSAŞ’ı hava aracı yapmada çok iyi bir yere geldiği şeklinde değerlendiren Temel Kotil, Atak 2’nin elektronik savaş ve vurma yeteneğini 20 km’nin üzerine çıkardığımız için başka bir kategoride yer aldığını söyledi. Atak 2’nin tehlike bölgesine girmeden hedefi görüp vurabildiğini, böyle bir operasyon için güç gerektiğine dikkat çeken Kotil, bunun özel mühimmat ve donanım gerektiğini, Atak 2’nin çok donanımlı olarak tasarlandığı ifade etti. Kotil’in değerlendirmeleri şöyle;

Atak 2’de 30 mm top olacak

Atak 2’de 30 mm top kullanacağız. Bu topun özelliği, tankı, zırhı delmesi, imha edebilmesidir. Daha önce 20 mm topu yapmıştık, bu helikopter için 30 mm topu da çalışıyoruz. TR Mekatronik çalışıyor. TUSAŞ’ın iştiraki bu şirketimizde Sarsılmaz da stratejik ortağımız ve 30 mm topu geliştiriyoruz. Sofistike donatılmış bir helikopter olan Atak 2’de savaş yetenekleri yüksek, üzerinde radarı var. Hedefe çok yaklaşması gerekmiyor. Uzaktan hedefi görebiliyor. Havadan havaya hedefi vurma konusunda yetkin. Bu özellikleriyle de rakiplerinden ayrılıyor. En yeni helikopteri tasarladığımız için tüm teknolojik imkanları kullandık. Atak 2, şu an en iyisi, en güçlüsü ve ağır helikopter kategorisinde en donanımlısı. Ancak bundan sonra rakiplerimiz Amerikalılar Apache veya Ruslar Mi-28 gibi helikopterleri yeniden tasarlayıp, geliştirirse Atak 2’den iyi olabilir. Bunun farkındayız, ama biz de bu durumda başka versiyonunu yaparız. Neticede Atak 2 dünya çapında ses getirecek bir helikopter.

Tasarımda ve üretimde başarılıyız

Helikopterdeki en kritik yeri transmisyon, güç aktarım sistemi. Motor gücünü helikopterin pallerine aktaran sistem çok önemli. Aynı zamanda aviyonik dediğimiz kumanda sisteminin de çok iyi olması lazım. Biz de bunları aştık. Artık helikopterde ABD’li rakiplerimiz neredeyse biz de oradayız. Tasarımları artık dijital yapıp, uyguluyoruz. T-70 Sikorsky helikopterinin dijital tasarımlarını kullanarak sıfırdan yaptık. İmalat tarafında çok iyiyiz. Genç mühendislerimizle imalatta mikron seviyesinde harika işler çıkarıyoruz. Süper alaşımda, titanyumda, kompozitte harika işler yapıyoruz. Yaptığımız işler F35 motorlarına takıldı. Tasarımda dijital araçlar kullanıyoruz. Simülasyon, tasarım ve imalat tarafında başarılıyız.

2025’te Kara Kuvvetleri kullanacak

Atak 2’yi 2025’te Kara Kuvvetlerine 3 adet olarak teslim edeceğiz. Sonra 2026 başı itibariyle her ay iki adet üretip teslimatını yapacağız. Bu esnada da sofistike sistemler de geliştirilmiş olacak. Elektronik savaş sistemleri ve Roketsan’ın silah sistemleri tamamlanmış olacak. Hava-hava füze sistemleri de bu zaman zarfından bitecek. Rusların gözbebeği helikopter Mi-28 ve Amerikalıların göz bebeği Apache H-56’dan daha ötesi yok. Ancak TSK da ABD veya Rus ordusundan geri değil, dolayısıyla ordumuzun istekleriyle Atak 2 bu ikisinden daha yukarıda yer alacak.

