AZ nasıl Avrupa'nın en iyi altyapılarından birine dönüştü?

AZ, kurulduğu günden itibaren geçen 52 yılda Hollanda'da sadece 2 şampiyonluk elde edebildi. Koronavirüs salgınından önce üçüncüsüne dair inanç oluşmuştu ki Hollanda Kraliyet Futbol Federasyonu, ligin olduğu gibi tescil edilmesine karar verdi. 12 yaşından bu yana kulüpte olan bir oyuncu grubuyla mücadele eden AZ'nin şampiyonluk hayalleri de suya düştü. Peki altyapı ağırlıklı bir kadroyla Ajax'a nasıl kafa tuttu?

Hollanda Kraliyet Futbol Federasyonu (KNVB), yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle 2019-2020 sezonunun iptal edildiğini duyurdu. Federasyondan yapılan açıklamada, liglerde şampiyon çıkmayacağı, küme düşme ve yükselme olmayacağı belirtildi. alınan karara göre, UEFA'nın da onay vermesi halinde, Eredivisie lideri Ajax gelecek sezon UEFA Şampiyonlar Ligi play-off turunda, ikinci AZ Alkmaar ise ön eleme turunda mücadele edecek.

Federasyonun aldığı bu karar ne Ajax'ı ne de AZ'yi memnun etti. Eredivisie'de oynadığı 25 maçın ardından topladığı 56 puanla zirvede yer alan Ajax'tan yapılan açıklamada, "Ligi birinci sırada bitirdik ancak şampiyonluk yok." ifadesi kullanıldı. Ajax Genel Direktörü Edwin van der Sar, karışık duygular yaşadığını belirterek, şampiyon ilan edilmemelerinin üzücü olduğunu dile getirdi. Federasyonun kararına tepki veren kulüplerden biri, ligde Ajax'la aynı puanda olan ancak genel averajla ikinci sırada bulunan AZ Alkmaar oldu. Ajax'a karşı ligdeki iki maçını da kazanan ve ikili averajda da üstün olan AZ Alkmaar, federasyonun kararına karşı çıktı. Kulübün genel direktörü Robert Eenhoorn, büyük bir hayal kırıklığı yaşadıklarını belirterek, "Haftalardır liglerin bitirilmesine ilişkin farkı senaryolar üzerinde çalışıyorduk ancak sunduğumuz tekliflere hiçbir yanıt verilmedi. Avrupa biletlerinin bu şekilde dağıtılmasını onaylamıyoruz." ifadelerini kullandı.

AZ'nin isyanı birçok futbolseveri de etkiledi. Çünkü AZ, ligde rüzgarı arkalarına almış, Ajax'la aynı puana ulaşmıştı. Diğer yandan AZ bunu altyapıdan yetişen dört oyuncusunun önderliğinde başardı. Bu sezonun erkenden tescili, AZli futbolseverlerin bu yıldız adaylarını büyük ihtimalle ellerinden kaptırması anlamına da geliyor. Zira Avrupa'nın devleri, nispeten küçük kulüplerde ışık gösteren oyuncuları ekonomik güçlerinin de yardımıyla zorlanmadan kadrolarına katıyor.

EN ÖNEMLİ DÖRT OYUNCULARI, 12 YAŞINDAN BERİ KULÜPTE!

AZ'nin kaptanı 22 yaşındaki Teun Koopmeiners. Takımın en golcü oyuncusu ise 19 yaşındaki Myron Boadu. En çok asist yapan oyuncu 21 yaşındaki Calvin Stengs. Ve gösterdiği performansla dikkatleri üzerine çeken 20 yaşındaki sol bek Owen Wijndal. AZ, bu dört altyapı ürünü oyuncunun etrafında başarıya ulaştı. Bu dört oyuncu da 12 yaşından beri, AZ bünyesinde eğitim görüyordu. Bu dörtlüye Thomas Ouwejan, Kenzo Goudmijn, Joris Kramer ve Ferdy Druiijk'i de eklerseniz AZ'nin altyapısının, Avrupa'daki en iyi akademilerden birinin olduğunu söylemek yanıltıcı olmaz. Bu bir tercih olduğu kadar biraz da mecburi. Çünkü AZ, kafa tuttukları Ajax'ın bütçesinin yüzde 25'iyle onları devirmeye çalışıyor!

AZ'nin yönetim politikaları aslında ülkemizde Damien Comolli'nin başarısızlığıyla kötülenen ABDli beyzbol genel direktörü Billy Beane'in Moneyball felsefesiyle oldukça benziyor. Mevcut bütçesiyle ligin en iyilerine kafa tutmak için transferden fazlasını yapmak zorundalar. Şampiyon oldukları 2008-09 sezonundan bu yana ligi ilk ikide tamamlayamayan AZ, riske atacak parası olmadığı için çareyi altyapıya verdikleri önemi artırmakta buluyor.

