Sözleşmesi yenilenmeyen özel okul öğretmenleri işe iade hakkı istiyor

.png

ÖZEL OKUL ÖĞRETMENLERİ ÇÖZÜM BEKLİYOR

Soru: Ahmet Bey, 2018 yılında Yargıtay kararı çıkmasına rağmen kimsenin dillendirmediği bir konuda 14.01.2019 tarihli yazınız sebebiyle özel okul öğretmeni olan eşim ve kendim adına teşekkür ederim. Siz konunun detaylarını biliyorsunuz. Ancak şu an kimsenin bilmediği ve umursamadığı bir durum söz konusu. İş güvencesi elinden alınan özel okul öğretmenleri artık her yılın sonunda “sözleşmem yenilenecek mi?” stresi yaşamaktadır. Yargıtay'ın bu kararından sonra eline büyük bir koz geçen özel okul yönetimleri 10 yıllık öğretmenlerini bile hiçbir gerekçe sunmadan işten çıkarmakta. İşe iade hakkı kalmayan öğretmenlere karşı bu kararı silah gibi kullanmakta. Eskiden geçerli bir sebebe dayanması gereken fesih ya da sözleşme yenilememe iradesi, artık böyle bir zorunluluk olmadığı için yüzlerce öğretmen mağdur edilmekte.Bu konuda acilen bir adım atılmalı. (Ercüment A.)

Yanıt: Ercüment Bey, sizin durumunuzda binlerce öğretmen bulunuyor. Okurlarımızdan bu yönde çok sayıda mesaj geliyor. Bilmeyen okurlarımız için hatırlatayım.

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu, geçen yıl aldığı bir kararla, Özel Öğretim Kurumları Kanunu uyarınca, özel okulların öğretmenlerle “süreli sözleşme” yaptıklarını, zincirleme sözleşme yapılsa bile bunun süresiz sözleşmeye dönüşemeyeceğine hükmetti. Daha önce Yargıtay daireleri arasında bu konuda görüş ayrılığı bulunuyordu. Bazı daireler, söz konusu kanunun öğretmenler ile özel okullar arasında “asgari süreli” sözleşme yapılmasını öngördüğünü, bunun “belirli süreli” sözleşme anlamına gelmediğini, dolayısıyla sözleşmenin yenilenmemesi halinde İş Kanunu’nun işe iadeyle ilgili iş güvencesi hükümlerinin uygulanabileceği yönünde karar veriyordu. Bazı daireler ise bunun “süreli sözleşme” anlamına geldiğini belirterek, işe iade davası açılamayacağına hükmediyordu. Daireler arasındaki görüş farklılıkları, geçen yıl çıkartılan içtihadı birleştirme kararıyla giderildi ancak bu kez de öğretmenlerden feryatlar gelmeye başladı. Öğretmenlerin mağduriyetinin giderilebilmesi için Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nda, öğretmen ile işveren arasında yapılması gereken sözleşmenin “asgari süreli” olduğuna açıklık getirilmesi gerekiyor.

70 GÜNLÜK ASKERLİK BORÇLANMASIYLA 1 YIL ERKEN EMEKLİLİK

Soru: 15.10.1970 doğumluyum. 26.11.1990tarihinde askere gittim, 18 ay askerlik yaptım. Askerlikten sonra 01.02.1993 tarihinde sigortalı olarak işe başladım. Askerlik borçlanmamı kaç ay yapmam gerekir. (Mahmut Güngör)

Yanıt: Mahmut Bey, 1 Şubat 1993’teki işe giriş tarihiniz itibarıyla 25 yıl sigortalılık, 5675 prim günüyle 54 yaşında emekli olabilirsiniz. Askerlik borçlanmasını 70 gün de yapsanız, 540 gün de yapsanız emeklilik yaşınızı 53’e çekersiniz. Dolayısıyla, sigorta başlangıç tarihinizi 22 Kasım 1992 tarihine çekecek şekilde 70 gün askerlik borçlanması yapmanız yeterli.

BİRDEN FAZLA ŞİRKETTEN YATIRILAN SİGORTA 30 GÜNDEN HESAPLANIR

Soru: Bir şirkette sigortalı olarak çalışmaktayım, 30 gün üzerinden sigortam yatmaktadır. Ayrıca 3 şirketten de 10’ar gün sigortam yatmaktadır. Diğer şirketlerden yatan primler emekli aylığıma yansır mı? (Abdullah K.)

