Motorin-benzin fiyatı farkında Türkiye dünya dördüncüsü

Uluslararası piyasalardaki arz-talep bozulması motorin ile benzin fiyatları arasında tarihi bir fark oluşmasına yol açtı. Dünyada 92 ülkede motorin benzinden daha pahalıya satılırken bu farkın en yüksek olduğu ülke yüzde 315.6 ile Nijerya oldu. İç tüketimin yüzde 37'sini doğrudan ithalatla sağlayan Türkiye'de ise fark yüzde 32.67'ye ulaştı. Türkiye dünyada motorin-benzin fiyatı farkının en yüksek olduğu 4. ülke oldu. Bu yıl benzinin litresine yüzde 59.7'lik zam gelirken zam oranı motorinde yüzde 115'i buldu

Selim Karahan

skarahan@haberturk.com

Giriş: 19.10.2022 - 08:27 Güncelleme: 19.10.2022 - 09:33

ABONE OL

Motorin-benzin farkında Türkiye dünya dördüncüsü

ABONE OL

2022 yılına enerji fiyatları damga vurmaya devam ediyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişiminin ve koronavirüs salgını sonrası toparlanan talebin etkisiyle petrol fiyatları 2022 genelinde yükseldi.

Brent petrolün varil fiyatı mart ve haziran aylarında 120 doların üzerini gördü. Bugün itibarıyla varil fiyatı 90.5 dolara kadar gerilese de yıl genelinde şu ana kadar yüzde 33 yükseldi.

Buna dolar/TL'deki yükseliş de eklenince akaryakıt fiyatlarında araç sahiplerini üzen zamlar geldi. Dolar/TL bu yıl yüzde 41.5 yükseldi.

Bunun sonucu olarak benzinin litresi sene başı 12.91 liradan satılırken bugün satış fiyatı 20.62 lira oldu. Yani toplamda yüzde 59.7'lik bir zam yapıldı. Motorinde ise daha hızlı bir yükseliş gerçekleşti. Motorinin litresi sene başında 12.75 lira ile benzinden ucuza satılırken bugün 27.37 liraya yükseldi. Motorindeki zam yaklaşık yüzde 115 oldu.

REKLAM

Böylece uzun süre benzinden daha ucuza satılan motorin ilk kez benzinin bu kadar üzerinde bir fiyata ulaştı. Motorindeki hızlı yükseliş uluslararası piyasalardaki gelişmelerinde bir yansıması oldu. 2022'de uluslararası piyasalarda motorinin toptan satış fiyatı yüzde 24, benzininki ise yüzde 14 yükseldi.

Motorin fiyatlarındaki yükselişte dünya genelinde rafinerilerin koronavirüs sonrası artan talebe rağmen eski üretim miktarlarına erişememesi neden oldu. Özellikle Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişimi, bu ülkelerin önemli motorin üreticileri olması sebebiyle, fiyatlarda yukarı yönlü baskı oluşturdu. Türkiye'nin motorin ihtiyacının bir kısmını doğrudan ithalatla sağlaması uluslararası piyasalardaki değişimlerin fiyatlara yansımasını hızlandırıyor.

EPDK verilerine göre yılın ilk 7 ayında Türkiye'de 13.5 milyon ton motorin tüketildi. Yurtiçindeki rafinerilerde toplam 10 milyon ton üretim yapıldı. Bunun 1.3 milyon tonu ihraç edildi. İlk 7 ayda motorin ithalatı ise 1.3 milyon ton oldu. Üretim yüzde 9.3 artarken, ithalat yüzde 12.2 düştü. Bu gelişmelere rağmen iç tüketimin yaklaşık yüzde 37'si ithalatla karşılandı.

Ocak-temmuz dönemi petrol Türkiye piyasası gelişmeleri:

ÜRÜN TÜRÜ	ÜRETİM	İTHALAT
2021	2022	Değişim (%)	2021	2022	Değişim (%)
Ocak-Temmuz	Ocak-Temmuz	Ocak-Temmuz	Ocak-Temmuz
Benzin Türleri	2.411.990,911	3.033.916,603	25,78	4.748,000	0,000	-100,00
Motorin Türleri	9.183.743,176	10.039.147,920	9,31	5.648.542,562	4.957.647,426	-12,23
Fuel Oil Türleri	72.057,066	-9.062,746	-	148.112,126	327.685,134	121,24
Havacılık Yakıtları	1.737.217,737	2.761.359,312	58,95	76.732,971	194.018,535	152,85
Denizcilik Yakıtları	540.098,757	1.251.717,581	131,76	69.495,339	19.951,614	-71,29
Gazyağı	985,500	998,722	1,34	0,000	0,000	0,00
Diğer Ürünler	5.546.670,459	5.282.395,281	-4,76	919.358,706	1.533.182,330	66,77
Toplam	19.492.763,606	22.360.472,673	14,71	6.866.989,704	7.032.485,039	2,41

Motorin ithalatında ise Rusya ilk sırada yer almaya devam etti. Yine EPDK verilerine göre temmuz ayında ithal edilen 801 bin ton motorin ithal edilirken Rusya'nın bu ithalattaki payı yüzde 47 oldu.

Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi yılın ilk 7 ayında herhangi bir petrol ürününde Türkiye'de arz açığı yaşanmadı. Ancak motorin fiyatlarındaki gelişmeler tüketici ve üreticiye fazladan zam olarak yansıdı.

150 ülkenin akaryakıt fiyatlarını haftalık olarak güncelleyen enerji veri platformu GlobalPetrolPrices.com'da yer alan bilgilere göre bu hafta itibarıyla dünyada 92 ülkede motorin benzinden daha pahalıya satılıyor. Aşağıdaki tabloda söz konusu ülkelerdeki benzin ve motorinin litre satış fiyatları yer alıyor.