"Bunu sadece ekonomik bağlamda açıklayamayız" diyordu AZ'nin performans ve gelişim direktörü Marijn Beuker, geçen yıl Madrid'de düzenlenen Dünya Futbol Buluşması'nda. Beuker, kulübün sahip olduğu felsefeyi özetliyordu: Başarıyı satın alabilecek bir kulüp değiliz ancak onu yaratabiliriz. Biz, vizyonumuz, programımız ve en önemlisi personelimizle fark yaratabileceğimizi düşünüyoruz"

Ajax altyapısı da onlarca yıldır dünya futboluna birçok yıldız sunmasının yanında A Takım düzeyinde, akademi oyuncularına düzenli olarak şans vermesiyle meşhur bir kulüp. Hatta genel görüşe göre Ajax'ın altyapısı, AZ'ninkinden çok daha iyi. Peki AZ nasıl oldu da daha az bütçeyle Ajax'la yarışır hale gelebildi? Cevabı bir ekibin planlamasında gizli. Beuker'in yanı sıra sportif direktör Max Huiiberts ve altyapı direktörü Paul Brandenburg, son yıllarını kulübün gelecekteki 10 yılını planlayarak geçirdi.

ALTYAPIDA STANDART BİR ANLAYIŞLARI YOK

Beuker'e göre AZ, Arsenal, Tottenham, Ajax ve PSV'nin izlediği yolu izlerse, yani aynı altyapı yönetim modellerini benimserse ikinci kalmaya mahkum. Daha fazla bütçe oluşturamadıklarına göre oyunu kavrama ve 'akıl'a önem veriyorlar. "Sporun fiziksel yönlerini algılayışımız üzerine düşünmeye" devam edeceğiz diyor Beuker. "Futbolda önümüzdeki 10 yıldaki en önemli değişimin oyun zekasında olacağını düşünüyoruz. Bu da bizim gelişim vizyonumuzun temel noktası. Biz oyuncularımızı, takımın taktik planından, pozisyonundan veya rakiplerinden bağımsız olarak fırsatları görebilecek, onları değerlendirebilecek türde yetiştirmek istiyoruz. Altyapımızda standart bir anlayışımız yok, stillerimizi sürekli değiştiriyoruz. En önemlisi de eğitmenlerimizin her hafta konfor alanlarından çıkmalarını istiyoruz. Böylece onlar da farklı anlayışlarla, farklı dizimlerle, farklı formasyonlarla oynatmak zorunda kalıyor. Yüksek ya da düşuk baskı, sol kanada baskı, sağ kanada baskı, merkeze baskı gibi şeyleri maç maç ön plana çıkarıyorlar ki futbolcuların beyni de farklı düşünmeye alışıyor"

Altyapıda baskı olmamalı görüşüne karşı çıktıklarını belirten Beuker, hatta bunun tam tersini yaptıklarını dile getiriyor. "Antrenman metotlarımızda oyuncuları rekabete itmeye karar verdik. Onları belirli seviyede strese ve baskıya alıştırmamız gerekiyor. Aynı zamanda antrenman tekniklerimiz karmaşık olmak zorunda. Bir gence 'Topu her aldığında 10 metre dikine taşıman gerekiyor' diyemeyiz çünkü bu futbolun gerçeğine aykırı. İşleri olabildiğince karmaşıklaştırarak onları çeşitli senaryolara hazırlıyoruz"

"OYUNCULARA HER ŞEYİ DOĞRUDAN ÖĞRETMEK YERİNE DÜŞÜNMEK ZORUNDA BIRAKIYORUZ"

Altyapılarındaki oyunculara her şeyi doğrudan öğretmeyen AZ'de "Oyuncuların muhakamesini de yukarı çekmeye çalışıyoruz" diyor Beuker. "Sahada sonuca ulaşmanın birden fazla yolu vardır ancak kadronuz tek yol biliyorsa sonuca ulaşmanız güçleşir. Biz oyunculara her şeyi açık şekilde öğretmemeyi tercih ediyoruz. Böylece onlar kısa süre içerisinde düşünmek, farklı yollar aramak, bir neden/sonuç ilişkisi kurmak zorunda kalıyorlar. Sahaya çıktıklarında da farklı şekillerde düşünebiliyorlar" AZ, bu işi sadece kendi antrenörlerine bırakmıyor elbette ki. Oyuncuların haftada 2-2,5 saatlik zihin antrenmanı yaptıkları bir program için birkaç üniversiteyle iş birliği halindeler. Altyapıdaki oyuncular evlerindeyken, antrenman yapmıyorken bile bu yazılım sayesinde bireysel olarak gelişimlerini sürdürebiliyorlar.