Yanıt: Abdullah Bey, aynı ay için birden fazla şirketten yatırılan primler 30 gün üzerinden değerlendirilir. Dört şirketten bildirilen prime esas kazançlar toplanarak 30’a bölünmek suretiyle günlük kazanç hesaplanır. 2019 yılı için prime esas kazanç tutarı aylık 2 bin 558.40 TL ile 19 bin 188 TL arasında; günlük kazanç tutarı da 85.28 TL ile 639.60 TL arasında olabilir. Dört şirketten bildirilen kazançlar toplamı, tavan tutarı aşarsa, aşan tutarın iadesini isteyebilirsiniz.

Taban ile tavan arasında kalmak kaydıyla, bildirilen kazançlar ne kadar yüksek ise emekli aylığınız da o kadar yüksek olur. Emekli aylığınız daha yüksek kazanç üzerinden hesaplanır.

İŞE GİRMEDEN ÖNCE DOĞAN ÇOCUK İÇİN BORÇLANMA YAPILAMAZ

Soru: Eşim 06.10.1983 doğumlu. 2015 kasım ayında sigorta girişi yapıldı. Şu an aktif olarak çalışmakta. Biri 2004, diğeri 2008 doğumlu iki çocuğumuz bulunuyor. Doğum borçlanması yaparak emeklilik yaşını öne çekebilir miyiz? Çekebilirsek borçlanmayı ne zaman yapmamız gerekir, eksileri artıları ne olur? (Yılmaz Önder)

Yanıt: Yılmaz Bey, doğum borçlanması, sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılabiliyor. Çocuk doğduktan sonra işe ara verilen dönemdeki boşlukları doldurmak için tanınan bir haktır. Çocuklarınız, eşiniz sigortalı işe başlamadan önce doğmuş olduğu için doğum borçlanması yapamazsınız.

Şayet eşiniz öğrenciliğinde staj sigortası yaptırmış olsaydı, bu durumda iki çocuk için de toplam 4 yıla kadar borçlanma yapabilirdiniz.

2008 SONRASI İŞE GİRENLERİN EMEKLİLİK YAŞI PRİM GÜNÜNÜ DOLDURDUKLARI TARİHE GÖRE DEĞİŞİR

Soru: 2013 yılı şubat ayından beri serbest eczaneciyim. 2010 yılında üniversitede staj yaparken 70 gün süreyle uzun vadeli sigorta primlerimiz yatırılmış. Bu durumda en erken ne zaman emekli olabilirim? Sigorta başlangıç tarihimi 2008 yılı nisan ayı öncesine çekebilmek içinborçlanma yapabilir miyim? (Emin Demirtaş)

Yanıt: Emin Bey, gönderdiğiniz belgelere göre, staj yaptığınız dönemde malullük, yaşlılık, ölüm sigortası primi ödenmiş görünüyor. Bu dönemdeki sigorta, işe başlangıç tarihiniz olarak kabul edilir. Böyle prim yatırılması, tüm stajyerlerin hayal edip de bulamadığı bir şey.

Ancak, sigorta girişi olarak kabul edilen size özgü bu staj 2008 yılından sonra olduğu için emeklilik yaşınız değişmez. Sadece, prim ödeme süreniz 70 gün artar. 4/b’de 9000 günü, 4/a’da 7200 günü dolduracağınız tarihteki yaştan emekli olursunuz. 4/a’da prim gününü 31 Aralık 2035’ten önce doldurursanız 60 yaşında emekli olursunuz. 4/b’den 9000 günü en erken 2038 yılında tamamlayabilirsiniz. O durumda da 62 yaşında emekli olabilirsiniz. Sigorta başlangıcını 2008 öncesine çekmek için yapabileceğiniz bir borçlanma hakkınız bulunmuyor.

