Asgari ücretlinin ödeneği nakdi ücret desteğinin altında

Depremden etkilenen illerde çalışma ve sosyal güvenlik alanına ilişkin tedbirleri içeren Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kısa çalışma ödeneği bağlama süreci hızlandırıldı. Olağanüstü hal süresince işten çıkarma yasağı getirildi. Kısa çalışma ödeneği ve işsizlik maaşı alamayan depremzede işçiler için nakdi ücret desteği sağlanacak.

Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremden etkilenen 10 ilde 1.8 milyon sigortalı işçi istihdam ediliyor. Türkiye genelindeki 17 milyon sigortalı işçinin yüzde 10.40’ı bu illerde bulunuyor. Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay ve Malatya’da çok sayıda sanayi tesisi, tüm bölgede ise hizmet sektöründe yer alan işletmelerin büyük kısmı depremden etkilendi.

Depremden etkilenen işletmeler için kısa çalışma uygulaması devreye alındı. Depremde yıkılan, ağır veya orta hasarlı işletmeler kısa çalışma başvurusu yapabilecekler.

Bugün yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile depremden etkilenen işyerlerindeki işçilere bir an evvel ödeme yapılabilmesi için kısa çalışma ödeneğine ilişkin ödemelerin uygunluk denetimi beklenmeksizin ivedilikle yapılması sağlanacak. İşverenlerin hasar belgesi göstermesi yeterli olacak.

12 AYDAKİ 3 FARKLI ASGARİ ÜCRET ÜZERİNDEN HESAPLANACAK

Kısa çalışma ödeneği, işçinin son 12 aydaki ortalama brüt ücretinin yüzde 60’ı oranında bağlanıyor. Ücret tutarı ne olursa olsun brüt asgari ücretin yüzde 150’sini aşamıyor.

Son bir yılda yaşanan yüksek enflasyon, depremzede işçilerin kısa çalışma ödeneklerini adeta kuşa çevirdi. Asgari ücretle çalışan bir işçinin kısa çalışma ödeneği, 2022 yılı Şubat – Haziran döneminde 5.004 TL, Temmuz – Aralık döneminde 6.471 TL ve Ocak 2023’te 10.008 TL brüt asgari ücret üzerinden hesaplanacak. Buna göre, asgari ücretli işçilerin 12 aylık ortalama ücretleri 6.154.50 olduğu için, kısa çalışma ödeneği bunun yüzde 60’ı olan 3.692.70 TL üzerinden bağlanacak. Bu tutardan 28.02 TL damga vergisi kesilecek. Böylece, asgari ücretli depremzede işçiye 3 bin 664.68 TL kısa çalışma ödeneği verilecek.

Bu tutar, şu anki brüt asgari ücretin yüzde 36.6’sına, net asgari ücretin de yüzde 43’üne karşılık geliyor.

Yüksek ücretle çalışanlar ise brüt ücretlerinin yüzde 60’ı üzerinden ödenek alacaklar. Ödenek tutarı 15.012 TL’ye kadar çıkabilecek. Bu ödenekten 113.94 TL damga vergisi kesilecek ve kendilerine 14 bin 898.06 TL verilecek.

Deprem nedeniyle işsiz kalan işçilere ise son 4 aylık ortalama ücretlerinin yüzde 40’ı oranında işsizlik ödeneği verilecek. Asgari ücretle çalışan işçinin ödenek tutarı 2.942.10 TL olacak. Yüksek ücretle çalışanlar ise 8.006.40 TL’ye kadar işsizlik ödeneği alacak. Bu tutarlardan sırasıyla 22.33 TL ve 60.77 TL damga vergisi kesilecek.

ÖDENEK ALAMAYANA NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ

Olağanüstü hal süresince deprem illerinde işten çıkarma yasağı uygulanacak. Depremden etkilenen işyerlerinde olup kısa çalışma ödeneği koşullarını yerine getiremeyen işçiler için pandemi döneminde olduğu gibi nakdi ücret desteği verilecek.

Pandemide verilen nakdi ücret desteği en son 2021 yılında günlük 50 TL, aylık 1.500 TL olarak uygulandı. O tarihte brüt asgari ücretin 3.577.50 TL, net asgari ücretin de 2.825,90 TL olduğu dikkate alınırsa, nakdi ücret desteği brüt asgari ücretin yüzde 42’sine, net asgari ücretin de yüzde 53’üne karşılık geliyordu.

Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca, nakdi ücret desteği günlük 133.44 TL, aylık 4.003 TL olarak uygulanacak.

Pandemi döneminde devreye alınan kısa çalışma uygulaması 30 Haziran 2021 tarihine kadar devam etti. Son ayda kısa çalışma ödeneği alan işçi sayısı 991 bin oldu.

Deprem bölgesinde çalışan işçilerden pandemide kısa çalışma ödeneği almış olanların bir kısmı, yeni ödenek alma hakkını elde edemedi. Kanuna göre, işsizlik ödeneği ve KÇÖ alabilmek için son 120 gün sigortalı çalışmak ve son 3 yılda en az 600 prim gününün bulunması gerekiyor. Daha önce ödenek almış olanların yeniden ödenek almaya hak kazanabilmeleri için 600 günlük süre, ödenek sonrası çalışmaya başladıkları tarihten itibaren başlıyor.

Yeniden işsizlik veya kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanamamış işçilere nakdi ücret desteği verilecek.

ASGARİ ÜCRETLİNİN ÖDENEKLERİ NAKDİ ÜCRET DESTEĞİNİN ALTINDA KALDI

Yüksek enflasyon, ödenekler konusunda çarpıcı bir sonucu da ortaya çıkardı. Asgari ücretli işçinin işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği, son 3 yılda 600 prim günü ve son 120 gün sigortalı çalışma koşulunu yerine getiremeyen işçiler için sağlanan 4.003 TL'lik nakdi ücret desteğinin altında kaldı.