Mimar Sinan'ın Büyükçekmece'deki yapıları

Mimar Sinan'ın İstanbul'daki izini sürmeye çalıştığımız bu yazı dizisini Beşiktaş-Üsküdar ve suriçiyle sınırlı tuttuk. Elbette Sinan'ın İstanbul'da yaptığı eseler bu rotayla da sınırlı değildi. Sözgelimi Eyüp Sultan ilçesi sınırlarında bulunan Zal Mahmut Külliyesi, Kasımpaşa semtindeki Piyale Paşa Camii başlı başına geziyi hak eden yapılardan sadece birkaçıydı. Yazıdaki amaç Sinan'ın İstanbul'daki eserlerine bir ısındırma çalışması olarak kabul edilmesiydi. Okurlarımızın bu gezinin ardından başlı başına çizecekleri rotalarla İstanbul'daki Sinan eserlerinin izini sürmelerini tavsiye ederiz. Bereket versin ki bu konuda birbirinden değerli kitap ve literatür mevcut.

Description

SİNAN'IN MUHTEŞEM KÖPRÜSÜ

Gezimizin son bölümünü Büyükçekmece notlarına ayırdık. Büyükçekmece’ye giderken yolunuzun üstünde bulunan Beylikdüzü’nde Kapuağası (Haramidere) Köprüsü’ne bakmanızı öneririz. Buradan Büyükçekmece'ye geldiğimizde ilçede bulunan "Üç Sinan" yapılarından en görkemlisi Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü’ne geliriz.Büyükçekmece Köprüsü, günümüze ulaşan muhteşem bir mimari örneğidir. Mimar Sinan’ın ustalığını ve hatta dehasını gösteren bu yapı, mimarisi ve çok geniş bir arazi üzerinde kurulmuş olması bakımından da Osmanlı mimarisinin göz kamaştırıcı bir anıtıdır. Batıdan kara yoluyla gelirken bu köprünün üstünden geçen bütün yabancı seyyahlar seyahatnamelerinde bu mimari şaheserden hayranlıkla bahsederler. Osmanlı döneminde Rumeli’ye yapılan seferlerin çoğu bu köprü üzerinden geçilerek gerçekleşti. 1877 Osmanlı-Rus, 1912 Balkan savaşlarında bozguna uğrayan ordunun bu köprü üzerinden dönüşü de hazin bir hatıradır. 1960’lı yıllarda bir Rum’un kışkırttığı iki kişi, içinde güya büyük bir hazinenin saklı olduğuna inanarak köprünün kitabe köşkünde Mimar Sinan’ın adının yazılı olduğu kısmı kitabe ile birlikte parçalamışlardır. Daha sonra bu kısım ve kitabe yeniden yapıldı. 1970 yılında da tarihi ve mimari önemi göz önüne alınarak köprünün harap olan bazı bölümleri restore edildi. Bugün esas trafik az ileride yapılmış olan modern köprüden geçirilmiş ve bu tarihi eser nispeten korunmuştur.

SOKOLLU MEHMET PAŞA MESCİDİ

Aynı bölgede Sokollu Mehmet Paşa Mescidi de görülmeye değer yapılardan. Çeşitli zamanlarda geçirdiği tadilatlarla özgünlüğünü kaybetmiş olan mescidin minare şerefesine Sinan’ın pek bir özendiği dikkati çekiyor. Aynı şekilde Fatih’te kendi adına yaptığı mescidin minaresinin şerefesinde de benzerlik bulunuyor. Mescidin hemen karşısında bulunan Sultan Süleyman Kervansarayı’na uğranılmazsa bu gezi eksik kalacaktır.

ELE GEÇMEZSE SEVDİĞİMİZ; ELDEKİNİ SEVMELİYİZ!