TUSAŞ’tan yüksekten başladı

TUSAŞ bazı projelere çok yüksek seviyelerden başladığı için bugün başarılı. Hürjet iki motorlu da olabilirdi, ama performansı düşük, yakıt sarfiyatı yüksek olurdu. Biz en iyi motoru alıp, onun etrafında Hürjet’i geliştirdik. Savaş uçakları jet motorunun etrafında, helikopterler transmisyon etrafında geliştiriliyor. Çalışmalarımızı böyle yaptık ve istekler de bizi helikopterde bizi üst seviyeye, dünyanın en iyisi konuma taşıdı.

Ukrayna motoruyla havalandı

Atak 2’de Ukrayna motoru kullanıyoruz. Motor Sich ile de yakın görüşüyoruz. Değişik alternatifler üzerine konuşuyoruz. Atak 2’nin ilk uçuşunu yapmasından sonra uluslararası medyada bazı enteresan yazılar çıkmaya başladı. Ukrayna’nın bu helikopterle ilgilenebileceğine işaret ediliyor. Böyle bir durumda farklı bir tablo karşımıza çıkacaktır. Şu an Atak 2’nin motoru Ukrayna’dan temin ediliyor, ama durum farklı bir çalışma şekline de dönüşebilir.

Gökbey’in yerli motoru tabloyu değiştirdi

Gökbey tamamen yerli ve milli oldu. Gökbey’deki motor 1600 beygir, Atak 2’deki ise 2700 beygir. Her iki helikopter de iki motorlu yani çarpı 2 olarak düşünmek lazım. Atak 2’de kullanılmak üzere 3 bin beygirlik bir motor için çalışmaya henüz başlatmadık. Atak 2’de kullanmak istediğimiz motorda asıl hedefimiz 3 bin beygir. Bunu tek başımızı da geliştirebiliriz, ortakla da yapabiliriz. Buraya kadar olan yol haritamızda benzer sıkıntıları Atak 129’da yaşadığımız için dikkatliyiz. Atak 1’de (T129) Pakistan ile yapılan kontrat Türkiye’nin tek kalemde yaptığı en büyük savunma kontratıdır ve halen daha bekliyor. Ama şu an ABD’nin Atak 129 için vermediği motor için alternatifimiz var. Yeni yaptığımız motor Atak 129’u da havaya kaldırıyor. Gökbey’in yerli motorla uçması bize ve ülkemize taze bir kan oldu. Çünkü alternatiflerimiz yükseldi. Artık daha küçük Atak helikopteri de hızlı bir şekilde yapabiliriz.

Ağır Atak 2’nin bu kadar başarılı şeklide uçması ve Gökbey’in yerli motorla havalanması çaresiz olmadığımızı gösterdi. Eğer Ukrayna’nın Motor Sich şirketiyle veya başka bir firmayla motor konusunda ortaklık olursa daha hızlı ilerleriz.

THY mi yoksa TUSAŞ mı?

Uzun yıllar Türk Hava Yolları Genel Müdürlüğü görevinde de bulunan Temel Kotil’e “THY mi daha heyecan verici, yoksa TUSAŞ mı?” diye sordum. Cevabı ilginç oldu; “TUSAŞ bırakılacak bir yer değil. Diğer şirketlerden kendin ayırılabilirsin, ama TUSAŞ’tan ancak atarlarsa ayırılırsın. TUSAŞ’taki projeler ve işlerin heyecanı farklı. TUSAŞ bırakılacak bir şirket değil.” Kotil, Milli Muharip Uçak’ta şu an 1500 genç mühendisin çalıştığını, Hürjet’te ise bin civarında mühendisin görev yaptığına işaret ederek, ayda 5 Anka, 2 adet Aksungur ürettiklerini ve ihracatta altın çağı yaşadıklarını vurguladı.

Fotoğraf Altı:

TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil ile sohbetimizin bir bölümüne TUSAŞ’ın genç kadın mühendisleri de Kotil’in davetiyle eşlik etti.