Güzel bir rüyayı sadece bir kez görürken aynı kabusu tekrar tekrar görürüz... Peki kabuslar neden bu kadar sık tekrarlanıyor? Bakın psikoloji ne diyor!
Hemen herkes hayatının bir döneminde aynı rüyayı tekrar tekrar görmüştür. Özellikle sınavda başarısız olmak, bir tehlikeden kaçmak veya bir konuşma yapmak zorunda kalmak gibi stresli temalar, en sık rastlanan tekrarlayan rüyalar arasındadır. Peki, neden bu rüyalar genellikle kâbus niteliğinde olur ve zihnimiz bizi aynı rahatsız edici senaryolarla karşı karşıya bırakır?
Uykunun huzur verici olması beklenirken, birçok insan tekrar eden kâbuslarla mücadele eder. Sürekli olarak aynı stresli durumları içeren rüyalar görmek, bilinçaltımızın bize bir mesaj vermeye çalıştığının bir işareti olabilir mi? Bilim insanları, bu tür rüyaların neden oluştuğunu ve onları nasıl kontrol edebileceğimizi anlamaya çalışıyor.
TEKRARLAYAN RÜYALARIN SIRRI
Bazı insanlar hayatları boyunca belirli rüya temalarını tekrar tekrar görürler. Uçtuğunuzu gördüğünüz bir rüya ya da çocukluğunuzdan beri tekrar eden bir mekana dönüş yapmak sıkça yaşanabilir. Ancak, bu tekrar eden rüya türlerinin büyük bir kısmı olumsuz içeriklidir. Peki, neden?
Araştırmalara göre, yetişkinlerin %75'i hayatları boyunca en az bir kez tekrar eden rüya görmüştür. Bu rüya türleri genellikle ikiye ayrılır: birebir aynı olanlar ve benzer temalara sahip olup farklı mekân ve karakterlerle değişenler.
TEKRARLAYAN KABUSLARIN NEDENLERİ
Bilim insanları tekrar eden rüya fenomeninin sebeplerini kesin olarak belirleyemese de, yapılan araştırmalar bazı ipuçları sunuyor. 2022 yılında Almanya'daki Merkezi Ruh Sağlığı Enstitüsü Uyku Laboratuvarı başkanı Michael Schredl tarafından yapılan bir araştırmada, yetişkinlerin %66'sı tekrar eden rüya deneyimlerini "olumsuz içerikli" olarak tanımladı. En sık rastlanan temalar arasında takip edilme, súldırıya uğrama, bir yere geç kalma veya başarısızlık gibi durumlar yer alıyordu.
Schredl'e göre, rüya görme sırasında gerçek hayattaki ufak bir endişe veya güçsüz hissetme hali, rüya aleminde büyütülerek yoğun bir duygu olarak yansıtılıyor. Bazen bu bağlantı açık ve belirgin olmaz, ancak beynimiz bilinçaltımızda saklı olan korkuları ortaya çıkarmaya çalışıyor olabilir.
NEGATİVİTE EĞİLİMİ VE RÜYALAR
Psikoloji ve sinirbilim bu durumla ilgili bazı ipuçları sunuyor. Negatif olaylara daha fazla odaklanma eğilimi, "negatiflik yanlılığı" olarak adlandırılan bir psikolojik fenomene dayanıyor. Evrimsel olarak, insanlar tehlikelerden korunmak için olumsuz olaylara daha fazla dikkat etmek üzere programlanmıştır. Uyku sırasında ise beynimiz mantıksal düşünme bölgelerini baskılar ve duyguları kontrol eden alanları aktive eder. Bu da düşüncelerimizin ve duygularımızın arasındaki filtreyi zayıflatır.
TRAVMA VE TEKRARLAYAN RÜYALAR
Büyük travmatik olaylar, tekrarlayan kabusları çok daha yaygın hale getirebilir. 11 Eylül terör saldırıları veya COVID-19 pandemisi gibi küresel krizler sonrasında insanların negatif rüya deneyimlerinde belirgin bir artış gözlemlenmiştir.
Rüya araştırmacısı Deirdre Leigh Barrett, pandeminin ilk aylarında 15.000'den fazla rüya raporunu inceledi. Bu dönemde insanlar, sevdiklerini kaybetme, büyük felaketler yaşama ve böcek istilası gibi korkutucu rüya temaları bildirdi.
TEKRARLAYAN KABUSLARI KONTROL ALTINA ALMAK
Uzmanlar, tekrarlayan olumsuz rüya görmenin yaygın ve normal olduğunu vurguluyor. Ancak bazı tekniklerle bu rüyalara müdahale etmek mümkün. "Görüntü Tekrarı Terapisi" olarak bilinen bir yöntemde, kişiler kabuslarını olumlu bir sonla yeniden hayal ederek bilinçaltını yeniden programlamaya çalışıyor.
Ayrıca, uyku hijyenine dikkat etmek de önemli bir faktör. Ben-Gurion Üniversitesi'nden bilinç araştırmacısı Nirit Soffer-Dudek, düzenli bir uyku programı oluşturmanın, ekran süresi ve kafein tüketimini azaltmanın, uyumadan önce alkol almamanın daha dengeli bir uyku deneyimi sağlayabileceğini belirtiyor.
Kaynak: Live Science, Scientific American, Verywell Mind
