Usul esastan önce gelir

Hukukçuların çok sık kullandığı bir deyim vardır:

“Usul esastan mukaddemdir”. Yani "usul esastan önce gelir".

Hukuk davalarına önce usulden doğru olup olmadığına bakılır. Bu yüzdendir ki, daha içeriğine bakılmadan, usulden bozulan çok dava bulunur.

104 emekli amiralin bildirisi bir dava konusu olsa, en başta usulden bozulurdu.

Daha içeriğine girmeden söyleyeceğimiz şey, tercih ettikleri usul yanlıştı.

NEDEN USULEN YANLIŞ YAPTILAR?

Amirallerin Montrö ve cübbeli, takkeli bir amiralin fotoğrafı üzerine kaleme aldıkları bildiriyi, ısrarla düşünce hürriyeti ve fikir özgürlüğü şeklinde yorumlayanların karşısına çıkan kural, “usul esastan mukaddemdir” ilkesidir.

Haklı bir dava çoğu kez usul hatası yüzünden kaybedildiği gibi, doğru eleştiriler de çoğu kez usul yüzünden geçersiz kalabilir.

Ülkenin en iyi yetişmiş askerlerinin, kurmay zekaları ve strateji tecrübelerine rağmen, fikirlerini açıklama şeklinin, darbe bildirilerinin dili ve yöntemiyle aynı şekilde olması, büyük bir hataydı ve usulen yanlıştı.

Henüz içeriği tartışmadan usulden itirazı dikkate aldığınızda, fikrini açıklama özgürlüğü konusuna bu nedenle giremezsiniz.

Emekli askerler neden böyle bir hata yaptı? Bu kendilerinin izah etmesi gereken bir durum.

AÇIKLAMA İÇİN BAŞKA USUL YOK MUYDU?

Birçok televizyon programında emekli askerlerle karşı karşıya geldim. İktidarın dış politikadan, ekonomiye, eğitimden yönetim biçimine dair eleştirilerini özgürce dile getirdiler. Bazı konularda onlarla aynı paralelde düşündüğüm olmuştur.

Bu bildiriyi imzalayan emekli amirallerden bir kısmıyla karşılıklı otursak, bazı konularda hemfikir olduğumuz ortaya çıkabilir. Mesela ben de ordumuzda dini değil sadece, ideolojik hiçbir grubun oluşmaması, kamplaşmanın ve ayrışmanın olmaması gerektiğini savunuyorum. Sanırım onlar da aynı şeyi söyleyeceklerdir.

Bu emekli amiraller sosyal medyada, Youtube'da, TV kanallarında fikirlerini ve eleştirilerini istedikleri gibi açıklama imkanına sahip mi? Evet. Bazıları bunu yapıyor mu? Evet.

Peki neden bu yolu tercih etmiyorlar da, darbeci askerlerin yıllardır takip ettikleri usulü tercih ediyorlar?

Ortak yazılı bildiri, gece yarısı açıklamalar, kullanılan dil bize canımızı çok yakan askeri darbelerin yöntemlerini hatırlattı.

Bu yanlış usul yüzünden belki içerik olarak doğru şeyler söylemiş olsalar bile, kimse bunu haklı olarak dikkate almaz. Tıpkı mahkemelerin usulden davaları bozup içeriğine bakmaması gibi.

İmzası olan 104 emekli amiralin düşüncelerini ve eleştirilerini açıklama hürriyetini savunmak, onlara usul olarak yanlış yapma hakkı tanımaz.

O nedenle hepsinin eminim yakından bildiği o meşhur hukuk kaidesini hatırlatma ihtiyacı duydum. “Usul esastan önce gelir”.