Kraliçe'nin son, Kral'ın ilk Başbakanı: Liz Truss

Birleşik Krallık siyasetinin en renkli ve bir o kadar da tartışmalı ismi Boris Johnson, 3 yıllık başbakanlığı döneminde ardı ardına patlayan skandalların akabinde baskılara dayanamadı ve ne kadar dirense de 7 Temmuz’da Muhafazakâr Parti başkanlığından ve dolayısıyla başbakanlıktan istifa etmek zorunda kaldı.

Birleşik Krallık kanunlarına göre iktidardaki parti liderinin istifasıyla boşalan koltuğa gelecek isim, parti delegelerinin oylarıyla seçiliyor. Eski bakanlardan üst düzey parti üyelerine birçok isim adaylığını açıkladı. Ancak ilk süreçte favori gözükmeyen Dışişleri Bakanı Liz Truss yarışı kazandı. Son turda eski Maliye Bakanı Rishi Sunak'ı geçen Truss, Birleşik Krallık’ın Margaret Thatcher ve Theresa May’den sonraki üçüncü kadın başbakanı oldu. Muhafazakâr Parti’nin ve hükümetin yeni lideri olan Truss, görevi Kraliçe II. Elizabeth’ten devraldığından sadece iki gün sonra 96 yaşındaki Kraliçe hayatını kaybetti.

TRUSS'IN VAATLERİ, ÖNE ÇIKAN POLİTİKALARI

Boris Johnson’ın sadık bakanlarından olan Truss, Dışişleri Bakanlığı döneminde Rusya’ya karşı ‘şahin’ politikalarıyla ön plana çıktı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi öncesinde Moskova’ya giden Truss, Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’la kameralar önünde tartışmaktan çekinmeyen bir lideri.

İkilinin son görüşmesinde Lavrov görüşmeyi, ‘sağır ve dilsiz ile konuşmaya’ benzetti. Truss ise, "Görüşmemizde, dilsiz olan kesin ben değildim. Mevcut durumla ilgili İngiltere’nin pozisyonunu aktardım. Rusya’nın Ukrayna’daki eylemlerini engellemek için elimizden geleni yapıyoruz. Bu konuda çok kararlıyız." açıklamasını yaptı.

Boris Johnson’ı istifaya götüren ‘kabine ve parti içi istifa’ dalgasına katılmayan Liz Truss, Johnson’ın istifasının ardından parti başkanlığına adaylığını açıkladı. İlk başlarda favori gözükmeyen Truss, daha sonra parti içindeki popülaritesini artırdı ve 5 Eylül’de rakibi eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’a karşı favori gösterildi.

Seçim sürecinde iki taraf da daha çok ekonomik vaatler üzerinde dururken, Birleşik Krallık’ın çözmesi gereken birçok sorun var. Son 40 yılın en yüksek enflasyonuyla mücadele eden ülkede sadece elektrik faturaları geçen yıldan bu güne yüzde 400 arttı. Pandemi nedeniyle çöküşün eşiğine gelen Ulusal Sağlık Sistemi de bir diğer çözülmesi gereken kritik sorun.

Hayat pahalılığını ve enflasyonu kontrol altına almak için vergi indirimini ön plana çıkaran Truss, mültecilerle ilgili ise Ruanda planını desteklediği gibi, başka ülkelerle de anlaşılacağını açıkladı.

5 Eylül’de yapılan seçimde 80 bin delegenin oyunu alan ve rakibi Sunak’a 20 bin oy fark atan Truss, ülke tarihinin üçüncü kadın başbakanı oldu. Daha önceki iki başbakan da Muhafazakar Parti’den çıkmıştı.

KRALİÇE'NİN VEFATIYLA YENİ DÖNEMİN İLK BAŞBAKANI

Ancak Liz Truss dönemi, tarihi bir olayla başladı. Birleşik Krallık’ta yeni bir devir başladı denirken, 70 yıllık bir devir de kapandı. 6 Eylül’de Liz Truss’la görüşerek başbakanlık görevini tebliğ eden Kraliçe II. Elizabeth, bu görüşmeden iki gün sonra hayatını kaybetti. Kraliçe’nin oğlu Galler Prensi Charles, III. Charles adıyla Birleşik Krallık tahtına oturdu.

Londra’da yaşayan Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Selin Nasi, bu tarihi olayın hemen öncesinde yaptığımız röportajda Liz Truss’ın vaatlerini, Birleşik Krallık’ın önündeki mali ve siyasi sorunları ve yeni hükümetin Türkiye ile ilişkisini anlattı.

DR. NASİ: BEKLENMEDİK BİR ŞAŞKINLIK YAŞANDI

Dr. Selin Nasi, Kraliçe'nin vefatının ardından paylaştığı yazısında şu ifadeleri kullandı:

"8 Eylül perşembe günü saray doktorlarının sağlığından endişe etmeleri sebebiyle Kraliçe II. Elizabeth’in tıbbi gözetim altına alındığını açıklamaları ülkede beklenmedik bir şaşkınlık ve üzüntüyle karşılandı. Yaşı itibariyle birtakım sağlık sorunları yaşadığı biliniyordu. Ancak Kraliçe henüz iki gün önce görevinin başındaydı ve yeni Başbakanın atamasını gerçekleştirmişti.

Geçtiğimiz yaz tahttaki 70. yılı Platin Jübile etkinlikleriyle kutlanan Kraliçe Elizabeth, Birleşik Krallık’ın en uzun süre iktidarda kalan hükümdarı ünvanını taşıyor. Winston Churchill’den Liz Truss’a, görevi sürecince 15 başbakanın atamasını yapan Kraliçe Elizabeth bu açıdan ülkedeki siyasi, toplumsal ve kültürel dönüşümün canlı tanığıydı. Siyasi tarafsızlığı, sakin ve yatıştırıcı tavrı ile kriz dönemlerinde adeta ülkenin istikrar mercii görevi gördü. Kendisinin ölümüyle İngiltere’de yeni bir dönem başlayacak. Yerine geçecek olan varisin, Kral III. Charles’ın, kendi dünya görüşünü görevine yansıtma olasılığı bir yana, kendisinden sonraki veliahtın da Prens William olduğu düşünülürse, kadın hükümdar dönemi uzun bir süre için kapanmış görünüyor."

Liz Truss'ın dönemi beklenmedik yeniliklerle başladı. İç politika, ekonomi ve dış politika sarmalında birçok sorunla başa çıkmak için hazırlanan Truss, Kral III. Charles'la başlayan yeni bir dönemin dönüşümü ve şekillenmesine de tanıklık edecek.