Anayasa Mahkemesi'nden gösteri hakkı kararı
Anayasa Mahkemesi'nden toplantı ve gösterilere katılan memurlar hakkında önemli bir karar geldi. 2011'de katıldığı bir eylem nedeniyle kurumlarınca "kınama" cezası verilen memurların, "toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı"nın ihlal edildiğine karar verdi. "Kınama" kararının iptali için yeniden yargılama yapılmasına da karar veren Mahkeme, öğretmenlere 2'şer bin TL tazminat ödenmesine de hükmetti
AYM’nin kararına konu olaylar dizisi 2011’de Diyarbakır’da başladı. Aynı sendikaya üye olan ve devlet okullarında öğretmen olarak çalışan iki öğretmen, söz konusu sendikanın Diyarbakır Şubesi tarafından 19 Eylül 2011’de düzenlenen “âna dilde eğitime destek" etkinliğine katıldı. Etkinliğe katıldıkları gerekçesiyle her iki öğretmene hakkında da kurumlarınca disiplin soruşturması başlatıldı. Soruşturma neticesinde her iki isme de “kınama” cezası verildi.
İDARE MAHKEMESİ İPTAL İSTEMİNİ REDDETTİ
Öğretmenler, bu cezaya itiraz etti. Ancak sonuç alamayınca, sendika tarafından öğretmenleri temsilen, disiplin cezalarına karşı iptal davaları açıldı. Bu davalar Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi’nce 10 Nisan 2014’te oyçokluğuyla reddedildi. Ret gerekçesinde; "Bu durumda, davacının özerklik ve Kürdistan söylemlerinin olduğu terörist başının sözde tecridinin kaldırılmasına yönelik ortamda bulunarak devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışta bulunduğu sonucuna varılmakta olup, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır” denildi.
KARŞI OYLAR: “İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ”
Karara muhalefet eden üye hakim ise karşı oy yazısında, şu tespitlere yer verdi:
"...Kamu görevlisi ve aynı zamanda sendika üyesi olan davacının, sendikanın yetkili kurulunun aldığı karar doğrultusunda katıldığı 'Anadilde eğitime destek' eyleminin; çalışma saatleri dışında olması, üyesi olduğu sendikanın amaçları içerisinde kaldığı dikkate alındığında, ifade özgürlüğü ve örgütlenme hakkı çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği 'Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak' fiili olarak nitelendirilemeyeceği sonucuna ulaşılmaktadır. Bu itibarla, dava konusu disiplin cezasında hukuka uyarlık görülmemiştir.”
ANAYASA MAHKEMESİ’NE BAŞVURDULAR
Sendikanın bu kararlara karşı yaptığı itiraz da Diyarbakır Bölge İdare Mahkemesi’nce reddedildi. Bu gelişme üzerine iki öğretmen, “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı”nın ihlal edildiği gerekçesiyle 22 Haziran 2015’te Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.
AYM İHLAL KARARI VERDİ
AYM, öğretmenlerin, Anayasa'nın 34. maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Yüksek Mahkeme, ihlalin kaldırılması yani disiplin cezasının iptali için yeniden yargılama yapılmasına da karar verdi.
YENİDEN YARGILAMA VE TAZMİNAT
Bu nedenle kararın bir örneğinin Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi’ne de gönderilmesi kararlaştırıldı. Mahkeme, 2 bin 400 TL’lik yargılama gider ile 2’şer bin TL manevi tazminatın öğretmenlere ödenmesine de hükmetti.
“DEMOKRATİK TOPLUM DÜZENİN GEREKLERİNE UYGUN DEĞİL”
Yüksek Mahkeme’nin gerekçesinde sendika ve toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarına dair önemli değerlendirmelere yer verildi. O değerlendirme özetle şöyle:
“Bu bağlamda yürüyüş ve basın açıklaması ortamında bir terör örgütü liderini övücü mahiyette sloganlar atılmış olması gibi genel bir gerekçe, başvurucuların barışçıl toplantı hakkının kullanımına müdahale etmek için yeterli kabul edilemez. Barışçıl toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılan, yasaklanmış davranışlarda bulunmayan başvurucuların herhangi bir kınanabilir olaya karışmadıkları da gözönüne alındığında küçük de olsa bir cezaya muhatap olmamaları gerekir. Başvurucuların cezalandırılması zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşılamadığından onların toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahale demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun bir müdahale olarak değerlendirilemez. Açıklanan gerekçelerle Anayasa'nın 34. maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