"Eğitim metodumuzu daha basit anlatmam gerekirse örneğin bir oyuncuya topu kazanmak istediğinde ne yapması gerektiğini detaylıca anlatabiliriz ancak bunu tercih etmiyoruz" diyor Beuker. "Biz sonunda neyi başarmaları gerektiğinin farkına varmalarını, problem çözme odaklı düşünmelerini istiyoruz. Antrenmanlarda oyuncu bir karar verdiğinde sürekli olarak 'Neden böyle yaptın' ya da 'Neden o arkadaşını tercih ettin' gibi sorular yönelteceğiz"

BİYOLOJİK YAŞIN ÖNEMİ

AZ altyapısına dokuz, on ve on bir yaşından itibaren alımlar yapıyor. "Altyapımızda bölgedeki en iyi 20 oyuncudan ziyade iyi 200 oyuncumuzun olmasını tercih ediyoruz" diyor Beuker. "Bu çocuklar futbol okullarında haftada bir ya da iki kez antrenman yapıp, AZ'nin modeliyle eğitim görüp, iki üç kez de kulübün amatör kulübüyle antrenman yapacaklar" U12'den U19'a kadar oyuncular AZ'nin altapı tesislerinde kalıyor ve her yaş grubu 16 ila 18 oyuncudan oluşuyor. Ancak AZ her oyuncuyu sadece kendi yaş grubuyla eğitmiyor. "Bir oyuncu beklenenden daha iyiyse, yaşı daha büyük olan gruplarla da çalıştırabiliyoruz" diyor Beuker. "Ancak bunu haftada sadece iki kez yapıyoruz. Bazı oyuncuların yaşı 12'dir ancak fiziksel yaşı 14, bazısının 16'dır. Bu çocukları sürekli olarak aynı yaş grubuyla çalıştıramazsınız"

MEVKİ BAĞIMSIZLIĞI

Hollanda'da ve önde gelen birçok altyapıda da aynı metot kullanılsa da AZ, altyapıda oyuncularını belli bir yaşa gelene kadar mevkilere ayırmadan eğitim veriyor. 16 yaşına gelene kadar fiziksel ve teknik eğitimler tercih eden AZ'de bunun altında yatan neden ise oyuncunun kariyerine sekte vurmamak olarak belirtiliyor. "Oyuncuları 13 yaşına kadar farklı pozisyonlarda oynatıyoruz" diyor Beuker. "14, 15 ve 16 yaşlarına geldiğinde iki ya da üç pozisyonu tercih ediyoruz. Antrenmanlarda formasyonalrı değiştirerek oyuncuların farklı mevkilere ve rollere alışmasını amaçlıyoruz. Nihayetinde oyuncu en iyi olduğu mevkiyi zaten belli ediyor. Ancak böyle yaparak daha esnek olmayı sağlıyoruz"

"Her jenerasyon birbirinden farklı. Bu tamamen yetenek ve toplamdaki yetenekle alakalı" diyor altyapı direktörü Brandenburg. "Ancak öğrenmeye açık bir zihinle yeteneği gördüğümüz zaman programımızın başarıya ulaşacağını biliyoruz"

"OYUNCULAR GİBİ BİZ DE GELİŞMEK ZORUNDAYIZ. YOKSA ZENGİN KULÜPLERİN KUPA KALDIRIŞINI İZLERİZ"

AZ gelirinin büyük kısmını altyapısına ayırıyor ve bunun da sonuçlarını alıyor. Altyapıyla ilgili revizyona gittiklerindeki hedefleri A Takımın yarısının altyapıdan yetişen oyunculardan oluşmasıyken bunu çoktan aşmış durumdalar. "Şu anda A Takımın yüzde 67'si altyapıdan yetişen oyunculardan" diyor Brandenburg. "Bunların altı ya da yedisi düzenli ilk 11'de forma giyiyorlar. Bu da oldukça güzel bir şey. Oyuncular olduğu kadar kendimizi de geliştirmek zorundayız. Sürekli ufka bakmalıyız, arkamıza yaslanıp olan biteni izleyemeyiz. Öyle yaparsak ekonomik açıdan bizden daha güçlü olan kulüplerin kupa kaldırmalarını seyrederiz"

AZ, geçen yıllarda altyapı akademisine toprak sahanın yanı sıra plaj voleybolunun da oynayabileceği bölgeler inşa etti. Bunu "Oyuncuların oyunu anlamalarını istiyoruz" diyerek açıklıyor Brandenburg. "Diğer varyasyonlara adapte olmaları ve kendi seçimlerini yapmalarını istiyoruz" Brandenburg fazla detay vermese de 12 yaş altı takımının antrenörlerinden Michael van Zijtvelt daha açıklayıcı konuşuyor: "AZ'deki anlayışımız, oyuncularımızı diğerlerinden daha farklı hale getirmek. Farklı zeminlerde farklı toplar kullanıyoruz. Böylece oyuncularımızın 'motor yetenekleri' daha kapsamlı oluyor.

Fiziksel performans antrenörü Chris Wenker de "Doğal çim, suni çim de kullanıyoruz ancak kum ve asfalt da. Buralarda genelde hareketlenme çalışmaları gerçekleştiriyoruz. Bu alanlarda farklı renkler üçgeni ve bir altıgen bulunuyor. Bu da oyuncuların ayak hareketlerini, hızlarını geliştiriyor..."