YÜKSEK ÜCRETLE ÇALIŞMAYA DEVAM EDERSENİZ EMEKLİ AYLIĞINIZ ARTAR

Soru: 16.02.1994 SSK girişliyim. Doğum tarihim 28.05.1976. Şu an itibarıyla 7300 prim günüm mevcut ve bir şirkette 5500 ile 5750 TL arası değişen brüt ücret ile çalışmaya devam ediyorum. Acaba çalışmaya devam ederek prim günümü çoğaltmalı mıyım, yoksa prim ödemesini durdurmalı mıyım? (Yücel Dilek)

Yanıt: Yücel Bey, 25 yıl sigortalılık süresi ve 5675 prim günüyle 54 yaşında emekli olabilirsiniz. Prim gününüzü doldurmuş görünüyorsunuz. Ücretiniz asgari ücretin iki katından fazla olduğu için çalışmaya devam ettikçe emekli aylığınız azalmaz, bilakis artar. Prim ödemeye devam etmeniz yararınıza olur.

18 YAŞINDAN ÖNCEKİ SİGORTANIN FAYDASI

Soru: 1978 doğumluyum. SSK işe giriş tarihim 1992, ödenmiş 3168 prim günüm var. Asgari ücretle çalışmaya devam ediyorum. 3600 gün ile kaç yaşında emekli olabilirim? (Dilek Demirbaş)

Yanıt: Dilek Hanım, sigorta başlangıç tarihiniz, 18 yaşınızın doldurulduğu 1996 olarak kabul edilir. 3600 gün prim ile 58 yaşında emekli olabilirsiniz. Ancak, sizin özel bir durumunuz var. Her ne kadar sigorta başlangıç tarihiniz 1996 olarak kabul edilse de ilk sigorta priminizin yatırıldığı 1992’deki 20 yıl sigorta, 5525 prim günü ve 48 yaş koşullarına tabi olursunuz. Bu nedenle, prim gününüzü 5525’e tamamladığınız takdirde 48 yaşında emekli olabilirsiniz. 3600 gün ile hem daha geç yaşta emekli olursunuz, hem de düşük emekli aylığı bağlanır.

Soru: Ahmet Bey, öncelikle sorularımıza anlaşılır bir dille yanıt verdiğiniz için teşekkür ederim. Ben Ocak 1980 doğumluyum. SSK girişim 01/09/1995. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sisteminde sigorta giriş tarihim 1997 olarak görünüyor. Benim emekliliğimde 1995 mi, 1997 mi dikkate alınacak? Prim gün sayım 6109 ve çalışmaya devam ediyorum. EYT yasası çıkarsa, benim için hangi tarih kabul edilir? (Murat Artık)

Yanıt: Murat Bey, çalışmaya 18 yaşından önce başladığınız için sigorta başlangıç tarihiniz 18 yaşını doldurduğunuz tarih olarak kabul edilir. 25 yıllık sigortalılık süreniz 18 yaşından sonra başlar. Ancak, emeklilik koşullarınız 1 Eylül 1995 tarihine göre belirlenir. Buna göre, 56 yerine 55 yaşında emekli olabilirsiniz. İleride bir EYT yasası çıkıp çıkmayacağı veya nasıl çıkacağı belli değil. O nedenle o konuda bir şey söyleyemiyorum.

BABANIZ SAYESİNDE 6 YIL ÖNCE EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ

Soru: Ben 1985 doğumluyum. Rahmetli babam müteahhit idi, yapmış olduğu inşaatlardan birinde 18/07/1993 tarihinde 4/a olarak sigorta başlangıcımı yapmış, ben de yaz ayı olması

nedeniyle söz konusu inşaatta tuğla taşımış, getir götür işlerini yapmıştım. Bu primlerim hali hazırda 71 gün olarak e-devlet sisteminde görünmektedir. 27/10/2011 tarihinden beri ise 4/b’li olarak prim ödemekteyim. Bundan önce e-devlet sisteminde 4/a’lı olarak hizmet başlangıcım 18/07/1993 görünürken, artık 18/07/2003 tarihi görünmekte. Bu durumda ne yapmam gerekir? Aksi takdirde emeklilik yaşı bakımından büyük bir avantaj elimden alınmış olacak. (Murat Bahadır Bayrak)

Yanıt: Murat Bey, 18 yaşından önce çalışmaya başlamış olanların sigorta başlangıç tarihi olarak 18 yaşını doldurdukları tarih kabul edilir. 4/a'lı hizmet başlangıcınız

muhtemelen 9/7/2003 olarak gösterilmektedir. Babanızın yaptırdığı sigortanın size çok büyük faydası olur. 60 yaş yerine 54 yaşında emekli olabilirsiniz. 18 yaşından önceki prim günleriniz de toplam primlerinize eklenir. Babanıza teşekkür etmelisiniz.

