Şafi mezhebine göre abdest nasıl alınır? Şafi mezhebine göre abdestle ilgili hükümler

Abdestin ile ilgili kafaları karıştıran bir takım sorular cevapsız kalabiliyor. En merak edilen soruların başında abdest sırasının ve alış şeklinin mezhepler arası farklılık taşıyıp taşımadığı geliyor. Yazımızın devamında Şafi mezhebine göre abdestin nasıl alındığını konu aldık. Şafi mezhebine göre abdest nasıl alınır? Şafi mezhebine göre abdestle ilgili hükümler nelerdir? İşte, detaylar.

Giriş: 29.02.2024 - 09:38 Güncelleme: 29.02.2024 - 09:38

Şafi mezhebine göre abdest nasıl alınır?

Abdest alırken niyet etmek, Hanefi mezhebine göre sünnet iken diğer üç mezhebe göre farzdır. Şafi mezhebine göre de abdeste niyet etmek ve ilaveten tertip (abdest organları yıkanırken ayetteki sırayı gözetmek) de farzdır. Şafi mezhebine göre abdest nasıl alınır bayan-erkek, şafi mezhebine göre abdest nasıl bozulur? Şafi mezhebinde abdest ile ilgili hükümler, şafi mezhebinde oruçluyken abdest nasıl alınır, şafi mezhebinde gusül abdest nasıl alınır? İşte, merak edilen detaylar.

Şafi Mezhebine Göre Abdest Nasıl Alınır Bayan-Erkek?

Hanefîler'e göre abdestin farzları, Kur’ân-ı Kerîm’de (el-Mâide, 5/6) ifade edildiği üzere; yüzü yıkamak, kolları dirseklerle birlikte yıkamak, başı mesh etmek, ayakları topuklarla birlikte yıkamaktır (Mevsılî, el-İhtiyâr, 1/7).

REKLAM

Şâfiîlere göre bu şartlara ilaveten, abdeste niyet etmek ve tertip (abdest organları yıkanırken âyetteki sırayı gözetmek) de farzdır (Şirbînî, Muğnî’l-muhtâc, 1/167-180).

Abdestin Farzları

Niyet etmek: Abdest almak isteyen bir kimse abdestsizliğin kaldırılmasına niyet eder. Niyet ise yüzü yıkarken yapılır. Daha önce yapılırsa sahih olmaz. Niyet, kalp ile yapılır; dil ile söylenmesi sünnettir. Neveytü raf’al-hadesi” yani (abdestsizliği gidermeye niyet ettim) şeklinde niyet edilebilir. Bu niyetin sadece Türkçesini söylemek de yeterlidir.

Yüzü yıkamak: Yüzün uzunluğu, saç bitiminden çene kemiğinin altına kadardır. En ise, iki kulak memesi arasında kalan bölümdür. Yüzde bulunan hafif sakal, kirpik, kaş, bıyık, favori ve dudak altındaki kılların hem altını hem de üstünü yıkamak gerekir. Şayet gür bir sakalınız varsa dışını yıkamak yeterlidir. Gür sakal, karşıdan bakıldığında tenin görülmediği sakal tipidir.

Kolları dirseklerle beraber yıkamak: Kol, parmak uçlarından dirseğe kadar olan kısmı kapsar. Bu kısma dirsek de dâhildir. Abdeste başlardan ellerin yıkanması yeterli değildir. Yüzü yıkadıktan sonra kolları yıkarken de elleri yıkamak gerekir.

#habericireklam#300x250#110#right

Başın, ten veya saçından bir kısmını mesh etmek: Bir kıl veya bir kıl kadar başın tenini mesh etmek de kâfidir. Hepsini mesh etmek sünnettir.

Ayakları, yandaki aşık kemikleriyle beraber yıkamak: Parmakların arasını ve ayaktaki yarıkları yıkamak farzdır. Ayak üzerinde ya da tırnaklar altında yer alan; suyu, altına geçirmeyen kir ve benzeri şeyleri gidermek gerekir. Şayet parmak aralarına hilalleme yapmadan su ulaşmıyorsa hillalleme yapmak gerekir.

Tertip üzere abdest almak: Yani sıra ile yüzü, kolları yıkamak, başı mesh etmek, daha sonra ayakları yıkamak. Ancak deniz ya da göle giren bir kimse abdeste niyet ederse abdest sahih olur, tertip aranmaz.

Şafi Mezhebine Göre Abdest Nasıl Bozulur?

