Gençlerde görülen kanserler çocuk veya yaşlılarda görülenden daha fazla endişe barındırıyor
18-39 yaş arası kanserler, tüm yeni kanser vakalarının yaklaşık yüzde 5'ini oluşturuyor. Endişelendiren gerçek son 10 yılda bu vakaların yüzde 25 oranında artış göstermesi. Dikkat çekici bir başka gerçek ise genç erişkinlerde görülen kanserlerin çocuk veya yaşlılarda görülenden daha fazla endişe barındırıyor olması. İşte gençlerde sık görülen kanser türleri ve bu yaş grubu kanser hastalarına ilişkin bilimsel gerçekler...
Genç erişkinlerdeki kanserler genellikle 18-39 yaşları arasında başlıyor.Habertürk’ten Ceyda Erenoğlu’nun haberi, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre bu yaş grubundaki kanserlerin, tüm yeni kanser vakalarının yaklaşık yüzde 5’ini oluşturduğuna ve son 10 yılda yüzde 25 oranında artış gösterdiğine dikkat çekiyor. Kadıköy Florence Nightingale Hastanesi Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Nur Dinç, genç erişkinlerde görülen kanser türlerini ve nedenlerini anlatıyor.
GENÇ ERİŞKİNLERDE KANSERİN SEYRİ
Gençlerde en sık görülen kanserlerin; Lenfoma, sarkomlar (yumuşak doku ve kemik sarkomları), melanom (bir tür cilt kanseri) testis kanseri, meme kanseri, kolon kanseri, rahim ağzı ve yumurtalık kanseri ile beyin tümörleri olduğu belirtiliyor.Ergenlerde ve genç erişkinlerde bazı kanserlerin kendine özgü genetik ve biyolojik özellikleri bulunuyor.Bazı yayınlarda, tümörün biyolojisi ve kemoterapiye yanıtı nedeniyle gençlerde kanserin daha kötü gittiğini düşündüren sonuçlar oluyor. Araştırmacılar, genç erişkinlerde kanser biyolojisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için çalışıyor ve böylece bu kanserlerde etkili olabilecek moleküler hedefli tedaviler belirleniyor. 15-39 yaş arası insanlarda kanser, hastalığa bağlı ölümlerin önde gelen nedeni olarak değerlendiriliyor. Bununla birlikte gençlerde görülen kanserlerin, çocuklarda veya yaşlılarda görülenden daha fazla (eğitim, kariyer ve çocuk sahibi olma ile ilgili) endişe barındırdığına dikkat çekiliyor.
GENÇLER NEDEN KANSER OLUR?
Farklı kanserlerin farklı risk faktörleri oluyor. Kanser, hücrelerimizdeki gen değişikliklerinin (mutasyonların) bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Bazı genler hücrelerimizin büyümesini, çoğalmasını ve ölmesini kontrol ederken genlerdeki değişiklikler hücrelerin kontrolden çıkmasına neden olabiliyor. Çoğu durumda, kansere neden olan genin değişmesine yol açan şey kesin olarak bilinmiyor. Bazı insanlar, kanser riskini artıran geni ebeveynlerinden devralıyor. Bu kişilerde kanser beklenenden daha erken yaşlarda görülebiliyor. Örnekler arasında meme ve yumurtalık kanseri riskini artıran BRCA gen değişikliği ve kolon kanseri riskini artıran APC gen değişikliği de bulunuyor. Ancak çoğu kanser kalıtsal gen değişikliklerinden kaynaklanmıyor.
YAŞAM TARZINA DİKKAT!
Kalıtsal nedenler dışında, kansere yol açan gen değişiklikleri çoğunlukla yaşam boyunca ediniliyor. Bu değişikliklerin bazıları kesin bir neden olmadan gerçekleşiyor. Birçok kanser; sigara, fazla kilo, sağlıksız beslenme, yeterli egzersiz yapmama ve çok fazla alkol alma gibi yaşam tarzıyla ilişkili risk faktörleriyle bağlantılı oluyor. Bazı kanserlerde ise radon, hava kirliliği, işyerindeki kimyasallar veya radyasyon gibi ortamdaki kanserojenlere maruz kalma türü unsurlar rol oynuyor.
GENÇ ERİŞKİNLERDE BİLİNEN KANSER NEDENLERİ
* Güneş veya solaryum nedeni ile ultraviyole ışığına maruz kalmak, melanom gibi cilt kanseri riskini artırabiliyor.
* Bazı insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonları, rahim ağzı ve baş-boyun kanseri riskini artırabiliyor.
*Bağışıklık yetmezlik virüsü (HIV) ile enfeksiyon, lenfoma, Kaposi sarkomu ve diğer bazı kanser türleri riskini artırabiliyor.
* Genç erişkinlerde kansere yol açan birçok gen değişikliğinin, dışardan bir neden olmadan, hücrenin içinde meydana gelen rastgele olaylar sonucu oluşma olasılığı bulunuyor.
GENÇLER NELERE DİKKAT ETMELİ?
Genç erişkinlerdeki kanserlerin çoğunun bilinen bir nedeni olmadığı belirtiliyor ve bunların tümünü önlemek mümkün görülmüyor. Buna karşın kanser riskini azaltmak için yapılacak şeyler bulunuyor.
*Sigaraya hiç başlamayın, içiyorsanız bırakın - Sigarayı bıraktıktan 5 yıl sonra; ağız, boğaz, yemek borusu ve mesane kanseri riskiniz yarıya iner. Rahim ağzı kanseri riski ise sigara içmeyenlerle aynı olur. Sigarayı bıraktıktan 10 yıl sonra, akciğer kanserinden ölme riskiniz hala sigara içen bir kişinin yarısı kadardır. Gırtlak ve pankreas kanseri riskiniz azalır.
