Dünya'nın hareketleri nasıldır? Sonuçları nelerdir?
Hem kendi ekseninde hem de Güneş ekseninde dönen Dünya'mızın bu hareketleri, günlerin oluşmasından, mevsimlere, yılların tanımlanmasından sıcaklık farklarına kadar pek çok yaşamsal sonuca neden olmaktadır. Peki Dünya'nın hareketleri nasıldır? Dünya'nın hareketlerinin sonuçları nelerdir?
Dünya kendi etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu duruma günlük hareket adı verilir. Dünya kendi etrafında dönüş yönü olarak batıdan doğuya doğru hareket eder. Dünya'nın kendi etrafında tamamladığı günlük hareket sonucunda;
Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi ile oluşan yıllık hareket
Dünya Güneş'in etrafında dönerken bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlamaktadır. Bu hareketin sonucun 1 yıl oluşur ve bu harekette yıllık oluşan hareketidir. Dünya'nın Güneş etrafında döndüğü ve izlediği yol yörünge olarak adlandırılır. Dünya yörünge çevresindeki hareketini elips hareketi ile yapar. Bu hareketi yaparken güneş çevresinde güneşe uzaklığı sabit olmaz. Bu hareketi yaklaşarak ve uzaklaşarak gerçekleştirir. Dünya'nın Güneş'e yakın olduğu 3 0cak tarihinde günberi (perinel) olarak adlandırılır, en uzak olduğu 4 temmuz ise günöte (aphel) olarak adlandırılır. Dünya yörünge üzerinde hareket ederken güneşe yakın olduğu zaman hızı artışa geçer, uzaklaşmaya başladığı zamanda hızı azalmaktadır. Bu hareketler; yarımküre üzerinde mevsim sürekli farklılaşır, eylül de oluşan ekinoks da gecikme olur ve 2 gün sonra gerçekleşir ve şubat ayı da 2 gün kısalarak 28 gün çeker.
Yer ekseni yörünge düzlemine 23 derece 27 dakika eğik olarak bulunmaktadır. Bu duruma eksen eğikliği adı verilir. Yer ekseni; güney ve kuzey kutup noktalarının Dünya'nın merkezinden geçirmesi suretiyle birleştiren hayali olan çizgiye denilmektedir.
Yörünge düzlemi; Dünya'nın Güneş çevresinde oluşan hareketinde izlemiş olduğu düzleme verilen addır.
Dünya'nın eksen eğikliği ile oluşan hareketin sonuçları
Yıl içerisinde Güneş ışınlarının geliş açısı değişiklik gösterir. Bu nedenle yıl içerisinde sıcaklıklar değişim gösterir, mevsimler oluşur ve yıl içerisinde gölge boyları ve yönleri farklılaşır. Güneş ışıkları yarımküreye eğik bir halde gelmesi nedeni ile ayrı yarımkürelerde farklı mevsimler oluşur.
Aydınlanma çizgisi yıl içerisinde kutup noktaları ve kutup daireleri arasında yer değiştirme hareketi olur.
Güneş'in doğma ve batma yerlerinde, saatlerinde ve ufukta oluşan konumu değişim gösterir.
Gece ile gündüzü ayıran sınıra aydınlanma dairesi adı verilir.
Yıl boyunca gündüz ve gece süreleri değişim gösterir.
Mevsimler oluşurken basınç farklılıkları oluşması ile mevsimlik muson rüzgarları ortaya çıkmaktadır.
Kutup daireleri ile dönencelerin sınırları belirlenmesi ile matematiksel iklim kuşaklarının oluşması sağlanır.
Güneş ışınlarının dönenceler üzerinde yılda bir kez dik açı yapması, dönenceler arasında bulunan noktalarda ise yılda iki kez dik açı yapması meydana gelir. Dönenceler dışında dik açı yapmaz.
Kutup Dairesi: Bir gün içerisinde gündüz ve gece durumlarının yaşanmış olduğu ne sonda olan sınırdır. 66 derece 33 dakika güney enlemleri arasından geçmektedir.
Dönenceler: yeryüzüne gelen Güneş ışınlarının dik açıyla gelmesi ile ulaşılan en son sınırıdır. 23 derece 27 dakika güney ve kuzey enlemleri arasından geçmektedir. Güney yarımkürede olan dönence oğlak, kuzey yarımkürede olan dönence ise yengeç dönencesi olarak adlandırılır.