- Ön ve arkadan çıkan herhangi bir şey dışkı, sidik, kan ve yel gibi şeyler abdesti bozar. Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de buyuruyor:

REKLAM

"... yahut biriniz tuvaletten gelmişse..." (Maide, 5/6)

- Bağdaşsız uykuya dalmak da abdesti bozar. Bu konuda Peygamberimiz (asm):

"Uykuya dalan kimse abdest alsın."(2) buyurmuştur. Ama bağdaş kurup uykuya dalan kimsenin abdesti bozulmaz.

Nitekim Enes (r.a.) şöyle demiştir:

"Peygamberimiz (asm) birisiyle yavaş yavaş konuşurken, namaz için kamet edildi. Fakat ashabı (oturdukları halde) uyuyuncaya kadar ona gizli gizli konuşmasından ayrılmadı. Sonra geldi ve onlara namaz kıldırdı."(3)

- Hastalık veya sarhoşlukla aklını kaybetmek abdesti bozar. Zira böyle bir durum uyku gibidir. Aklın gitmesi ile insan kendine hâkim değildir. İnsandan herhangi bir şeyin çıkması muhtemeldir.

- Birbirine mahrem sayılmayan (dinimizce birbirlerine nikahı düşen) erkek ile kadının çıplak tenlerinin birbirine temas etmeleri abdesti bozar. Buna delil şu ayet-ı kerimedir:

"... yahut kadınlara dokunmuşsan..." (Nisa, 4/43)

- Kıl, diş ve tırnaklardan abdest bozulmaz.

REKLAM

Şehevi duygulardan anlamayan yedi yaşın altındaki çocuklardan abdest bozulmaz.(4)

- Tenasül uzvuna ve İmam Şafii'nin cedid (yeni) görüşlerine göre, dübür halkasına elin iç kısmıyla dokunmak da abdesti bozar.

Ümmü Habibe'den rivayet edilen bir hadis-i şerifte Peygamberimiz (asm):

"Her kim tenasül uzvuna veya fercine dokunsa abdest alsın." buyurur. Hadisteki "ferc" kelimesi hem erkeğin hem de kadının cinsel organıdır. Yukarıda ifade edildiği gibi, İmam Şafii'nin yeni içtihatlarına göre elin iç kısmıyla insanın dübür halkasına dokunmak da abdesti bozar.

Tenasül ve dübür uzuvlarına elin iç kısmıyla dokunmak, herhangi bir yaş sınırı olmaksızın abdesti bozar. Şu halde, bir anne bebeğinin altını temizlerken çıplak elinin içi bebeğinin ön veya arkasına değerse abdesti bozulur.

Peygamberimiz (asm) şöyle buyurur:

"Her kim tenasül uzvuna dokunursa, abdest alsın."(5)

Hadis-i şerifle geçen tenasül uzvu, kadın ve erkeğin ön ve arkasıdır.

REKLAM

Kaynak: Sorularla İslamiyet

Şafi Mezhebinde Abdest İle İlgili Hükümler

Abdest almakla farz ve nafile namazlar, tilâvet ve şükür secdeleri, farz ve nafile tavaflar gibi ibadetler eda edilebilir. Mushaf'a el sürmek de böyledir. Ancak Mushaf'ın tümüne veya bir kısmına abdestsiz olarak dokunmak veya onu taşımak şu şartlar çerçevesinde caiz olur:

Korumak amacıyla abdestsiz olarak ele almak ve taşımak.
Mushaf ayetleri paralar üzerine yazılmış ise bu paraları ele almak ve taşımak.
Mushaf ayetlerinin bazısı delil olarak ilim kitaplarına yazılmış ise bu kitapları ellemek.
Mushaf ayetleri bir elbise üzerine yazılmış ise bu elbiseye dokunmak veya bunu taşımak.
Öğrenmek *,«amacıyla çocuğun Mushaf'a el sürmesi ve onu taşıması.
Tefsir kitaplarındaki tefsir yazılarının Kur'an ayetleri yazısından fazla olması durumunda ele alınıp taşınması.