Yazımızın başında Mimar Sinan’ın suriçinde bulunan belli başlı yapılarından derlediğimiz bu seçki bir giriş mahiyetindedir. Şairin "hürriyet tuzsuz su içmeye benzer içtikçe susuzluğunuz artar" diye özetlediği gibi İstanbul’da Sinan’ı izlemek de benzer bir ihtiyaca karşılık gelir. Şükür ki, bu alanda oldukça zengin literatür mevcuttur. Meraklıları Sinan’ın İstanbul’daki muhteşem eserlerinin izini takip etmesi için bu kitaplara başvurması yeterlidir.

Notlarımızı hoyratça harcadığımız bu kentin tarihi zenginliklerine duyduğumuz hüzüne teselli olarak hat sanatçısı Uğur Derman’ın “Türk Hat Sanatının Şaheserleri” albümünde zikrettiği o zarif beyiti alıntılayarak noktalayalım:

“Ele geçmezse eğer sevdiğimiz

Çare ne? Eldekini sevmeliyiz!”

Beşiktaş'tan Üsküdar'a Sinan'ın izinde

MİMAR SİNAN İSMİ BİR DÖNEMİN ADI

Mimar Sinan'ın İstanbul'a kazandırdığı irili-ufaklı eserlerinden bir liste yapmak isteyince karşımıza devasa bir tablo çıktı. Unutmamak gerekir ki büyük mimar Anadolu ve Balkanlar'da birçok esere imza attığını da düşünürsek onun isminin sadece kendini değil bir dönemi temsil ettiğini söylemek abartılı olmayacaktır.

Sur içinde Sinan'ın izini sürmek

İşte Sinan'ın İstanbul'daki eserleri:

