Türkiye El Beşir'e dokunmayacak

İSEDAK ve İKÖ toplantılarına katılmak için Türkiye'ye gelecek olan Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından Darfur'da insanlığa karşı suç ve savaş suçu işlemekten Mart 2009'da tutuklama emri çıkartılmıştı.

Bu karar neticesinde 1998 yılında imzalanan ve savaş suçlularının iadesini sağlayan uluslararası sözleşme, taraf olan ülkelerin Beşir'i tutuklama ve yargılanmasını sağlama olanağı sağlıyor.

Darfur'da 2003 yılında başlayan şiddet eylemlerini yönetmekle suçladığı süreçte El Beşir, hakkındaki suçlamaları reddetti. UCM Başsavcısı Luis Moreno-Ocampo, Darfur'daki şiddet olaylarında 35 bin kişinin öldürüldüğünü, en az 100 bin kişinin de açlık ve hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiğini açıkladı.

ROMA SÖZLEŞMESİNE TÜRKİYE TARAF DEĞİL

Kültür Üniversitesi Uluslararası Ceza Hukuku Profesörü Durmuş Tezcan, dünyanın ilk daimi uluslararası savaş suçları mahkemesi olarak UCM'nin kuruluşuyla ilgili Roma Sözleşmesini Türkiye'nin imzalamadığını belirtti. Bu sözleşmeye Loizidu davası nedeniyle taraf olmadığımızı vurgulayan Tezcan, "Açıkcası Avrupa Birliği'ne taraf olmadan bu sözleşmeyi imzalarsak başımıza çorap örerler diye bu sözleşmeye taraf olmadık. Gerek ceza kanunumuzda gerekse askeri ceza kanununda uluslararası yargılama yapabiliyoruz. Bu kararı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi almış olsaydı o karara uymak zorundaydık ama kararı UCM aldığı için Türkiye'nin Ömer El Beşir'i teslim yetkisi bulunmamakta. Zaten Dışişleri Bakanlığı Türkiye'yi zorda bırakacak bir duruma sokmaz. Türkiye zora girecek olsa Sudan Devlet Başkanı zaten gelemezdi" dedi.

Türk Ceza Kanunu'nun 13 maddesinde bu tür suçları kovuşturmasının öngörüldüğünü de dile getiren Durmuş Tezcan, bu maddenin Sudan Devlet Başkanı'nda uygulanabilmesi için Adalet Bakanlığı'nın bizzat talepte bulunması gerektiğine de dikkat çekti.

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ

Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir'i Darfur'da savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ederek hakkında tutuklama kararı alan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) kurulması için ilk çalışmalar 1998 yılında Birleşmiş Milletler'in önderliğinde Roma'da toplanan bir konferansta başladı. UCM dünyanın ilk daimi savaş suçları mahkemesi olarak 2002 yılında kuruldu.

Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde olan UCM, bir BM mahkemesi olarak değil, bağımsız bir yargı organı olarak faaliyet gösteriyor. Dünyanın ilk daimi uluslararası savaş suçları mahkemesi olarak UCM'nin kuruluşuyla ilgili Roma Sözleşmesi 1 Temmuz 2002'de yürürlüğü girdi. ABD, sözleşmeye sert muhalefet gösterdi. Mahkeme, üye ülkeler adaletin uygulanmasında "yetersiz kaldıklarında ya da isteksiz olduklarında" devreye giriyor. UCM'de bireyler, Temmuz 2002'den sonra işlenen soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçlarından yargılanabiliyor. Mahkeme BM'ye bağlı değil, ancak BM Güvenlik Konseyi, UCM'den soruşturma başlatmasını isteyebiliyor.