Pandeminin fona faturası 34.6 milyar TL

Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre, nisan – mayıs aylarında 3.2 milyon kişinin üzerinde iken ekim ayında 967 bin kişiye gerileyen kısa çalışmadaki işçi sayısı yeniden artışa geçti. Pandemide yaşanan ikinci dalga dolayısıyla kısa çalışmadaki işçi sayısı kasım ayında 1 milyon 15 bin kişiye, aralık ayında da 1 milyon 238 bin kişiye çıktı. Kısa çalışmaya dönenler, temmuz ayından önce başvuru yapan işyerlerinde çalışan işçilerden oluşuyor.

Daha önce başvuru yapmamış işyerleri için aralık ayında başvuru hakkı tanındı. Bu başvurular kapsamında 1 Aralık’tan geçerli olmak üzere kısa çalışmadaki işçi sayısının daha da artması bekleniyor. Artan işçi sayıları gelecek ay açıklanacak.

Şimdilik 28 Şubat’a kadar uzatılan kısa çalışma uygulamasının haziran sonuna kadar devam etmesi bekleniyor. 17 Mart’a kadar uzatılan işten çıkarma yasağı boyunca işveren işçileri ücretsiz izne ayırabiliyor. Ücretsiz izindeki işçi sayısı da son iki aydır artıyor. İşten çıkarma yasağının başladığı 17 Nisan’dan bu yana toplam 2 milyon 291 bin işçi ücretsiz izne çıkartıldı. Aralık ayında ücretsiz izindeki işçi sayısı 947 bin kişi oldu.

PANDEMİNİN FONA FATURASI 34 MİLYAR

İşsizlik sigortası fonu, kurulduğu 2002 yılından bu yana en büyük sınavını 2020 yılında verdi. Daha önce 2008 ve 2018 krizlerinde de işçilerin imdadına yetişen fondan ilk defa bu kadar yoğun bir harcama gerçekleştirildi.

Fondan kısa çalışma ödeneği için 27.4 milyar lira harcama yapıldı. Bunun 25.4 milyarı doğrudan işçinin cebine girdi, kalanı ise işçiler adına genel sağlık sigortası primleri, damga vergisi ve işlem giderleri için harcandı.

Fondan aralık ayı sonu itibarıyla 6.5 milyar lira da ücretsiz izin desteği sağlandı. Ancak ocak ayına ait ödemelerin öne çekilmesi nedeniyle işsizlik ödeneği için yapılan toplam ödemeler 7.2 milyar liraya ulaştı.

Böylece pandemi dolayısıyla 2020 yılında fondan yapılan harcama 34.6 milyar lirayı buldu.

FONUN VARLIKLARI 100 MİLYAR TL’NİN ALTINA GERİLEDİ

İşsizlik fonundan 2020 yılında 8.4 milyar liralık işsizlik ödeneği verildi. İşçilere dönük olarak ayrıca 27 milyon liralık yarım çalışma ödeneği, 48 milyon liralık da ücret garanti fonu ödemesi yapıldı.

Aktif işgücü programlarına yapılan harcama 2019’da 6.6 milyar lira olurken, 2020 yılında 3 milyar liraya geriledi. İşbaşı eğitim programları için yapılan harcama 3 milyardan 2.7 milyar liraya düştü. Buna karşılık işverene yapılan teşvik ve destek ödemeleri 16.1 milyardan 18.1 milyar liraya çıktı.

Pandeminin olumsuz etkisi işsizlik fonunun gelirlerine de yansıdı. Fonun prim gelirleri yüzde 14.6 enflasyon ve geçen yıl asgari ücrette yapılan yüzde 15 artışa karşın 2019 yılına göre geriledi. 2019’da 16.5 milyar lira olan fonun işçi ve işveren primi gelirleri 2020’de 16.2 milyar lira oldu. Faiz gelirleri ise 16.8 milyardan 15.7 milyar liraya geriledi.

Bu gelişmeler sonucu işsizlik fonunun 2019 yılında 40.4 milyar lira olan toplam gelirleri 2020’de 38.3 milyar liraya düşerken, yıllık toplam giderleri 36.5 milyardan 66.6 milyar liraya yükseldi.

Fonun toplam varlıkları ise 31 Aralık 2020 itibarıyla 28.3 milyar lira azalarak 131.5 milyardan 103.2 milyar liraya düştü. Ancak, 8 Ocak 2021 itibarıyla fonun varlıkları 100 milyar liranın altına düşerek 99 milyar 995 milyon lira oldu.

İşsizlik fonu 2016 yılında 100 milyar sınırını aşarak 103 milyar lira olmuş, 2017’de 116.7 milyar liraya, 2018’de 127.6 milyara, 2019’da 131.5 milyar liraya yükselmişti.

2020 yılı başında işsizlik fonunun yılı 138 milyar liralık toplam varlıkla kapatması öngörülüyordu.