Süleymaniye Camii, Şehzade Mehmet Camii, Ayasofya Camii, Mihrimah Sultan Camii Edirnekapı, Mihrimah Sultan Câmii Üsküdar’da, Kebeciler Kervansarayı, Saray-ı Atîk Tâmiri, Saray-ı Cedîd-i Hümâyûn Tamiri, Üsküdar Sarayının Tamiri, Galatasaray’ın eski yerine yeniden inşası, Atmeydanı Sarayının yeniden inşası, İbrahim Paşa Sarayı, Yenikapı Sarayının yeniden inşası, Kandilli Sarayının yeniden inşası, Fenerbahçe Sarayının yeniden inşası, İskender Çelebi Bahçesi Sarayının yeniden inşası, Halkalı Pınar Sarayının yeniden inşası, Rüstem Paşa Sarayı (Kadırga’da), Mehmed Paşa Sarayı (Kadırga’da), Mehmed Paşa Sarayı (Ayasofya yakınında), Mehmed Paşa Sarayı (Üsküdar’da), Rüstem Paşa Sarayı (Üsküdar’da), Siyavuş Paşa Sarayı, Siyavuş Paşa Sarayı (Üsküdar’da), Siyavuş Paşa Sarayı (yine Üsküdar’da), Ali Paşa Sarayı, Ahmed Paşa Sarayı, Ferhad Paşa Sarayı, Pertev Paşa Sarayı, Sinan Paşa Sarayı, Sofu Mehmed Paşa Sarayı, Mahmud Ağa Sarayı, Mehmed Paşa Sarayı, Şâh-ı Hûbân Kadın Sarayı, Pertev Paşa Sarayı, Ahmet Paşa Sarayı, Ahmed Paşa Sarayı (Taşra Çiftlik’te), Ahmed Paşa Sarayı (Eyüp’te), Ali Paşa Sarayı (Eyüp’te), Mehmed Paşa Sarayı (şehrin dışında Rüstem Çelebi Çiftliğinde), Mehmed Paşa Sarayı (Bosna’da), Rüstem Paşa Sarayı (İskender Çelebi Çiftliğinde), Buğday mahzeni, Zift Mahzeni, Anbar (sarayda), Anbar (Has Bahçe Yalısında), Mutfak ve kiler (sarayda), Mahzen (Unkapanı’nda), İki adet anbar (Cebe hane yakınında), Kurşunlu Mahzen, Sokullu Mehmed Paşa Camii, Atik Valide Camii, Mustafa Paşa Camii, Güzelce Kasımpaşa Camii, Bali Paşa Camii, Kılıç Ali Paşa Camii, Sinan Paşa Camii, Haseki Camii, Sokullu Mehmet Paşa Câmii, Odabaşı Câmii, Hamâmî Hâtun Câmii, Ferruh Kethüdâ Câmii, Kazasker İvaz Efendi Camii, Ahî Çelebi Câmii, Ebü’l-Fazl Câmii, Sinan Paşa Camii, Eski Vâlide Câmii, Ferhad Paşa Câmii, Drağman Yunus Camii, Gazi Ahmet Paşa Camii, Hadım İbrahim Paşa Camii, Molla Çelebi Camii, Nişancı Paşa Çelebi Câmii, Piyale Paşa Camii, Rüstem Paşa Câmii, Zâl Mahmud Paşa Câmii, Çavuşbaşı Camii, İskender Paşa Câmii, Şehzâde Cihangir Câmii, Şemsi Paşa Camii, Osman Şah Validesi Câmii, Sultan Bâyezîd Kızı Câmii, Ahmed Paşa Câmii, İbrahim Paşa Câmii, Bâli Paşa Câmii, Hacı Evhad Câmii, Kazasker Abdurrahman Çelebi Câmii, Mahmud Ağa Câmii, Hoca Hüsrev Câmii, Defterdar Süleyman Çelebi Câmii, Yunus Bey Câmii, Hürrem Çavuş Câmii, Sinan Ağa Câmii, Süleyman Subaşı Câmii, Kasım Paşa Câmii, Muhiddin Çelebi Câmii, Molla Çelebi Câmii, Mesih Mehmed Paşa Câmii, Rüstem Paşa Medresesi, Semiz Ali Paşa Medresesi, Şehzâde Sultan Mehmet Medresesi, Haseki Sultan Medresesi, Valide Sultan Medresesi, Kahriye Medresesi, Mihrimah Sultan Medresesi Üsküdar, Mihrimah Sultan Medresesi Edirnekapı, Mehmed Paşa Medresesi Kadırga, Mehmed Paşa Medresesi Eyüp, Osman Şah Validesi Medresesi, Rüstem Paşa Medresesi, Ali Paşa Medresesi, Ahmed Paşa Medresesi, Sofu Mehmed Paşa Medresesi, İbrahim Paşa Medresesi, Sinan Paşa Medresesi, İskender Paşa Medresesi, Kasım Paşa Medresesi, Süleymaniye Medreseleri, Yavuz Sultan Selim Medresesi, İbrahim Paşa Medresesi, Şemsi Ahmed Paşa Medresesi, Kapı Ağası Mahmud Ağa Medresesi, Kapı Ağası Cafer Ağa Medresesi, Ahmed Ağa Medresesi, Hâmid