Avrupa'nın yapamadığını Türkiye yaptı!

Kamu borç stokunun GSYH'ya oranı gelişmiş ekonomilerde ve AB'nin çoğu ülkesinde yükselirken, Türkiye'de bu oran Maastricht kriteri olan yüzde 60'ın çok altına geriledi.

2002 - 2013 yılları arasında AB tanımlı kamu borç stokunun GSYH oranı AB'de yüzde 60,6'dan yüzde 89,5'e ulaşırken, Türkiye'nin uyguladığı mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi ile bu oran yüzde 74'ten yüzde 36'ya düşürüldü. Türkiye, uyguladığı bu politika sayesinde; AB tanımlı brüt kamu borç yükünü AB-28 ortalamalarının çok altına çekerken, net kamu borç stokunun mlli gelire oranını önemli ölçüde azalttı ve faiz harcamalarının vergi gelirlerine oranını keskin şekilde düşürdü. 2008 yılı küresel krizden sonra gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, krizin derinden hissedildiği Yunanistan, İspanya, Portekiz, İrlanda ve İtalya'da kamu borç stokunun GYSH'ya oranı hızlı bir şekilde yükselerek yüzde 100'ün üzerine çıktı.

28 ÜLKEDEN 15'İ KRİTERİ SAĞLAMADI

IMF'nin 2013 yılı verilerini tahmin olarak gösterdiği veride, AB'ye üye 28 ülkeden 15'i Maastricht kriterini sağlayamazken, kritere uyan 13 ülkenin de sadece 3'ünün (Lüksemburg, Bulgaristan ve Estonya) kamu borç stokunun GSYH'ya oranı Türkiye'nin altında gerçekleşti. Küresel krizin en fazla etkilediği Yunanistan'ın kamu borç stokunun GSYH'ya oranı, AB'ye üye ülkeler arasında en fazla yükselen ülke olurken, 2008 yılında yüzde 112,9'dan 2013 yılında yüzde 175,7'ye yükseldi. Yunanistan'ı yüzde 132,3 ile İtalya, yüzde, 123,6 ile Portekiz, yüzde 123,3 ile İrlanda, yüzde 114,1 ile Güney Kıbrıs Rum yönetimi ve yüzde 100,9 ile Belçika takip etti. AB'nin lokomotifi konumundaki Almanya'nın kamu borç stokunun GSYH'ya oranı 2008 yılında yüzde 66,8 iken geçen yıl yüzde 80,4'e yükseldi. Fransa'da bu oran geçen yıl yüzde 93,5 ve İngiltere'de yüzde 92,1 düzeyinde gerçekleşti.

Lüksemburg'un kamu borç stokunun GSYH'ya oranı 2013 yılında yüzde 22,9, Bulgaristan'ın yüzde 16 ve Estonya'nın yüzde 11 seviyesinde iken, Türkiye'den daha iyi konumda olan ülkeler oldu. 2013 yılı itibariyle kamu borç stokunun GSYH'ya oranı en yüksek olan ülke yüzde 243 ile Japonya oldu. ABD'de bu oran yüzde 102,7, Kanada'da yüzde 85,3 düzeyde gerçekleşti. Öte yandan IMF, 2018 yılında Türkiye'nin kamu borç stokunun GSYH'ya oranının yüzde 30,7'ye gerileceğini öngörüyor. Analistler, Türkiye'nin kamu maliyesinde son yıllarda sergilediği performansın gelişmiş ülkelerden daha iyi olmasının büyük bir başarı olduğunu belirterek, Maastricht kriterlerinin ekonomik krizin ardından AB tarafından unutulduğunu ve konuşulmadığına dikkati çekiyor.

"PERFORMANS TAKDİR TOPLUYOR"

Odeabank Ekonomik Araştırmalar ve Stratejik Planlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Serkan Özcan, Türkiye ekonomisinin en güçlü yanlarından birisin görece düşük kamu borcu olduğunu söyledi. 2008 yılında etkileri belirginleşen global kriz süresince mali disiplinin daha fazla önem kazandığını belirten Özcan, Türkiye'nin kamu açığını ciddi anlamda düşürmeyi başardığına dikkati çekti. Özcan şunları kaydetti:

"Kamu borç stokunun milli gelire oranı son 5 yılda yüzde 46,1'den 2013'te yüzde 36'ya kadar geriledi. Bu oran; Kırılgan Beşli ortalaması olan yüzde 48'in oldukça altında bir seviyeye karşılık geliyor. Gelişmiş ekonomilerin ise üç haneli seviyelerini daha uzunca bir süre sürdürmesi bekleniyor. Türkiye yüksek cari açığına karşın, disiplinli kamu maliyesinden aldığı güçle kamu borç stokunu milli gelire oran olarak önümüzdeki yıllarda da düşürmeye devam edeceğini tahmin ediyoruz.

Avrupa'da Maastricht kriterleri olarak tanımlanan yüzde 60'lık seviyeyi çoğu Avrupa ülkesi tutturamazken, aday ülke olarak Türkiye'de kaydedilen performans tüm kesimlerce takdir topluyor. Kamu maliyesinin bu durumu, Türkiye ekonomisinde olası zayıflık halinde, gerektiğinde kamu destekleriyle ekonominin canlandırılabilmesine de imkan tanıyor."

"AZALMAYA DEVAM EDECEK"

Geçen yıl Türkiye'nin bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 1,2 ile Kırılgan Beşli'nin en düşük seviyesi ve Kırılgan Beşli ortalaması olan yüzde 4 değerinin neredeyse dörtte biri düzeyinde gerçekleştiğine işaret eden Özcan, "Türkiye sadece kamu borç stokunu düşürmekle kalmayıp, kamu borç stokunun vadesini uzatarak faiz riskini azaltırken, TL cinsinden borçlanma oranını artırarak kur riskini de hafifletti. Sonuç olarak, Türkiye'de kamu borç stokunun, sağlıklı kamu finansmanı ve güçlü mali göstergeleri ile risk unsuru olmayacağını düşünüyoruz" dedi.

Genel yönetim borç stoku kapsamında değerlendirilen ve merkezi yönetim dışında kalan dış borç stoku ise son birkaç yıldır sınırlı bir şekilde arttığını anlatan Özcan, kamu dış borç stokundaki artışta esas olarak kamu bankalarının yurtdışı piyasalardan borçlanmaya yakın bir süre önce başlamasının etkili olduğunu ifade etti. Özcan, kamu bankalarının dış borç stokunun 2009 yılı sonundaki 4,7 milyardan 2013 yılı 3. çeyreğinde 24 milyar dolara çıktığı bilgisini vererek, "Diğer taraftan bu dönemde Merkez Bankası dış borç stoku ise, 2000'li yılların başlarında döviz rezervlerini artırmak için uygulamaya geçilen işçi dövizlerini mevduatlarının kapatılması süreciyle yapısal olarak 13,2 milyar dolardan 5,6 milyar dolara geriledi ve 2014 yılında da hızla azalmaya devam edecek" değerlendirmesini yaptı.

AA