Abdestin Şartları

REKLAM

Müslüman olmak.
Ergen olmak. Erkek olsun, kadın olsun ergen olmayan kimsenin abdest alması vacip değildir. Şayet alırsa abdesti sahih olur.
Özürlü kimse için namaz vaktinin girmiş olması.
Abdestsiz olduğunu bilmek.
Mutlak su ile abdest almak.
Mutlak su ile abdest aldığını bilmek.
Mümeyyiz olmak.
Abdestte yıkanması gereken organa suyun ulaşmasına engel olacak bir mani bulunmamalı, abdest almakta olan kişide abdesti bozacak bir durum meydana gelmemelidir. Aksi takdirde abdeste yeniden başlanması gerekir. Özürlü kimseler bu hükmün dışındadır.
Organların üzerinde -şayet varsa- pislikleri gidermek.
Abdest alacak olan kadının özel halde bulunmaması.
Yıkanması gereken organla birlikte ona bitişik olan organın da bir kısmını yıkamak.
Yıkanan organla beraber -şayet varsa- yan yana duran ve yaratılışta fazla olan bir organı da yıkamak.
Abdest alacak olan kişinin, abdestin nasıl alınacağını bilmesi.
Yine abdest alacak olan kişinin, farzı diğer mükellefiyet hükümlerinden ayırt edebilmesi. Ancak avamdan biri ise, farzın nafile olmadığına inanması da yeterli olur.
Abdest almaya başlarken niyet edilip bu niyetin abdest sonuna kadar devam ettirilmesi.
Suyun abdest organlarının üzerinden akması.

Abdestin Farzları

Abdestin tarzlarıyla ilgili olarak Kur’an-ı Kerîm'de şöyle buyrulmaktadır:

"Ey iman edenler! Namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi ve -başlarınıza mesh edip- her iki topuğa kadar ayaklarınızı yıkayın." (Mâide 5/6.)

Bu âyet-i kerimede abdestin farzlarının dört tane olduğu açıkça belirtilmektedir ki, onları şöyle sıralayabiliriz:

Kaynağını Hz. Peygamber'in (s.a.v) sünnetinden olan bazı delillere dayanılarak bu farzlara niyet ve tertip de eklenmiş, böylece abdestin farzları toplam olarak altıya çıkarılmıştır. Şimdi bu farzları kısaca açıklayalım.

Abdestin Sünnetleri

REKLAM

"Yüce Allah'ın adıyla başlarım. İslâmiyet'ten ve diğer nimetlerinden ötürü Allah'a hamdolsun."

Ağza su alırken şu duayı okumak:

"Allah'ım, seni anma, sana şükretme ve sana güzelce ibadet etme hususunda bana yardım et."

Buruna su alırken şu duayı okumak:

"Allah’ım, bana cennetin kokusunu koklat."

Yüzü yıkarken şu duayı okumak:

"Allah'ım! Bir takım yüzlerin ağaracağı, birtakım yüzlerinse kararacağı günde yüzümü ağart."

Sağ eli yıkarken şu duayı okumak:

"Allah'ım! Amel defterimi sağ elime ver ve hesabımı da kolaylıkla gör." Sol eli yıkarken şu duayı okumak:

"Allah'ım! Amel defterimi sol elime ve de arka tarafımdan verme." Başı mesh ederken şu duayı okumak:

"Allah'ım! Saçımı ve tenimi ateşe haram kıl ve beni senin gölgenden başka gölgenin bulunmadığı günde arşının gölgesinde gölgelendir."

Kulakları mesh ederken şu duayı okumak:

"Allah'ım! Beni söz dinleyenlerden ve sözün en güzeline uyanlardan yap."

REKLAM

Ayakları yıkarken şu duayı okumak:

"Allah'ım! Ayakların kaydığı günde ayaklarımı sırat üzerinde sabit kıl."

Abdestin bitiminden sonra kıbleye yönelerek elleri semaya kaldırıp şu duayı okumak.

"Allah'tan başka ilâh bulunmadığına, O'nun bir ve ortaksız olduğuna şahitlik ederim. Efendimiz Muhammed'in de O'nun kulu ve elçisi olduğuna şahitlik ederim. Allah'ım! Beni tövbekârlardan ve temizlenip arınanlardan eyle. Sen eksikliklerden münezzehsin ve seni överiz. Allah’ım! Senden başka ilâh bulunmadığına şahitlik ederim. Senden bağışlanma dilerim ve sana dönüp tövbe ederim."

Bu dua okunduktan sonra Kadr sûresi okunmalıdır.