Efendi Medresesi, Malûl Emir Efendi Medresesi, Ümm-i Veled Medresesi, Üç Baş Medresesi, Kazasker Perviz Efendi Medresesi, Hâcegizâde Medresesi, Ağazâde Medresesi, Yahya Efendi Medresesi, Defterdar Abdüsselâm Bey Medresesi, Tûtî Kâdı Medresesi, Hakîm Mehmed Çelebi Medresesi, Hüseyin Çelebi Medresesi, Şahkulu Medresesi, Emin Sinân Efendi Medresesi, Karcı Süleyman Bey Medresesi, Hâcce Hâtun Medresesi, Defterdar Şerifezâde Medresesi, Kadı Hakîm Çelebi Medresesi, Kirmasti Medresesi, Sekban Ali Bey Medresesi, Nişancı Mehmed Bey Medresesi, Kethüdâ Hüseyin Çelebi Medresesi, Gülfem Hâtun Medresesi, Mehmed Ağa Medresesi, Süleymaniye Külliyesi, Haseki Külliyesi, Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi, Atik Valide Sultan Darülkurrası, Sokullu Mehmet Paşa Darülkurrası, Sultan Süleyman – Süleymaniye Darülkurrası, Sultan Süleyman Han Dârülkurrâası, Valide Sultan Dârülkurrâsı, Hüsrev Kethüdâ Dârülkurrâsı, Mehmed Paşa Dârülkurrâsı, Müftü Sadi Çelebi Dârülkurrâsı, Sokullu Mehmet Paşa Dârülkurrâsı, Kadızâde Efendi Dârülkurrâsı, Sultan Süleyman – Süleymaniye Darüşşifası, Haseki Sultan Dârüşşifâsı, Valide Sultan Dârüşşifâsı, Şehzade Mehmet Türbesi, Kanuni Sultan Süleyman Türbesi, Arap Ahmed Paşa Türbesi, Yahya Efendi Türbesi, Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi, Arap Ahmet Paşa Türbesi (Fındıklı), Sultan Süleyman Türbesi, Şehzâde Sultan Mehmed Türbesi, Sultan Selim Türbesi, Hüsrev Paşa Türbesi, ŞehzadelerTürbesi, Vezir-i Azam Rüstem Paşa Türbesi, Ahmed Paşa Türbesi, Mehmed Paşa Türbesi, Siyavuş Paşa Türbesi, Zâl Mahmud Paşa Türbesi, Şemsi Ahmed Paşa Türbesi, Kılıç Ali Paşa Türbesi, Pertev Paşa Türbesi, Şâh-ı Hûban Türbesi, Haseki Hürrem Sultan Türbesi, Atik Valide Sultan Hamamı, Kılıç Ali Paşa Hamamı, Hürrem Sultan Hamamı, Hürrem Sultan Hamamı – Mihrimah Sultan Hamamı, Haseki Sultan Hamamı, Sultan Süleyman Hamamı, Süleymaniye Hamamı, Üç Kapılı Hamam (Topkapı), Üç Kapılı Hamam (Üsküdar), Valide Sultan Hamamı, Valide Sultan Hamamı, Mihrimah Sultan Hamam, Lütfi Paşa Hamamı, Mehmed Paşa Hamamı, Mehmed Paşa Hamamı, Koca Mustafa Paşa Hamamı, İbrahim Paşa Hamamı, Kapı Ağası Yâkub Ağa Hamamı, Sinan Paşa Hamamı, Molla Çelebi Hamamı, Kaptan Ali Paşa Hamamı, Kaptan Ali Paşa Hamamı, Müftü Ebüssüûd Efendi Hamamı, Mîrmirân Kasımpaşa Hamamı, Merkez Efendi Hamamı, Nişancı Paşa Hamamı, Hüsrev Kethüdâ Hamamı, Çatalca’da Hamam, Rüstem Paşa Hamamı (Sapanca), Sarı Kürz Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı (Karagümrük), Yakup Ağa Hamamı (Tophane), Haydar Paşa Hamamı, İskender Paşa Hamamı, Odabaşı Behruzağa Hamamı, Kethüdâ Kadın Hamamı, Beykoz Hamamı, Emir Buhârî Hamamı, Hamam (Eyüp), Dere Hamamı, Salih Paşazade Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı, Rüstem Paşa Hamamı (Cibali), Valide Sultan Hamamı, Sultan Süleyman İmâreti, Kervansaray (Sultan Süleyman İmâreti yakınında), Kervansaray (Büyükçekmece), Bend Kemeri, Uzun Kemer, Kapı Ağası Köprüsü, Mağlova Kemeri, Gözlüce Kemer, Müderris köyü yakınındaki kemer, Kırık Kemer, Sultan Selim İmâreti, Büyük Çekmece Köprüsü, Silivri Köprüsü, Şehzâde Sultan Mehmed İmâreti, Valide Sultan İmâreti, Mihrimah Sultan İmâreti