Ekonominin 4 alanında 3 aşamalı yol haritası
Bankacılık, tasarruf artışı, bütçe, gıda ve tarım konularında ilk açıklama Berat Albayrak tarafından yapıldı. İkinci açıklama mayısta Tarım Bakanlığı tarafından yapılacak. Üçüncü duyuruda Ticaret Bakanlığı üretici ve tüketici kooperatifleri için yeni düzeni açıklayacak.
Hükümetin ekonomide alacağı önlemlerin genel hatları ortaya çıktı. Önce Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya ziyareti dönüşünde özet bir açıklama yaptı. Ekonominin dört ana alanını kapsayan yeni yol haritasının açıklanması ise üç aşamalı olarak gerçekleşecek.
- Birincisini önceki gün Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak İstanbul’da Yeni Ekonomi Programı çerçevesinde 2019’un Yapısal Dönüşüm Adımları olarak açıkladı.
- İkinci adım mayıs ayında tarıma yönelik atılacak. Gıda Komitesi ve Tarım Bakanlığı’nca hazırlanan önlemler Tarım Bakanlığı tarafından açıklanacak. Hal yasası kapsamında üretici kooperatiflerinin haller içerisindeki payının artırılması hedeflenecek. Bakan Albayrak bu konuda şunları söyledi: “Tarımda tohumdan sofraya daha hakkaniyetli bir değer zinciri dizayn edilecek. Sahada operasyonel yetkinliğimizi, kooperatif yapısının merkezde olduğu güçlü kurumsal alt yapılarla sağlayacağız. Bu kurumsal altyapı ürün ve bölge bazında sözleşmeli tarımın daha da yaygınlaştırılmasını sağlayacak.”
- Üçüncüsü de Ticaret Bakanlığı’nca duyurulacak. Hal Yasası yanında daha çok da üretici ve tüketici kooperatifleri ile ilgili önlemler ve yasal düzenlemelerşeklinde olacak.
- Yanlış anlaşılmaması için belirtelim ki, önlemler Yeni Ekonomi Programı çerçevesinde ve bu yıl yapılacakları içeriyor. Hatta ay ay takvimlendiriyor da. Bakan Albayrak’ın toplantısı geçmişte yaptıklarıyla aynı yerde, Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde gerçekleşti. Ama bu kez Bakan Albayrak toplantıya katılımı sadece basın mensuplarıyla sınırlı tuttu, iş dünyası ise yoktu.
BANKA SERMAYELERİNE TAKVİYE
- Ekonominin finansman tarafından başlarsak kamu bankaları sermayeleri güçlendiriliyor. Tıpkı 2001’de olduğu gibi, Hazine’nin çıkartacağı özel tertip devlet iç borçlanma senetleriyle kamu bankalarına 28 milyar liralık sermaye konuluyor. 28 milyar lira da iç borç stokuna yazılıyor. Kamu bankalarına bir süre önce de İşsizlik Fonu’ndan 11 milyar lira aktarım yapılmıştı.
- Özel bankalarda ise temettüdağıtımı ve yönetici prim ödemeleri kısıtlanıyor.Tahsili gecikmiş alacak oranı yüksek inşaat ve enerji sektörlerinde borçlar hisse senetleriyle takas edilecek.Bunun için gayrimenkul yatırım ortaklığı ve enerji girişim sermayesi fonu kurulacak. Bankalar alacakları oranında bu yatırım ortaklığı ve girişim sermayesi fonuna iştirak etmiş olacak. Bilançolarından da tahsili gecikmiş alacakları çıkartacaklar. Yine de sermaye artırımı ihtiyacı olan bankalar sermaye artıracak. Böylece nihai fatura banka sermayedarları tarafından ödenecek.
İYİ KURGULANIRSA İYİ İŞ ÇIKABİLİR
- Tasarruf cephesinde ise bireysel emeklilik sistemi yeniden yapılandırılacak. Kıdem tazminatı fonu da bu yıl sonuna kadar kurulacak ve bireysel emeklilik sistemiyle entegre edilecek. BES ve kıdem tazminatı tarafından gelecek kaynağın toplamının GSYH’nın yüzde 10’una ulaşması bekleniyor. Bu yılki rakamlar üzerinden 500 milyar liraya yakın bir kaynak ortaya çıkması hedefleniyor. Halen BES’te 90 milyar liraya yakın kaynak bulunuyor.
- Ancak işin şirketler kesimi boyutu da var. Herhalde şirketlerden birikmiş kıdem tazminatlarını bir anda sisteme aktarmaları istenmeyecek. Çünkü böyle bir toplu ödemeyi şirketler kesimi böylesi bir darboğazda yapamaz. Yani buradaki hedef zamanla gerçekleşebilecek.
- İyi kurgulanır ve entegrasyon iyi yapılabilirse buradan iyi bir iş çıkabilir. Kıdem tazminatı fonunun hayata geçirilmesi üç tarafın da fedakarlığına bağlı. İşverenler kıdem karşılıklarını her ay fona yatıracak. Ancak bunu şimdiki gibi 30 gün üzerinden değil, daha az gün üzerinden yapabileceklerini belirtiyorlar. İşçi kesimi de 30 günden ödün vermek istemiyor. İki tarafın orta bir yerde buluşabilmesi için kamu kesiminin belli bir yükü üstlenmesi gerekiyor.
BEYAN YOLUYLA VERGİ YAYGINLAŞACAK
- Bütçe tarafında ise hazırlıkları yapılan yeni vergi mimarisi hayata geçecek. Buna göre vergilerde istisnalar ve teşvikler azaltılacak. Beyan etme yöntemi yaygınlaştırılacak ve yüksek gelirlilerden daha fazla gelir vergisi tahsiledilecek.
- Madem ki beyan sistemine doğru gidiyoruz, bu geçişi en iyi yapacak yöntem vergi iadesi sistemi yeniden getirilebilirdi.Vergi iadesi iyice yerleştikten sonra bunu beyanname sistemine dönüştürmek hem yaygın hem de daha kolay olabilirdi.