370 GÜN BORÇLANMAYLA İKİ YIL ERKEN EMEKLİLİK

Soru: 22.08.1977 doğumluyum. İlk işe giriş tarihim 12.09.2000. Şu an 6295 prim günüm var. Askerliğimi 1997 - 1998 yıları arasında 15 ay olarak yaptım. Askerlik borçlanması yaparsam ne zaman emekli olurum? İleride emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için yasa çıkarsa beni de kapsar mı? Askerlik borçlanması yapmasam nasıl olur? (Devrim Gonca)

Yanıt: Devrim Bey, işe giriş tarihiniz itibarıyla 60 yaşa tabi olursunuz. Ancak, askerliği işe girmeden önce yapmış olduğunuz için 370 gün askerlik borçlanması yaptığınızda emeklilik yaşınızı 58’e çekebilirsiniz. İleride bir EYT yasası çıkıp çıkmayacağı veya nasıl çıkacağı belli değil. Ama askerlik borçlanmasıyla emeklilik yaşını 2 yıl öne çekebilenlerin sayısının çok fazla olmadığını söyleyebilirim. Bu nedenle, askerlik borçlanmasını mutlaka yapmalısınız.

Soru: 07.09.1972 doğumluyum. Sigortalı işe başlangıç tarihim 11.06.1996. O tarihten beri sigortam kesintisiz devam ediyor. Askerliğimi, 1992-1994 arasında 19 ay olarak yaptım. Askerliğimin ne kadarını borçlanırsam, emeklilik yaşım kaç yıl öne çekilir ve ne zaman emekli olurum? (Serkan Taşkıran)

Yanıt: Serkan Bey normalde 25 yıl sigortalılık, 5825 prim günüyle 56 yaşında emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi işe girmeden önce yapmış olduğunuz için askerlik borçlanması yaptığınız süre kadar sigorta başlangıç tarihiniz öne çekilir. 200 gün askerlik borçlanması yaptığınızda sigorta başlangıç tarihini 23 Kasım 1995 tarihine çekmek suretiyle emeklilik yaşınız 55’e düşer. Bu durumda 7 Eylül 2027 tarihinde emekliliğe hak kazanırsınız. Daha fazla borçlanma yapmanıza gerek yok. Çünkü daha fazla borçlanmak size ilave avantaj sağlamaz.

Soru: Doğum tarihim 05.11.1978, sigorta girişim 06.07.1998’dir. Toplam 5230 prim günüm bulunuyor. Askerliğimi 24.08.1998 - 24.02.2000 tarihleri arasında 18 ay olarak yaptım. Ne zaman emekli olabilirim? Askerliğimi borçlanırsam emeklilik tarihini öne çekebilir miyim? (Savaş İlham)

Yanıt: Savaş Bey, askerliği işe girdikten sonra yaptığınız için askerlik borçlanması sadece prim gününüzü artırır, emeklilik yaşınızı öne çekmez. 25 yıl sigortalılık ve 5900 prim günüyle 57 yaşında, 2035 yılında emekli olabilirsiniz. Prim günü konusunda sıkıntınız yok. Emeklilik yaşınızın dolmasına uzunca bir süre var. O süre içinde prim gününüzü dolduramazsanız, o durumda borçlanma yaparsınız.

3600 GÜNLE EMEKLİLİKTE EMEKLİ AYLIĞI DÜŞÜK OLUR

Soru: 01.06.1960 doğumluyum. 20.04.1982’de BAĞ-KUR girişim var. BAĞ-KUR’da 2041 gün, 10.02.1988’de geçiş yaptığım SSK’da 2366 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? (Yiğit Saraç)

Yanıt: Yiğit Bey, SSK'dan 25 yıl sigortalılık, 5075 prim günüyle 46 yaşında emeklilik hakkınız bulunuyor. Yaşı doldurmuşsunuz ama normal emeklilik için prim gününüz yeterli değil. Dilerseniz 23 ay daha prim ödeyip normal yaşta emekli olabilirsiniz. 3600 prim günüyle ise 60 yaşını dolduracağınız 1 Haziran 2020 tarihinde emekli olabilirsiniz ancak 3600 günle emekli olduğunuzda aylığınız daha düşük olur.