Suriye'deki olayların gelişimi

Suriye'de altı aydır süren yönetim karşıtı protesto gösterileri, muhaliflerin İstanbul'da "Suriye Ulusal Konseyi" kurması ile yeni bir boyut kazandı...

"Arap Baharı" olarak adlandırılan ve ardı ardına çeşitli ülkelerde ortaya çıkan gösteriler, Beşşar Esad yönetimindeki Suriye'ye mart ayında sıçradı. Mart ayından, Suriye halkının özgürlük ve demokrasi yolunda gösterdiği iradeye destek vermek amacıyla İstanbul'da bir araya gelen muhaliflerin kurduğu Ulusal Konsey'e kadar yaşanan gelişmelerin kronolojik sıralaması şöyle takip etti:

15 Mart: Suriye'nin tarihi çarşısı olan Hamidiye Çarşısı'nda bir grup, siyasi tutukluların serbest bırakılması için gösteri yaparak "hürriyet" sloganı attı. Gösteriye güvenlik güçleri müdahale etti.

Ülkede asıl yönetim karşıtı gösteriler ise ülkenin güneyinde bulunan Dera kentinde başladı. Dera'daki olaylar küçük yaştaki bir grup öğrencinin okul duvarına "halk rejimin yıkılmasını istiyor" şeklinde yazı yazması sonucu gözaltına alınmaları ve işkence görmeleri iddiasıyla başladı.

Gösterilerin artmasıyla beraber Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Dera Valisini görevden aldı.

24 Mart: Devlet Başkanı Esad'ın Siyasi ve Basın Danışmanı Buseyna Şaban, düzenlediği basın toplantısında, yönetimin ciddi reform adımları atacağını, gösterilerdeki ölüm olaylarının araştırılacağını söyledi.

25 Mart: Muhalifler cuma namazı sonrası "Şeref Günü" adı altında gösteriler düzenledi. Bundan sonra muhalifler her hafta cuma namazı sonrası değişik isimlerle gösteriler yaptı.

29 Mart: Beşşar Esad yanlısı yüz binlerce kişi Şam'da toplanarak Esad'a destek gösterisi düzenledi. Gösteride "Allah, Suriye, Beşar, hepsi bu kadar" sloganı atıldı. Bu tarihte Naci Utri başbakanlığındaki hükümet istifa etti.

30 Mart: Esad halka hitap etti. Ülkede yaşanan olaylarla ilgili, "halkın haklı taleplerinin olduğunu ama bunun yanında bir komployla karşı karşıya olduklarını" ifade etti.

7 Nisan: Esad, ülkede vatandaşlık hakkı bulunmayan 300 bin dolayındaki Kürt vatandaşa vatandaşlık verilmesini onayladı.

Protesto gösterileri ülkenin her yanına yayılmaya başladı. Suriye yönetimi göstericilerin arasında "silahlı grupların" olduğunu ileri sürdü.

19 Nisan: Ülkede 48 yıldır uygulanan "Olağanüstü Hal" Esad'ın isteğiyle hazırlanan bir kararnameyle kaldırıldı. Ancak bu karar gösterilerin durmasına yetmedi.

26 Nisan: Suriye ordusu Dera'ya girdi. Ordunun devreye girmesiyle Suriye yönetimine uluslararası alanda baskılar artmaya başladı.

10 Mayıs: Avrupa Birliği ülkeleri, "barışçıl gösteri yapanlara yönelik şiddet uygulandığı" gerekçesiyle bazı üst düzey yöneticilere yaptırım kararı aldı. Yaptırım listesinde Devlet Başkanı Esad'ın kardeşi ve Cumhuriyet Muhafız birliğinin başındaki Mahir Esad ve iki kuzeni de vardı.

11 Mayıs: Suriye Merkezli İnsan Hakları Örgütü, ülkedeki olaylarda 750 kişinin öldüğünü belgelediğini açıkladı.

18 Mayıs: Suriye'de yayımlanan El Vatan gazetesi, Esad'ın, güvenlik güçlerinin gösterilerde hata yaptığını ve binlerce polisin tekrar eğitileceğini söylediğini yazdı.