Sakalı sık olanların sakallarını elleriyle karıştırıp hilâllemeleri.
Yüzü yıkamak için suyun iki avuçla alınması, ancak suyun yüze çarpılmaması.
Başın tamamının mesh edilmesi.
Baş mesh edildikten sonra eller yeniden ıslatılarak bununla kulakların içinin ve dışının mesh edilmesi.
Abdestte yıkanan organların elle ovulması.
Elleri ve ayakları yıkarken önce sağ taraftakinden başlanması.
Yüzü yıkarken, yıkanması farz olan kısımdan fazlasının yıkanması. Elleri yıkarken dirseklerin biraz daha yukarısının ve ayakları yıkarken de topukların biraz daha üst kısmının yıkanması.
Abdestteki söz ve fiillerin üçlenmesi. Yalnız niyet bir kere yapılır.
İdrar akıntısı olmayanların, abdest organlarından biri kurumadan diğerini yıkamaya başlaması. Buna müvâlât (peş peşe yapma) denir. Ancak idrar akıntısı ve benzeri devamlı surette abdest bozucu özürleri bulunan kişilerin müvâlâta uymaları vaciptir.
Abdest alırken ihtiyaç olmadıkça zikrullah dışında dünya kelâmı söylenmemesi.
İhtiyaç olmadıkça abdest organlarının kurulanmaması.
İhtiyaç olmadıkça eldeki suyun silkelenmemesi.
Abdestten artan suyun içilmesi.
Geniş yüzüğün oynatılması. Yüzük eğer dar ise, altına su geçinceye kadar oynatılması farzdır.
Suyun iktisatlı kullanılıp israf edilmemesi.
El ve ayak parmaklarının hilâllenmesi.
Mazeret yoksa abdest alırken başkasından yardım istenilmemesi ve yardım teklifinin kabul edilmemesi. Çünkü bu hususta başkalarından yardım istemek, kulluğa aykırıdır.

Abdest organlarını başkalarına yıkatmak mekruhtur. Hastalık halinde abdest alırken başkalarından yardım istemek caizdir. Başkalarının yardımı olmadan abdest alamayacak durumda olan birinin yapılacak yardımı kabul etmesi ise vaciptir.

REKLAM

Hanefîler bu görüşe katılmamaktadırlar. Onlara göre boynun mesh edilmesi sünnettir. Ancak cumhuru fukahâya göre boynu mesh etmek mekruhtur. (Zühaylî, el-Fıkhü'l-lslâmî, 1/406; Nevevî, el-Mecmû', 1/48.)

Abdestin Mekruhları

Müekked sünnetlerin yapılmaması
Müstehap ve faziletleri terk etmek tenzîhen mekruhtur.
Abdest alırken suyu israf etmek mekruhtur. Ama abdest almak için başkalarının vakfettiği suyu israf etmek haramdır.
Abdest alırken konuşmak tenzîhen mekruhtur.
Oruçlunun abdest için ağzına ve burnuna su alırken aşırılık yapması da mekruhtur.
Necis bir yerde abdest almak mekruhtur.
Yıkanması gereken organları üç defadan fazla yıkamak; başı üç kereden fazla mesh etmek ve mest üzerine meshin ise bir kereden fazla yapılması mekruhtur.
Çok sıcak veya çok soğuk su ile abdest almak mekruhtur. Güneşte ısıtılan su eğer sıcak bir memlekette bakır, tunç ve demir gibi çekiçlenmiş bir kapta ise onunla abdest almak mekruhtur.

Abdesti Bozan Şeyler

REKLAM

Abdest, aşağıda sayacağımız şu şeylerden biriyle bozulur:

Ön ve arkadan çıkan şeyler. Bunlar mûtat olanlar ve mûtat olmayanlar şeklinde iki kısma ayrılırlar:
a) Ön ve arkadan çıkan mûtat şeyler. Bunların bazısı sadece abdesti bozar. Bazısı ise guslü gerektirir. Sadece abdesti bozanlara örnek olarak sidik, mezi, vedi ve dışkıyı gösterebiliriz. Mezi sarı renkli ince bir sıvı olup çoğunlukla lezzet anında penisten çıkar. Vedi ise meniye benzeyen beyaz renkte ve yoğun bir sıvı olup çoğunlukla idrardan sonra penisten çıkar. Hadi de vedi gibi bir sıvı olup doğum öncesinde kadının vajinasından çıkar. Lezzet duyulmadan meninin akmasıyla da sadece abdest bozulur.
b) Alışılagelmişin dışında önden ve arkadan çıkan şeyler de abdesti bozar. Önden veya arkadan kurtçuk, taş, kan ve irin akması gibi. Ama mil gibi bir şeyin tenasül organına sokulup çıkarılmasıyla şayet iç taraftan bir şey dışarı çıkmazsa abdest bozulmaz.
Önden veya arkadan çıkmadıkları halde tıpkı onlar gibi abdesti bozan şeyler. Bunlar kendi aralarında üç kısma ayrılır:
a) Abdest alan kişinin delirme, sara hastalığına tutulma, bayılma, uyuma, sarhoş edici veya uyuşturucu bir madde kullanma gibi bir nedenle aklını yitirmesi.

