Her şey Ali Paşa'yla başlamış

Basın Müzesi'nde düzenlenen 'Mizahın ve Çizginin Işığında Basın Özgürlüğü' panelinde, TGC Başkanı Orhan Erinç ile Karikatürcüler Derneği üyesi Akdağ Saydut konuştu.

Saydut, Türkiye'de bir basın özgürlüğü sorunu olduğunu ifade ederek, geçmişten bugüne yasaklı karikatürler olduğunu belirtti.

'ANORMALLİKLER YAŞIYORUZ'

Türkiye'deki basın özgürlüğünün gerçekten bir sorun haline geldiğini belirten Saydut, "Çünkü demokratik bir ülkede mi yaşıyoruz ben son zamanlarda anlayamıyorum. Sayın Başbakan çıkıyor ve 'Bu ülkede Amerika'dan daha ileri demokrasi var' diyor. Ertesi gün bakıyoruz 8 gazeteci içeri alınmış, 5 karikatürcüye dava açılmış. Anormallikler yaşıyoruz sürekli olarak'' diye konuştu.

Buradan yola çıkarak, Türkiye'nin karikatür tarihindeki gelişmeleri incelediğini ifade eden Saydut, geçmişten bugüne kadar yasaklı karikatürler olduğunu gördüğünü belirtti.

Türkiye'de karikatür sanatının monarşi ve demokrasi dönemlerini yaşadığını ifade eden Saydut, monarşi döneminde hem meşrutiyetin hem de sıkıyönetimin olduğunu, ancak demokrasi sürecinde de hem demokrasinin hem de sıkıyönetimin olduğunu anlattı.

OSMANLI VE ALİ PAŞA

Saydut, şunları söyledi:

''Sıkıyönetim olmadığı zaman, olağanüstü hal var. Dolayısıyla bizdeki basın özgürlüğünün omurgası şahane. Bu bir dinozor iskeletine benziyor diyebiliriz. Osmanlı Nizamnamesi'nde, hiçbir gazeteciye bir şey yapılmıyor, tatile gönderiliyorlar. Ali Paşa'nın adıyla anılan bir Ali Kararnamesi var. Bugün başımıza sarılmış ne kadar bela varsa özgürlüğünün kısıtlanması ile ilgili, kararnamenin içine 'Ali' bir şekilde yerleştirilmiş. Herkes de oradan kopya çekiyor nedense.

Türk tarihinde bir mizah dergisinin kapatılmasına sebep olan ilk karikatür, Diyojen dergisinde Ali Paşa'nın ölümünden sonra yerine atanan Mahmut Nedim Paşa'nın gelişine sevinen basını yansıtan karikatürdür. Dergiyi tatile gönderiyorlar. Diyojen'in bir özelliği var, çıkan 123 sayıda da basın özgürlüğü ile ilgili konuları eleştiriyor. Eleştirdiği konu, mahkeme kararı olmadan kapatılması. Ancak daha sonra derginin yöneticileri dayanamıyor ve dergiyi toptan kapatıyorlar.''

'İMZALADILAR AMA...'

Panelde konuşan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Orhan Erinç de, tazminat ve ceza davalarının karikatür sanatçılarının üretimlerini sınırladığını söyledi.

Türkiye'nin ifade özgürlüğü kavramını daha da genişletmek için çalışmalar yapan Avrupa Konseyi'nin kurucuları arasında olduğunu anımsatan Erinç, konseyin bakanlar komitesinin aldığı tavsiye kararlarından birinin de mizah ve karikatüre, yargının, siyasetçilerin, bürokrasinin hoşgörü göstermesinin gerekliliği üzerine olduğunu vurguladı.

Erinç, ''Bu tavsiye kararlarının altında tabii Türkiye Cumhuriyeti'ni temsil eden kamu görevlilerinin ve bakanların imzaları da var ama tavsiye kararlarının altına imza atanlar bu kararların uygulanması için Türkiye Cumhuriyeti yasasında özellikle gerekli değişikliklerin yapılması için adım atmama konusunda tutarlı bir yaklaşım sergiliyorlar'' diye konuştu.