Beynine demir saplandı, başka birine dönüştü: Sırrı seneler sonra çözülen tarihi bir vaka
1848 yılında nörobilim henüz gelişmemişken çok ilginç bir vaka tarihe geçti. Genç bir adamın sol yanağından giren bir demir, kafatasından çıktı. Genç adam ölmedi hatta hastaneye yürüyerek gitti ve doktorlara kazanın nasıl olduğunu anlattı. Bilincini hiç kaybetmedi ancak kazadan sonra nazik ve çalışkan biri olarak bilinen adam artık başka birine dönüşmüştü. Bunun sırrı ise seneler sonra anlaşılacaktı...
Takvimler 13 Eylül 1848 yılını gösterirken nörobilim açısından oldukça ilginç bir vaka yaşandı. 25 yaşındaki Phineas Gage, A.B.D. demiryollarının yapımında ustabaşı olarak çalışıyordu.
Gage, odaklı çalışması gereken bir işe sahipti. 13 Eylül günü, rutin işlerini yerine getirirken dikkati dağıldı ve ortalama 1 metre uzunluğa sahip demir levye elinden fırladı. Demir; sol yanağından girdi, kafatasını alttan delip beyninin ön tarafına yakın olarak kafatasından dışarı çıktı.
Fotoğraf: Harvard Üniversitesi. Fotoğrafta Phineas Gage görülüyor
Olayı ilginç yapan bu kaza değildi. Bu trajik kaza, ölümle sonuçlanmadı. Tam askine Gage, sersemlese de hiçbir şey yokmuş gibi ayağa kalktı. Yaralanmıştı ancak gayet iyiydi.
Fotoğraf: Harvard Üniversitesi. Gage'e saplanan demir.
Panikleyen arkadaşları onu hastaneye götürdü, Gage at arabasına doğru giderken bile yürüyerek gitmiş, kimsenin yardımına ihtiyaç duymamıştı.
Fotoğraf: Harvard Üniversitesi. Gage'in kafatası.
Önce Dr.Williams tarafından alınan vaka daha sonra Dr. Harlow tarafından üstlenildi. Harlow; demiri çıkardı ve pansuman yaptı. Gage, bu sırada konuşuyor hatta kazanın nasıl olduğunu anlatıyordu!
Fotoğraf: Harvard Üniversitesi. Gage'nin kafatasının 3D baskılı görüntüsü.
Hastanede iki aydan fazla vakit geçiren Gage, bu zaman içerisinde zor ve düzensiz bir iyileşme süreci geçirdi. Gelip giden ruh hali, ketumluğu hatta bazen öfkeli davranışları vardı.
Fotoğraf: Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından çıkartılan Gage'in kafatası alçısı.
Gage'in tanıdıkları için onun için çoktan bir tabut hazırlamışlardı ancak buna gerek kalmadı. Gage, Kasım sonunda hastaneden çıktı ancak sol gözünü kaybetmişti. Oldukça güçsüz olmasına rağmen yavaş yavaş gündelik işlerini yapabiliyordu.
Fotoğraf: Harvard Üniversitesi. Dr. Harlow, Gage'in müzeye bağışlanan kafatasını ziyaretçilere gösteriyor.
Ağustos'ta annesi durumunu soran bir doktora, hafızasının biraz zayıflamış gibi göründüğünü ancak bir yabancının fark etmeyeceği kadar hafif olduğunu söyledi.
Gage’i, ilk tedavisi sonrasında incelemeye ve tedavisini sürdürmeye başlayan Dr. John Martyn Harlow, Phineas Gage’i tanıyanların onun bambaşka bir insana dönüştüğünü söylediğine dair bilgileri rapor olarak yazdı.
Nazik, tatlı ve çalışkan olarak bilinen genç adam, geçirdiği öfke nöbetlerinde insanlara saygısızca davranan, küfür eden, şiddete eğilimli birine dönüşmüştü.
Gage, Dr. Harlow’un en ünlü hastası olmuştu çünkü onun kazası, beyin travması ile kişilik değişimi arasında bir bağlantı olduğunu gösteren ilk vaka olur.
Dr. Harlow’un 1860 tarihli raporundan sonra, vakayı yeniden ele alıp kendi beyin araştırmalarına katan, İngiliz sinirbilimin kurucu babalarından Dr. David Ferrier, ön frontal korteksin (prefrontal korteks) “işlevsel olmayan” bir beyin alanı olmadığını, tersine kişilikle ilgili olduğunu ortaya koyar.
On yıllar sonra bu görüşün ne kadar doğru olduğu deneylerle de saptanır ve görüntüleme teknolojilerinin gelişmesiyle kesinlik kazanır.
Phineas Gage’in prefrontal korteksinden geçen demir, beynin bu harikulade bölgesinin gizemlerini anlama arayışının fitilini ateşleyen kıvılcım olur.
Gage nasıl oldu derseniz, kazadan sonra 12 yıl normal sayılabilecek bir hayat yaşadı. Zaman zaman bayılmalar yaşayan Gage 1861 yılında bilincini yitirmesine sebep olan şiddetli epileptik kasılmalar sonucunda yaşamını yitirdi.