Motorin fiyatının benzin fiyatına göre en yüksek olduğu ülke ekim itibarıyla Nijerya oldu. Nijerya'da motorin ile benzin satış fiyatı arasında yüzde 315'lik bir fark var. Bunun nedeni petrol üreticisi olan Nijerya'nın motorin üreten bir rafinerisinin bulunmaması. Ayrıca devlet benzin fiyatlarını çeşitli mekanizmalarla sübvansiyon sağlarken, dizel fiyatlarında herhangi bir destek vermiyor.

	Ülke	Benzin ($)	Dizel ($)	Fark(%)
1	Nijerya	0,436	1,812	315,60
2	Haiti	0,539	0,762	41,37
3	Brezilya	0,904	1,258	39,16
5	Burma	1,027	1,371	33,50
4	Türkiye	1,108	1,470	32,67
6	Endonezya	0,926	1,202	29,81
7	BAE	0,795	1,024	28,81
8	Sudan	0,903	1,163	28,79
9	İsveç	1,948	2,508	28,75
10	ABD	1,087	1,380	26,95
11	Gana	1,075	1,353	25,86
12	Sırbistan	1,423	1,762	23,82
13	Güney Kıbrıs	1,403	1,730	23,31
14	Gitmek	1,036	1,258	21,43
15	Hırvatistan	1,428	1,729	21,08
16	Lüksemburg	1,671	2,021	20,95
17	Arnavutluk	1,701	2,043	20,11
18	Arjantin	1,003	1,204	20,04
19	Romanya	1,423	1,704	19,75
20	Slovenya	1,372	1,634	19,10
21	Yeşil Burun	1,228	1,458	18,73
22	Lübnan	0,950	1,126	18,53
23	Butan	0,999	1,184	18,52
24	Karadağ	1,281	1,514	18,19
25	Güney Afrika	1,212	1,431	18,07
26	Liberya	1,282	1,504	17,32
27	Avustralya	1,041	1,211	16,33
28	Afganistan	0,989	1,142	15,47
29	Bosna Hersek	1,384	1,595	15,25
30	İsviçre	1,920	2,208	15,00
31	Kırgızistan	0,792	0,910	14,90
32	Macaristan	1,533	1,758	14,68
33	Gürcistan	1,264	1,448	14,56
34	Grenada	1,037	1,186	14,37
35	Zimbabve	0,921	1,052	14,22
36	Polonya	1,278	1,458	14,08
37	Monako	1,700	1,939	14,06
38	Avusturya	1,708	1,948	14,05
39	Kazakistan	0,442	0,503	13,80
40	Fransa	1,544	1,750	13,34
41	Porto Riko	1,169	1,323	13,17
42	Belçika	1,910	2,160	13,09
43	Kuzey Makedonya	1,404	1,586	12,96
44	Lihtenştayn	1,885	2,128	12,89
45	Bulgaristan	1,399	1,571	12,29
46	Svaziland	1,162	1,300	11,88
47	Jamaika	1,534	1,714	11,73
48	Birleşik Krallık	1,779	1,983	11,47
49	Benin	0,888	0,989	11,37
50	Özbekistan	1,059	1,172	10,67
51	Namibya	1,111	1,223	10,08
52	İspanya	1,692	1,861	9,99
53	Malawi	1,706	1,876	9,96
54	Almanya	1,902	2,088	9,78
55	Kuveyt	0,338	0,371	9,76
56	Moldova	1,290	1,413	9,53
57	İtalya	1,634	1,789	9,49
58	Botsvana	1,209	1,322	9,35
59	Litvanya	1,688	1,843	9,18
60	San Marino	1,437	1,567	9,05
61	Güney Kore	1,172	1,272	8,53
62	Çekya	Çekya1,611	1,740	8,01
63	Umman	0,621	0,67	7,89
64	Ukrayna	1,337	1,441	7,78
65	Zambiya	1,360	1,460	7,35
66	Vietnam	0,952	1	7,14
67	Slovakya	1,634	1,749	7,04
68	İrlanda	1,678	1,794	6,91
69	Tanzanya	1,238	1,322	6,79
70	Filipinler	1,141	1,217	6,66
71	Burundi	1,585	1,683	6,18
72	Panama	1,079	1,142	5,84
73	Danimarka	2,096	2,213	5,58
74	Etiyopya	1,083	1,137	4,99
75	Guatemala	1,244	1,305	4,90
76	Malezya	0,439	0,46	4,78
77	Pakistan	1,035	1,084	4,73
78	Guyana	1,031	1,079	4,66
79	Norveç	2,195	2,297	4,65
80	Rusya	0,798	0,834	4,51
81	Letonya	1,717	1,792	4,37
82	Kanada	1,432	1,486	3,77
83	Finlandiya	2,066	2,130	3,10
84	Lesoto	1,253	1,283	2,39
85	Kosta Rika	1,342	1,372	2,24
86	Maldivler	1,033	1,056	2,23
87	Yunanistan	1,957	1,992	1,79
88	Aruba	1,414	1,439	1,77
89	Fiji	1,268	1,290	1,74
90	Portekiz	1,771	1,801	1,69
91	Mozambik	1,361	1,377	1,18
92	Hollanda	1,883	1,893	0,53

Motorin-benzin farkında Nijerya'yı 41.37'lik fark ile Haiti, yüzde 39.16 ile Brezilya ve yüzde 33.5 ile Burma takip etti. Son toplu verilere göre Türkiye yüzde 32.67 ile dünyada tüketicilerin benzine göre motorine en fazla fark ödediği 4. ülke oldu.