Şunu belirtelim ki, uyumakta olan kişi, makadını sağlam bir yere oturtmamışsa, makadından bir şeyin dışarı çıkmadığından emin olsa bile abdesti bozulur.

REKLAM

Hanefî mezhebine göre uyku üç şartla abdesti bozar:

aa) Yan üzeri uzanarak,
ab) Sırt üstü uzanarak,
ac) Uyluklardan birinin üzerine oturarak uyumak. Çünkü bu şekilde oturan veya uzanan kişinin mafsalları gevşer. Ama oturarak uyuyan bir kimse makadını bir yere dayamış ise en sahih olan görüşe göre abdesti bozulmaz. Bu durumda sırtını bir şeye yaslamış ise ve bu şey başkası tarafından çekildiğinde kendisi düşerse abdesti bozulur. Fakat oturuşunda bir değişiklik meydana gelmezse abdesti bozulmaz. Özürlülerin abdesti uyku ile bozulmaz. Zira uyanık iken ön veya arkalarından çıkan şeyler abdestlerini bozmadığına göre uyku halinde de bozmaz.
b) Aralarında evlenme engeli bulunmayan bir kadınla erkekten birinin, diğerinin vücuduna arada bir örtü bulunmaksızın elinin değmesi, tenlerinin birbirine temas etmesi halinde ikisinin de abdesti bozulur.

Karşı cinsin saç, tüy, diş, kemik ve tırnağının ellenmesiyle abdest bozulmaz. Yedi yaşına girmemiş karşı cinsten çocuklara el değmesiyle de abdest: bozulmaz. Erkek için baldız, kadın için kayınbirader örneğinde olduğu gibi araların da geçici surette evlenme engeli bulunan karşı cinslerin ellenmesiyle de ab dest bozulur.

REKLAM

Hanefî mezhebine göre ise bu gibi durumlarda abdest bozulmaz. Ancak erkek, eşiyle çıplak olarak yatağa girer de ikisinin tenasül organları üst üste gelir ve penisi sertleşirse ikisinin de abdesti bozulur.

Cenaze yıkayan kişinin abdesti bozulmaz.

Hanefîler'in aksine namazda kahkaha ile gülmek de abdesti bozmaz.

Abdest aldığını kesin olarak bilen, ancak aldıktan sonra hades (abdestsizlik) halinin meydana gelip gelmediği hususunda şüpheye düşen kişinin bu şüpheden dolayı abdesti bozulmaz. Bir kimse abdestinin bozulduğunu kesin olarak hatırlar da bozulduktan sonra abdest alıp almadığı hususunda tereddüt ederse abdestsiz sayılır.

Kaynak: Sorularla İslamiyet

Şafi Mezhebinde Oruçluyken Abdest Nasıl Alınır?

Şâfiî mezhebine göre; abdest veya gusül alırken ağız ve buruna az miktarda alınan su, elde olmayarak (hataen) boğazdan inerse oruç bozulmaz. Çünkü oruçlu iken abdestte ağza ve buruna az miktarda su vermek menduptur. Ancak serinlemek veya suyla oynamak ya da abdest ve gusülde gereğinden fazla abartılı bir şekilde ağza ve buruna su almak gibi bir sebeple hataen su boğazdan aşağı inerse oruç bozulur (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, 2/158).

REKLAM

Şafi Mezhebinde Gusül Abdest Nasıl Alınır?

Şafi mezhebine göre gusülün farzları 2'dir.

“Niyet ettim gusletmeye.”

“Niyet ettim cenabetimi üzerimden kaldırmaya.”

“Niyet ettim büyük abdest almaya.”

NOT: Gusletmeden önce mutlaka vücudun her hangi bir yerinde necaset varsa yıkanmalı giderilmeli ve temizlenmelidir.

Haberi Hazırlayan: Yusuf Yıldız