Enflasyonda önce baz, sonra gaz, şimdi de yaz etkisi mi?

Yılın ikinci yarısına girerken finansal yatırım araçlarının bir bilançosunu çıkardık. Yılın ikinci yarısında beklenenleri ele aldık. Bugün de makro ekonomik gelişmeleri ve beklentileri irdeliyoruz. Bunu da büyüme, istihdam, bütçe, cari açık ve enflasyon gibi 5 ana başlıkta yapacağız. Öncelikle ekonominin en önemli sorunu olan enflasyondan başlayalım.

➔Bugün açıklanan enflasyon yüzde 3.92 ile haziran aylarının en yüksek ikinci aylık enflasyonu oldu. Geçen yılki aylık yüzde 4.95 ise tüm zamanların rekoruydu.

➔Haziran aylarında genelde meyve sebze fiyatlarının etkisiyle enflasyon düşerdi. Buna da yaz etkisi veya meyve sebze etkisi denirdi. Yaz aylarının eksi enflasyonu en son 2017’de görüldü. Son yıllarda genelde gıda fiyatları yüksek seyrediyor. Kasım 2018’deki eksi enflasyon ise istisna teşkil ediyor.

➔Geçen yılki rekor artışta hem kur, hem de Ukrayna’daki savaş nedeniyle küresel gıda fiyatlarındaki tırmanış etkili olmuştu.

➔Bu yılki haziran ayında enflasyonun geçen geçen yılkinden daha düşük çıkmasıyla yıllık TÜFE rakamı da 1 puandan fazla geriledi ve yüzde 38.21’e indi.

➔Ancak bu rakam ekim 2022’de başlayan yıllık enflasyon düşüşündeki son ay olabilir.

➔Çünkü temmuz ayının geçen yılki enflasyon rakamı yüzde 2.37, ağustos verisi yüzde 1.46. Enflasyonda düşüşün sürmesi için bu rakamların altında bir gerçekleşmenin olması gerekiyor.

➔Peki bu mümkün mü? Bu koşullarda çok zor.

➔Bunun birkaç nedeni var. En önemlisi döviz kuru ki, önceki günlerde belirttik, dolar ve eurodan oluşan sepet kur TL karşısında seçim sonrasında sert bir yükselişle yüzde 32 arttı.

➔Kurdan enflasyona geçişkenlik de son yıllarda yüksek seyrediyor ve yaklaşık yarı yarıya dikkate alınıyor. Prof. Hakan Kara ekim ayına kadar bu etkiyi 15 puan olarak hesaplıyor.

➔Nitekim geçişkenlik etkisi ilk önce üretici fiyatlarında görüyoruz. Haziranda yurtiçi üretici fiyatları yüzde 6.50 arttı. Rakam aylık bazda ekim sonrasının en yükseği.

➔Yıllık bazda da Ekim 2022’de yüzde 157.69’dan başlayan sürt düşüş Mayıs 2023’te yüzde 40.76’ya inilmesinden sonra Haziranda yüzde 40.42 ile kesildi.

➔Üretici fiyatlarındaki bu sıçrama önümüzdeki aylarda tüketici fiyatları üzerinde yükseltici yönde baskı yaratacak.

➔Enflasyonun yükselişinde sadece kur artışının maliyet ve beklentiler kanalından fiyatları artırmasıyla bitmiyor.

➔Yıl ortası itibariyle ücret, maaş ve emekli maaşlarına yapılan zamlar, EYT emeklilerine yapılan ödemeler de enflasyonu talep kanalından yükseltici etki yapacak.

➔Faizler henüz tasarruf yapmayı özendirici olmadığından ele geçen para büyük ölçüde harcamaya gidecek. Zaten canlı olan yurtiçi talep daha canlanacak ve bu ortamda satıcılar fiyatları daha kolay yükseltecek.

➔Özetle yılın ilk yarısında döviz kurunun tutulması, seçim öncesi zamların yapılmaması, mayıs ayında konutlara bedava doğalgaz verilmesi ve en çok da baz etkisiyle geriledi.

➔Artık bazın da, doğalgazın da ve en çok da döviz kurunun tutulmasın da sonuna geldik.

➔Negatif faiz de, parasal genişleme de, mali genişleme de, kredi genişlemesi de dozu azalarak sürüyor. Ücret ve maaşlar artıyor.

➔Bundan sonrası enflasyon tırmanması. Yerel seçimlere kadar aşağı yukarı böyle. Belki seçim öncesi bazı idari önlemlere başvurulursa tırmanış kesintiye uğrayabilir. Ancak o da birikmeye yol açar.

➔Yerel seçim sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan esaslı bir istikrar programı uygulamaz, böyle bir programı desteklemezse yüksek enflasyon devam eder. Bu anlamda büyük bir fırsat da kaçar.

➔Çünkü bir sonraki genel seçime 4 yıllık süre var. Son seçimlerde gördük ki, refahın yayılmasına ve seçmen kitlesinin memnun edilmesine 1.5 yıl yetiyor.

➔Dolayısıyla Mart 2024 sonrasında iktidarın acı reçeteyi yürürlüğe koyması, ekonomide istikrar paketi uygulaması, işleri toparlaması, Hazine ve Merkez Bankası kasalarını doldurması için 2.5 yıllık bir fırsat penceresi kalıyor.

➔Bu fırsat kullanıldı kullanıldı, yoksa geçmiş olsun.

➔Diğer dört ana konudaki gelişmeleri irdelemeye devam edeceğim.