*İdeal kilonuzda olun:Aşırı kilolu veya obez olanlar için az miktarda kilo vermenin bile sağlık açısından yararları vardır.
*Düzenli egzersiz yapın:Tercihen tüm haftaya yayarak, haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika ağır egzersiz yapın.
*Sağlıklı beslenin:
-Kalorisini öğrenmek için gıda etiketlerini okuyun
-Fast-food gibi kalori yoğun yiyecekler yerine sebze, meyve ve diğer düşük kalorili yiyecekleri seçin.
-Meyve aromalı içecekler gibi şekerli içeceklerin alımını sınırlayın, sosis, salam, jambongibi işlenmiş et tüketmeyin.
-Kırmızı et tüketimini azaltın. (Kırmızı et tercih ederseniz yağsız kesimleri seçin ve daha küçük porsiyonlar yiyin.)
-Her gün en az 2 porsiyon sebze ve meyve tüketin.
-Rafine tahıl ürünleri yerine tam tahıllıları seçin. Tam buğday unlu ekmek, makarna, arpa veya yulaflı kahvaltı gevrekleri ve beyaz pirinç yerine kahverengi pirinç vb.
-Hamur işleri, şekerler, şekerli kahvaltı gevrekleri gibi rafine karbonhidratlı gıda alımını sınırlandırın.
-Alkol alımını kısıtlayın.
*Güneşte geçirilen zamanı sınırlayın ve solaryumdan uzak durun.
Not: Tüm kanserlerin yaklaşık yüzde 20'sinin şişmanlık, fiziksel hareketsizlik, aşırı alkol tüketimi ve sağlıksız beslenme ile ilgili olduğunu vedolayısıyla önlenebileceğini unutmayın.
GENÇLERDE EN SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ
LENFOMA - Lenfomalar, bağışıklık sisteminin lenfosit adı verilen hücrelerinde başlayan kanserlerdir. Bu kanserler genellikle lenf bezlerini, bademcikleri veya diğer lenf dokularının yanında, kemik iliği ve diğer organları da etkileyebilirler. En sık görülen belirtiler; Boyun, koltuk altı veya kasıktaki şişmiş lenf düğümleri, kilo kaybı, ateş, terleme ve yorgunluktur. Bazı türleri hızlı büyüme eğiliminde de olsa çoğu türü tedaviye iyi yanıt verir.
MELANOM - Melanom bir tür cilt kanseridir. Yaşlı yetişkinlerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksek olsa da gençlerde de görülebilir. Melanom için en önemli uyarı işareti ciltte yeni ortaya çıkan bir ben ile boyut, şekil ve renk değişikliği gösteren benlerdir. Cildinizdeki diğer tüm lekelerden farklı görünen bir ben de uyarı işareti olabilir. Bu uyarı işaretlerinden herhangi birine sahipseniz cildinizin bir doktor tarafından kontrol ettirmelisiniz. Melanomun iyileştirilme şansı, erken bulunur ve tedavi edilirse genellikle çok yüksektir. Ancak müdahale edilmez ise hızla büyüyüp yayılabilmesi tedavi etmeyi zorlaştırabilir.
SARKOM – Sarkomlar; kaslar, kemikler veya yağ hücreleri gibi bağ dokularında başlayan kötü huylu tümörlerdir ve her yaşta gelişebilir. Ancak bazı tipler en sık gençlerde ve genç erişkinlerde görülür. İki ana sarkom türü vardır: Yumuşak doku sarkomları, kaslarda, yağda, kan damarlarında veya diğer bazı vücut dokularında başlar. Belirtiler, sarkomun nerede başladığına bağlıdır ve kitle, şişlik, ağrı veya bağırsak problemlerini içerebilir.En yaygın 2. tip kemik tümörü olan osteosarkom ve Ewing sarkom,en sık gençlerde görülür. Genellikle geceleri veya aktivite ile kötüleşen kemik ağrısı ile kemik etrafındaki bölgede şişmeye neden olabilirler. Osteosarkom genellikle bacaklarda veya kollarda uzun kemiklerin uçlarına yakın başlar. Ewing sarkomunun başlaması için en yaygın yerler, kalça kemiği, göğüs duvarı veya uzun bacak kemiklerinin ortasında bulunan kemiklerdir.
MEME KANSERİ - 30 yaşından önce nadir görülen meme kanseri kadınlar yaşlandıkça daha yaygın hale gelir. Tanı anında daha ileri yaşta olanlarda hastalığın seyri daha iyi olma eğilimindedir. Meme kanserinin en yaygın belirtisi, bazıları yumuşak ve ağrılı olmasına rağmen, genellikle sert ve ağrısız olan yeni bir şişlik veya kitledir. Genç kadınlarda görülen kitlelerin çoğu meme kanseri olmamakla birlikte, bunların kanser olma riski vardır. Bir kadının yaşı kaç olursa olsun, memede fark edilen kitle ve diğer değişikliklerin meme kanseri olmadığından emin olmak için kontrol edilmesi gerekir.
TESTİS KANSERİ - En sık 20-34 yaş arasındaki erkeklerde görülür, ancak herhangi bir yaşta da ortaya çıkabilir. Çoğu zaman, testis kanserinin ilk semptomu testiste ele gelen kitle veya testislerde şişmedir. Genel olarak, testis kanserlerinin tedaviye yanıtı iyidir ve çoğu iyileştirilebilir.
