Kısa çalışmada uzatma kararı nasıl uygulanacak?

Covid – 19 pandemisi dolayısıyla geçen yıl mart ayının son haftasında başlayan kısa çalışma uygulaması 31 Mart’ta sona erdi. İşçi ve işveren sendikaları ile birçok işveren örgütünün uzatılması yönündeki taleplerinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, nisan, mayıs, haziran aylarını kapsayacak şekilde üç ay uzatma kararı alacaklarını açıkladı. Uzatma kararı 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere geriye dönük uygulanacak. Ancak, geriye dönük uygulamadan herkes yararlanamayacak.

Geriye dönük uygulamanın nasıl olacağının ayrıntılarına geçmeden önce kısa çalışma konusunda bugüne kadar yapılanları özetlemek gerekiyor. Kısa çalışma için işletmelerden iki defa başvuru alındı. İlk başvurular 30 Haziran 2021 tarihine kadar olan dönemde toplandı. Geçen yıl boyunca yapılan uzatmalar sadece bu ilk başvuruda isimleri bildirilen işçiler için uygulandı.

Sonradan işe giren veya kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşullarını sonradan dolduran işçiler için ise aralık ayından 31 Ocak 2021 tarihine ikinci bir başvuru daha alındı.

YENİ BAŞVURU ALINMAYACAK

Uzatma kararı daha önce yapılan bu iki başvuruda yer alan işletmeler ve işçiler için uygulanacak. Yeni bir başvuru alınmayacak. Zaten yeni başvuru alınabilmesi ancak kanun değişikliği ile mümkün olabiliyor.

ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILANLARIN TAMAMI İÇİN 1 NİSAN TARİHİ UYGULANACAK

Mart ayında 1 milyon 139 bin işçi kısa çalışma ödeneği aldı. Nisan ayında bu işçilerin yaklaşık 750 – 800 bininin ücretsiz izne çıkartıldığı, kalanının ise normal çalışmaya geçirildiği tahmin ediliyor.

İşçilerin ücretsiz izinde ve kısa çalışmada geçen süreleri Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) eksik gün kodlarıyla bildiriliyor. Kısa çalışma için (27), pandemi ücretsiz izni için (28) kodu kullanılıyor. SGK’ya bildirimler ise ertesi ayın 20’sine kadar yapılıyor.

Dolayısıyla nisan ayına ilişkin prim ve eksik gün bildirimleri 20 Mayıs’a kadar yapılacak. İşçisini nisan ayında ücretsiz izne çıkardığını (28) koduyla bildirmiş olan işletmeler, 1 Nisan’dan geçerli olacak şekilde (27) koduyla değiştirebilecekler. Yani ücretsiz izne çıkartılmış işçiler 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere kısa çalışmada sayılacak. Bu işçiler ayda 1500 TL nakdi ücret desteği yerine, önceki aylarda almakta oldukları tutarda kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) alacaklar.

Uzatma kararı, mart ayında kısa çalışma yapmamış olsa bile KÇÖ hakkı olup nisan ayında ücretsiz izne çıkartılan tüm işçiler için geçerli olacak. Ancak, haktan yararlanabilmek için bunların da (27) koduyla bildiriminin yapılması gerekiyor.

NORMAL ÇALIŞMAYA GEÇİRİLMİŞ İŞÇİLERDE UYGULAMA NASIL OLACAK?

Mart ayında kısa çalışmada iken bu ay normal çalışmaya geçirilmiş işçiler için geriye dönük uygulama söz konusu olmayacak. Uzatma kararı bu kişiler için sadece, kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten geçerli olmak üzere uygulanacak.

İşveren, kararın yayımlandığı tarihe kadar çalıştırdığı işçinin ücretini kendisi ödeyecek. Kararın yayımlandığı tarihten itibaren Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) il müdürlüklerine bu işçiler için tekrar kısa çalışmaya dönüş bildiriminde bulundukları takdirde, uzatma hakkından yararlanabilecekler. Mart ayında kısa çalışma yapmamış olsa bile 31 Ocak’tan önce başvuru yapmış işletmeler de başvuru listesindeki işçileri için üç ay boyunca kısa çalışmaya dahil olabilecekler.

Bu arada, mart ayında kısa çalışmadaki işçisini bu ay normal çalışmaya geçirmiş olan işverenler çalıştırdıkları süre kadar günlük 44.72 TL tutarındaki prim desteğinden yararlanabilecekler.

NORMAL ÇALIŞMA SÜRELERİNİ KISA ÇALIŞMA OLARAK GÖSTEREN İŞLETME SIKINTI YAŞAR

Nisan ayına ait normal çalışmaya ilişkin prim bildirimleri de 20 Mayıs’a kadar yapılacak. İşçisini normal çalışmaya geçirmiş olduğu halde ay boyunca geriye dönük kısa çalışma koduyla bildiren işletmeler iki yönden hukuki sorunla karşı karşıya kalırlar.

Öncelikle işçi çalıştığı günlerin ücretinin ödenmediği, primlerinin de yatırılmadığı gerekçesiyle hem haklarını talep eder, hem de kıdem tazminatını almaya hak kazanacak şekilde iş akdini haklı fesih yapar.

Suistimalin tespit edilmesi halinde işçilere verilen kısa çalışma ödenekleri işletmeden faiziyle geri alınır. Ayrıca işletmenin yararlanmakta olduğu prim desteği ve teşvikler de kesilir.