Çocuklarda hipertansiyon giderek artıyor

CEYDA ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK

cerenoglu@htgazete.com.tr

Dünya çapında önemli bir sağlık sorunu olan hipertansiyonun çocuklarda görülme sıklığı giderek artıyor. Oranın yüzde 3 – 5 arasında olduğuna dikkat çeken uzmanlar, son yıllarda bir salgın haline dönüşen obezite tehlikesinin, okul çocuklarında hipertansiyon artışının en önemli nedeni olduğunu düşünüyor.

Bir çok sistemik hastalığın eşlik ettiği tablolar sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da hipertansiyona neden oluyor. Tuz içeriği yüksek olan hazır gıdalarla beslenme, bilgisayar ve televizyon karşısındaki hareketsizlik çocukları şişmanlığın kucağına atıyor.

Önlenebilir sağlık sorunları arasında ilk sıralarda yer alan obezitenin sürekli artış göstermesi ise hipertansiyona davetiye anlamına geliyor. Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı, çocuklarda şişmanlık ve hipertansiyon ilişkisine dair bilgiler veriyor.

ÇOCUKTA SAĞLIKLI KAN BASINCI DEĞERLERİ

Çocuklarda normal kan basıncı değeri; en az üç ölçüm ortalaması sistolik veya diyastolik kan basıncının yaşa, cinsiyete ve boya göre 90. persantilin altında olması ile tanımlanıyor. Örneğin; 2 yaşında 50. persantilde boy uzunluğu olan kız çocukta normal kan basıncı değerinin en yüksek 101/59 mmHg, 6 yaşında 75. persantilde boy uzunluğu olan erkek çocukta 115/75 mmHg, 17 yaşında 90. persantilde boy uzunluğu olan bir kız çocukta ise 120/80 mmHg olması gerekiyor. Elde edilen veriler bu değerlerin üzerinde ise çocuklar hipertansiyon hastası olarak tanımlanıyor.

YENİDOĞAN BEBEKTE HİPERTANSİYON OLUR MU?

Yenidoğan bebeklerde hipertansiyon sıklıkla böbrek damar hastalıklarına, böbreğin yapısal bozukluklarına, aort kapakçığı bozukluklarına, akciğer gelişim bozukluklarına ve ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkıyor. 1 - 6 yaş arası çocuklarda böbrek dokusu hastalıkları, böbrek damar hastalıkları, aort kapakçık bozuklukları, endokrin hastalıklar, tümörler ve esansiyel hipertansiyon görülüyor. Altı yaşından sonra ise esansiyel hipertansiyon ve böbrek dokusu hastalıkları ön plana çıkıyor.

HANGİ ÇOCUKLARIN RİSKİ DAHA FAZLA?

Dünya çapında önemli bir sağlık sorunu olan hipertansiyonun çocuklarda görülme sıklığı yüzde 3-5 arasında değişiyor. Prematüre ya da düşük doğum ağırlığı ile doğan, yenidoğan döneminde göbek kateterizasyonu yapılmış, fazla kilolu, diyabetli, yineleyen idrar yolu enfeksiyonu olan, insülin direnci, uyku düzensizlikleri, uyku apnesi bulunan, tiroid hastası çocuklar ile ailede hipertansiyon, kalp krizi, inme, böbrek yetersizliği öyküsü bulunanlarda hipertansiyon gelişme riski daha fazla oluyor. Bu nedenle söz konusu çocukların düzenli aralıklarla kan basıncı ölçümü yaptırmaları gerekiyor.

BU BELİRTİLER CİDDİYE ALINMALI

*Baş ağrısı

*Burun kanaması

*Görme bozukluğu

*Baş dönmesi

*Büyüme geriliği

*Okulda başarısızlık

*Nöbet (havale)

*Halsizlik

*Huzursuzluk

*Kilo kaybı

*Terleme

*Çarpıntı gibi yakınmaları olan çocukların dikkatli takibi gerekiyor.

YAPILMASI GEREKEN TESTLER

Çocuğa hipertansiyon tanısının konulduğu andan itibaren tanının doğrulanması, hipertansiyon nedeninin belirlenmesi, hedef organ hasarı gelişip gelişmediğinin saptanması ve altta yatan risk faktörlerinin varlığının araştırılması gerekiyor. Kan sayımı, böbrek işlev testleri, kan şekeri, elektrolitler, lipid profili, idrar tahlili, idrar kültürü, 24 saatlik kan basıncı izlemi, üriner sistem ultrasonografisi, ekokardiyografi, tiroid ve diğer hormon testlerinin incelenmesi de yapılması gerekenler arasında bulunuyor. Tedavinin çocuk doktoru, çocuk nefroloji uzmanı ve çocuk kardiyoloji uzmanı ile birlikte planlanması gerekiyor.

TEŞHİS EDİLMEYEN HİPERTANSİYON NELERE YOL AÇAR?

“Hedef organ hasarı” adı verilen; beyin, göz, kalp, böbrek ve damarlarda ortaya çıkan bozukluklar;

* Zihinsel yeteneklerde bozulma,

* Damarlarda sertleşme (ateroskleroz)

* Görme bozukluğu,

* İdrarda albumin kaçağı (proteinüri),

* Kalp duvarlarında kalınlaşma

* Kalp kasılmalarında bozulma gibi ciddi sorunlara neden olabiliyor.

HİPERTANSİF ÇOCUKLARDA DİYET VE SPORA YER AÇIN

Çocuklarda hipertansiyonun tedavisi; diyet (sodyum kısıtlaması, mineral desteği, hiperlipidemi önlenmesi) ve spor sayesinde ideal kilonun sağlanmasıyla gerçekleştiriliyor. Yaşam tarzı değişiklikleri, düzenli kan basıncı izlemi, hasta ve ailenin eğitimi çocuk ve gençleri sağlıklı yaşama hazırlıyor. Hipertansiyon, hedef organ hasarına yol açarak ciddi belirtiler verip, diyabet, böbrek, kalp ve endokrin hastalıklarıyla birlikte gidiyorsa ilaç tedavisi gerekebiliyor. Damar bozukluğu (darlık gibi) ve tümör varlığında ise cerrahi tedavi tercih ediliyor.