23 Mayıs: AB ülkeleri tarafından yaptırım uygulanacak Suriyeli yetkililere Beşar Esad da dahil edildi.

27 Mayıs: Muhalifler, ordunun saflarına katılması çağrısı yaparak "Vatanın Koruyucuları Cuması" düzenledi.

1 Haziran: Suriyeli muhaliflerin Antalya'da üç günlük konferansı başladı.

6 Haziran: Suriye yönetimi ülkenin kuzeyinde buluna Cısr Eş Şuğur kasabasında 120 polise pusu kurularak öldürüldüğünü duyurdu. Enformasyon Bakanı Adnan Mahmud, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "şiddetli bir operasyonun" yapılacağının sinyallerini verdi.

9 Haziran: Türkiye'ye gelen Suriyeli sayısının 1 bin 500'ü aştığı daha sonra da 15 bini geçtiği duyuruldu.

15 Haziran: BM, Suriye'de 1100 kişinin öldüğünü ve 10 bin kişinin gözaltına alındığını açıkladı.

17 Haziran: Esad'ın kuzeni ve "en zengin Suriyeli" Rami Mahluf iş dünyasından çekildiğini duyurdu.

20 Haziran: Esad halka seslendi ve "ulusal diyaloğun" başlayacağını söyledi.

27 Haziran: muhalifler Şam'da toplandı.

7 Temmuz: ABD'nin Şam'daki Büyükelçisi Hama'ya gitti. Suriye bu durumu "ABD'nin olaylarda parmağı olduğuna dair kanıt" olarak niteledi ve sert tepki gösterdi.

10 Temmuz: Ulusal Diyalog istişare toplantıları Şam'da başladı.

11 Temmuz: Şam'daki ABD Büyükelçiliği, Esad yanlıları tarafından saldırıya uğradı. Elçilikteki ABD bayrağı indirildi.

31 Temmuz: Ramazan ayı arifesinde Suriye ordusu Hama kentinde operasyonlar başlattı. Bu operasyon bütün dünyada geniş yankı buldu.

2 Ağustos: 3 gün içerisinde 150'ye yakın kişinin öldüğü haberleri yayıldı.

5 Ağustos: ABD Dışişleri Bakanı Clinton, Suriye'de ölü sayısının 2 bini geçtiğini ifade etti.

8 Ağustos: BM Güvenlik Konseyi Suriye'yi kınadı.

9 Ağustos: Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Şam'a gitti. Bu tarihten sonra tanklar Hama'dan çekildi.

14 Ağustos: Suriye güvenlik güçlerinin Lazkiye kentindeki Filistin mülteci kampına düzenlediği operasyonda, savaş gemilerinin bölgeyi topa tuttuğu iddia edildi.

17 Temmuz: BM Genel Sekreteri Ban Ki mun, Esad'ın operasyonları durdurduğunu söylediğini açıkladı.

18 Temmuz: Obama, Esad'ı ilk kez istifaya çağırdı.

21 Ağustos: Esad, Suriye televizyonuna verdiği demeçte "rejimin yıkılma tehlikesi yaşamadığını" söyledi.

31 Ağustos: Uluslararası Af Örgütü, Suriye'de beş aylık dönemde 88 kişinin gözaltında öldüğünü duyurdu.

1 Eylül: Hama Başsavcısı'nın "insanlık dışı suçlar işlendiği" gerekçesiyle istifa ettiği görüntüleri yayınlandı.

2 Eylül: AB ülkeleri Suriye petrolüne ambargo uygulanması konusunda uzlaşmaya vardıklarını duyurdu.

14 Eylül: Suriye ordusu tekrar ülkenin kuzeybatısındaki bölgelere operasyon başlattı.

15 Eylül: Olaylarda ölenlerin sayısının 2600'ü bulduğu açıklandı.

Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'ye şimdiye kadar toplam 18 bin 199 Suriye vatandaşının giriş yaptığını, bunlardan 10 bin 646'sının ise geri döndüğünü belirterek, halihazırda Türkiye'deki kamplarda bulunan Suriyeli sayısının 7 bin 553 olduğunu açıkladı.

Muhalifler, İstanbul'da "Suriye Ulusal Konseyi"ni kurduklarını açıkladı.

AA